Читать книгу Йолдызлар төстән язганда / Когда со звезд сходит свет - Рифа Рахман - Страница 10

Саримә ханым, инде эшләр бетте шикелле, кайтырга кирәк, дип кенә торганда, кафедра ишеге ачылып китте дә, кара күн плащ, затлы эшләпә кигән бер ир кеше килеп керде. Уң кулы белән үзеннән күпкә яшь, әмма кашы-күзе, авыз-борыны, хәтта чырай чалымнары белән туганнар икәнлекләрен кычкырып торган кызны җитәкләгән, сулына крокодил тиресеннән дипломат тоткан иде ул. Рөхсәт сорап-нитеп тормастан, түргә узды һәм дипломатыннан зәңгәр тышлы зачётка, берничә фоторәсем, кәгазь-дәфтәрләр чыгарып, Саримә алдындагы өстәлгә китереп салды. Күзләре белән каш астыннан гына, күрдегезме дип, бүлмәдәгеләрне бер сөзеп алганнан соң, фотолардан башкасын, сыпырып, икенче бер өстәлгә күчерде.

Университетта озак еллар эшләсә дә, ул белем биргән укучылар саны бихисап булса да, Саримә аны таныды. Йә бик яхшы укыганнарны, йә тыңламыйча утырганнарны, имтиханда биргән соравына җавап тапмаганнарны бик яхшы исендә калдыра иде ул, тик менә, еллар узгач, исемнәрен генә әйтеп бирә алмый.

Хәзерге заман әдәбиятыннан имтиханда берни сөйләмичә утырган егеткә, кызганып, инде соңгы елы, кем белә, бәлки, милләткә бөтен җаны-тәне белән хезмәт итүче булыр, сәүдәгәрлекне сайласа, баеп китсә, әдипләрнең спонсорына әйләнер, газета-мазар тирәсендә эшләсә, халык язмышын кайгыртып, мәкаләләр язар, мәктәпкә барса, директор-фәлән итеп куярлар да, яхшы укытучыларның кадерен белер, үзе исә укытудан ераграк торыр дип уйлады. Дөрес, егет жәлләп куйган «өчле»гә риза түгеллеген шунда ук сиздерде. Зачётканы алганчы дәшми генә торса да, аудитория ишеген япканда:

– Сез минем кем булачагымны белмисез әле, кызганыч, – дип әйтеп ташлады. – Бәлки, үз язмышыгыз да минем кулдадыр.

Әллә кайчан булып узган вакыйгаларның Саримә хәтеренә моңа кадәр бер дә килгәне юк иде, җае гына чыкмаган икән. Шуларны уйласа да, Саримә башлап сәлам бирмәде, кем Сез, кафедрада нишләп йөрисез, дип сорау алырга да тотынмады. Ул егетнең барыбер дәшәчәген яхшы белә иде.

Башындагы эшләпәсен, салып, зачётка янына куйгач, ишек катындагы көзгедә чәчен сыпыргалап алгач, тарагына өргәли-өргәли, ул тагын Саримә янына килде һәм сүзне сәламнәрсез-нисез генә башлады:

– Сезнең «өчле»гезгә карап тормадым, барыбер кеше булдым бит, Саримә Сәфихановна. Оныткансыздыр дип уйламыйм, алай да тагын бер танышу зыян итмәс, ФСБ майоры Фәйзан Тәминдаров.

Саримә бик җитди бер кыяфәттә баш какты, бу аның, бик яхшы, дигәнен аңлата иде.

– Имтиханнан чыгып киткәндә әйткән сүзләремне исегезгә төшерим дип кенә килүем. Заодно сеңелкәшне дә эләктердем. Бер киребеткән укытучы гарәп язуыннан билге куймый йөдәтә. Аның да минем дәрәҗәгә күтәреләсен белми әле ул.

Сүзгә читтән генә күзәтеп торган икенче бер укытучы кушылды:

– Акыллым, Сезгә мин ничәле куйган идем соң?

– Сезнеке билгеле инде – «бик яхшы», шуңа үч тә сакламыйм бит, туп-туры Саримә Сәфихановна янына килдем.

Фольклор укытучысы эчтән нидер уйлап елмайды, әмма сер итеп калдырды шикелле, бары тик:

– Отлично, акыллым, отлично, димәк, мин кеше буласыгызны алдан күргәнмен, – диде ул, егетне юрамалый сөендереп.

Кафедрада мондый кызыклы очрашулар, сөйләшүләр еш булып тора, аны әллә ни игътибарга алган кеше дә юк. Чакырылмаган «кунак» чыгып китүгә үк, аның килгәнлеге дә онытылыр иде, бәлки, әмма ул, элекке гадәте буенча булса кирәк, ишекне япканда, артына борылып, кисәтүле җөмләсен әйтүне хуп күрде:

– Деканатка кереп, сеңелкәшнең дә кем буласын әйтеп чыгарга кирәк, анда мине яхшы беләләр, сүземне аяк астына салганнары юк. Кешенең кемлеген аера белсәгез, хәзер анда Сез утырыр идегез. Кеше булырга кирәк, Саримә Сәфихановна, кеше булырга.

Абыйсыннан аерылып калган кыз, рөхсәт сорамый-нитми генә, буш урындыкларның берсенә килеп утырды. Зачёт куймаган укытучыны бик тиз тапканнар: кыз өстәл өстендәге дәфтәр-кәгазьләрне озак караштыргалый алмады.

Яшь булса да, Хәзинә ханым принципиальлек, гаделлек белән танылган мөгаллимә иде. Җитәкчелекнең нидер әйткәне күренеп тора, аксыл йөзендә тимгел-тимгел алсулык, шулай да сабыр гына кызга эндәште:

– Сеңлем, мин сезгә, предметны белә, дип язып куярга һич кенә дә каршы түгел, һич югы, хәрефләрне генә укып күрсәтегез. Өйдә әзерләнергә бирелгән текстларны да саклагансыз икән.

Имтихан тотучы укытучыдан мондый гамәлләр көтмәгән иде булса кирәк.

– Ни бит, мин бит хәреф танымыйм. Ни бит… минем абый майор бит… деканатта әйткәннәрдер бит, – дип аңлата башлаган иде генә, Хәзинә апасы журналын ук япты:

– Сеңлем, мин боларны беләм, ФСБда гарәп хәрефләрен тануның кирәге чыгарга мөмкин. Кеше булу кайчак укырга-язарга өйрәнүдән дә башлана.

2009