Читать книгу Үзем генә беләм… - Набира Гиматдинова - Страница 8

Җаббаров, фатирына күтәрелгәндә, аркан ава язды: баскычта, башын тезләренә куеп, кызы утыра!

– Кызым! Салкын ташка утырма, тор! – диде ул, Ләйләсен кузгатып. – Әллә акчаң беттеме?

– Әти! Миңа акча кирәкми! Син кирәк! – Кызы әтисенең муенына асылынды. – Мин сине бүтән бер җиргә дә җибәрмим. Өч көн буе кайтуыңны көттем. Нур абый сөйләгәч, теге хатыныңнан үлеп көнләштем! Хыянәтче син, әти!

Җаббаров, әллә суыктан, әллә артык дулкынланудан дерелдәгән кызын жәлләп, аның яшьле күзләрен үпте.

– Туңгансың бит, җүләркәем.

– Туңмадым мин, гарьләндем. Өйләндеңме әллә син?

– Охшаганмыни?

– Нур абый, аларның эшләре өйләнешүгә табан бара, ди ич.

– Тинтәк сорауларың белән эчне пошырма, кызым! Нишләп әле син мәктәптә түгел?

– Мәктәп тагын! Өч көн, дим ич инде, сезне сагалыйм. Ну, теге хатының эләксә, битен тырный идем.

– Герой икәнсең! – диде әти кеше, үртәлеп.

Шатлыгыннан үрле-кырлы сикергән кызы аңлаешсыз һәм сәер зат иде.

– Нигә шатланасың әле?

– Син өйләнмәгән, молодец, әти! Әйдә керәбез. Чәй куй, урман күчтәнәчләре белән сыйла!

– Кар беләнме? Минем кардан башка күчтәнәчем юк шул. Әйдә, уз.

Яшьлекнең кырыкмаса кырык төрле тыкрыгы бардыр, аңлап кара син аны! Ачуланып кара! Әтисенең хисләренә кизәнеп балта чапканда, җанында ни барын каян беләсең? Кызын тәрбияләүне ул хатынының бурычы дип санаган иде. Ялгышның башы, мөгаен, шундадыр. Бәлки, гомер агышында Әнәс үзе дә хаталар җибәргәндер?

– Ләйлә, син классташ малаең белән хәзер дә дусмы? Теге сиңа хатлар язган малай. Онытмадыңмы әле?

– Онытмадым, гел исемдә!

– Нигә, кызым, шулай усал итеп җавап бирәсең? – дигән булды Әнәс.

– Син аны көндәлек эченнән таптың да: «Күрегез әле, бер юеш борын минем кызыма мәхәббәт сүрәсе сырлаган», – дип көлә-көлә, дусларыңа укыдың. Икенче көнне мин мәктәпкә бармадым, Азатка «юеш борын» дидем.

– Ул нәрсә диде?

– Үпкәләде. Гафу үтен, диде. Үтенмәдем. Син бит баш биргәнне яратмыйсың. Әни дә яратмый. Хәзер Азат Нурияне озата, алар гел бергә йөриләр.

– Ала-а-ай, – диде әти кеше, сузып кына. – Менә кайда икән хатаның башы… Син мине моның өчен гафу иткәнсеңдер бит инде, кызым?

– Мин ялгыз, әти… Класс малайлары мине футбол уйнаганда гына чакыралар. Ә шоколадны башка кызларга бирәләр. Кинога да, свиданиегә дә – алар белән, мин юк…

– Вәт хикмәт! – дип гаҗәпләнде Җаббаров. – Кигәнең дә импорт кына инде югыйсә… Нишләп берсен дә каптыра алмыйсың икән?

Кызы гасабиланып иренен чәйни, күзләрендә яшен сыман нәфрәт чаткысы ялтырый: ул әллә классташына, әллә әтисенә ачулы. Мөгаен, әтисенәдер, әнә ничек сөзеп карый. Шул карашы белән бәгыреңә кадап ала.

– Әти! Мин Азатны яратам… мин Азатны… уйлыйм, ә син безне…

Әнәсне каргыш белән нәфрәт дулкынына күмеп, кызы шыңшый башлады. Бала күңеле дә бербөтен дөнья. Аның үз җиле, үз һавасы, үз холкы, үз моңы бар… Син инде анда, дәүләт башлыгы булып, әмерләр чыгара алмыйсың.

– Кичер мине, кызым, яме. Сөю араннары тарайды димә. Безнең икебезнең дә тоякта ут хәзер. Бәйгене өзеп чабарбыз әле. Елама, кызым. Син һичшиксез яратырсың, яратылырсың. Парсыз калган адәм юк бит ул. Һәркемнең насыйп яры була. Аның белән йә бик иртә, йә бик соң очрашуың ихтимал. Ләкин кече яшьтәме, олы яшьтәме, ул сине барыбер таба икән. Хет Җир шарының икенче ягында бул, хет айда, хет йолдызда яшә.

– Алдашма, әти. Беркөнне әнигә язган хатларыңны табып укыдым әле. Син кайчандыр аңа: «Югалсаң, океан төпләренә чумып эзләрлек мәхәббәтем бар, җаным-бәгърем», – дигәнсең. Ялганчы син. Кая хәзер ул мәхәббәтең? Әнине дә, мине дә ташладың үзең… Җитмәсә, кызык сүзләр сөйләп утырасың. Йә, дөресен әйт, әнине яраттыңмы, әнине?

– Яшьлек хатасы, кызым. Яшьлек хатасы һәм яшьлек юләрлеге. Әниең фатирлы бай кәләш иде. Ә минем тулай торакларда яшәп туйган чак. Өйләндем дә куйдым, бәхетем тулып ашты. Ярты ел үткәч үкендем үкенүен, тик терсәкне тешләп булмый шул, соң иде. Син тугач, синең хакка яшисе килде. Ашыктым шул, кызым, ашыктым. Әгәр берәүнең минем аркада Алтынай елгасына төшеп, бәкеләргә чумып, салкын тидереп ятуын белгән булсам, әгәр күрәзәче: «Сиңа мәхәббәт килә, сабыр ит», – дигән булса, мин сабыр итәчәк идем. – Җаббаров ачынып кычкырганын сизми дә иде. – Көтәчәк идем! Йә каршы чабар идем. Терелер иде әле ул кыз бала! Мәхәббәтнең илаһи көченә бер генә дару да җитми бит. Каһәр язмыш, миңа әрнүле сөю генә китерде шул. Бәлки, аның гомере чикләнеп барадыр, бәлки, аның санаулы көннәр генә яшисе калгандыр. Мин очраткан кешенең дим, кызым.

Эре-эре күз яшьләре Әнәснең яңагын чылатты.

– Әти?! Әллә елыйсың инде? – Ләйләгә шәм сыман төз, мәһабәт ир-атның елавы гаҗәп иде. – Нәрсә җитми сиңа?

Кызы бернәрсә дә, бернәрсә дә аңламый иде!

– Миңа гомер буе нәрсәдер җитмәде, кызым. Җаным теләгәннең күбесе тормышка ашмады, буш хыял булып һавада асылынып калды. Могҗиза көттем, ул читләтеп узып китте, рәшә генә алдаган икән. Хәзер тиле хыял-өметләремне жәллим инде. Хаталарым мине һаман эзәрлекләп йөрде. Ә бер мәртәбә хаталансаң, аннан котылу юк, ул меңгә төрләнә икән. Ә бит бүген ни кылсаң, киләчәгеңә шулар барачак. Чабуыңа тагылып, ияреп барачак. Чөнки алар тузган сәләмә күлмәк кенә түгел, салып атам да яңасын киям димә. Без яшәгән көннәр бары тик безнеке генә. Безгә җавап бирәсе, безгә сират күперен кичәсе.

– Әти, калган бөтен кеше дә хатасыз гына яшиме? Мисалга, әни?

– Әниеңме?

Җаббаровның гелән-гелән хатынын да хурлыйсы килми иде. Юлсыз-нисез җирдән үз сукмагын табарга тырышып кына ялгышлар җибәргән һәм яшьли ирсез калып бәгыре каткан хатынны, бәлки, гаепләргә дә кирәкмидер? Баласы өчен ул, нәрсә генә әйтсәң дә, изге зат, ана кеше!

– Әниеңне мин дә тиң күрмәдем бугай, кызым. Җәмгыятькә файдасыз эш башкара кебек иде ул. Эше күренми, тау-тау кәгазе генә җыела иде. Фән өчен тырышлык кына аз, сәләт тә кирәк. Әниеңне икенчесеннән мәхрүм дип уйладым. Халык җырларын туплый, анализлый инде ул үзенә күрә… Ә бит әниең коры кеше, табигатьтән дә, халыктан да ерак зат. Шәһәрдә торып җыр өйрәнүен кара син! Авыл җире кызыктырмады аны. Югыйсә йөр инде халык арасында, ятма таш калада, әгәр син галим икән, әгәр син гомереңне шушы өлкәгә багышлыйсың икән. Әбиең мәрхүмә янына да бер мәртәбә генә кайтты әниең. Анда да бөтен күрше-күләнне көлдерде. Авыл ызбасының түшәме тәбәнәк була, йокларга яткач, бу: «Өстемә түбә такталары ишелә», – дип, ишегалдына йөгереп чыккан иде. Чак тынычландырдык үзен. Арбада кунды, тәки өйгә кермәде. Әнә шундый сәер гадәтләре бар иде аның…

– Ул да сине, сәер, ди. Кешеләр машина сатып алганда, трамвайларда чапты, келәмнәргә чират торасы урынга, ватман ташыды, ди. Аңламассың: кайсыгыз сәеррәк икән?

– Менә, кызым, без синең белән аңлашуга таба барабыз хәзер. Инде тыңла: мин өйләнергә уйлыйм…

– Кемгә? – дип бүлдерде кызы.

– Әйбәт кешегә, кызым. Әлфия исемле ул.

– Саташкан син, әти! Ә без? Әни?

– Әниеңне кузгатма, яме. Өзелгәнне ялгасаң да, төене кала. Ә син барыбер кызым булып калырсың. Җәйгә мин урман эченә йорт төзермен. Алан уртасына… Җылы җилләр исеп, җир җиләге исе таралыр… Баскыч төбендә кып-кызыл бөрлегәннәр үсәр. Әлфия тәрәзәләргә ак пәрдәләр эләр… Идәннәр сап-сары итеп юылган булыр. Менә мин шундый могҗиза көтәм, кызым.

– Мин дә, әти! Чемоданым белән магнитофонымны гына алам да сиңа күчеп киләм.

Язмышның кинәт кенә шундый борылыш алуы Әнәсне канатландырып җибәрде. Кызы да риза! Әлфия зарыктырмасын, тизрәк шылтыратсын иде инде. Хәзер ансыз бер генә минут та яши алмаячак бит. Моңарчы яшәгән тормыш кояш җылысына тилмергән үлән сабагы төсле… Әлфия җай табып хәбәрләшер дә, кыш язга әйләнеп, тамчылар тама башлар… Мәхәббәт бөреле язларга, беренче умырзая чәчәкләренә пар була. Әгәр, кил, дисә, Җаббаров аны сәгате-минуты белән эзли чыгар.