Читать книгу Sarah du Pisanie Omnibus 8 - Sarah du Pisanie - Страница 7

Bertus kyk verbaas na sy weerkaatsing in die spieël. Nou hoekom sou hy nou so vinnig hier by sy kamer ingeglip het? Word hy nou gek of oud of wat gaan aan met hom?

Hy druk met sy hand teen sy voorkop. Sy kop is effens seer! Hy is tog nie nou lus vir ’n konfrontasie met die kinders nie, veral nie waar sy by is nie.

Sy kan hom altyd so onskuldig en dan so verbaas aankyk as hy haar voor stok kry oor iets. Dit laat hom monsteragtig en gemeen voel.

Môre sal hy met ’n arendsoog die plaas deurgaan. Laat daar net een ding verkeerd wees. Hierdie seuns sal dan sien dat sy gesag nog hier geld.

Hy dink skielik daaraan dat nog vier seuns by die kraal afgeklim het om die ander te help, sodat hulle ook nog ’n bietjie plesier uit die res van die dag kan hê.

Bertus gaan sit stil in die diep leunstoel in sy kamer. Die vensters is oop en hy kan elke woord hoor wat daar gesê word.

“Julle ramme moet nou gaan stort en sorg dat alles netjies is. As Zeus môre iets verkeerd kry, bars ons!” Dis

Kobus se stem wat luid by sy venster ingedra word.

Bertus frons. Dis mos van hom wat hulle praat. Zeus! Verspotte goed! Hy het al gewonder wat sy bynaam is. Hoekom sou hulle hom so noem? Dink hulle regtig hy reken hy is die hoof van die gode?

Daar is ’n uitbundige lawaai soos die klomp storm vir storte en aan die gille en gelag kan Bertus hoor dat dit baie jolig gaan. Hy wonder wat van Filemon geword het. Die etensklok moes lankal gelui het.

Haar stem het hy nog nie weer gehoor nie. Sy het seker ook gaan bad en haar gaan mooimaak vir die seuns. Sy moes seker al gesien het hoe kyk Paul en Kobus en Flenters na haar. Klein flerrie!

Die gezoem van stemme beweeg eetsaal se kant toe en Bertus loer versigtig deur ’n skrefie van die gordyn.

Die seuns stap egter nie by die eetsaal in nie, die meeste tros kombuis toe.

Dan hoor hy die eerste keer weer haar laggende stem.

“Nee, uit hier! Julle is al onder my voete! Jan, dra jy en Oswald daardie tafeltjie uit en dan sit julle die borde en glase daarop neer. Ons kan sommer buite op die gras eet. Dis so lekker buite.”

“Ja!” ’n Koor van growwe seunstemme klink op.

Sy sit twee groot bakke op die tafeltjie neer en skep vir die seuns in, wat dit luidrugtig en waarderend ontvang.

Dit raak rustig op die gras en oral sit seuns met hul borde op hul skote.

“Ai, juffrou, dis heerlik! Kan juffrou nie vir Filemon leer om macaroni-en-kaas te maak nie?”

“Ek kan dit maar so af en toe self vir julle maak. Hou julle daarvan?”

“O ja!”

“Asseblief, grote Persephone! Ons van die onderwêreld sal dan altyd u gewillige slawe bly.” Pieter is op sy knieë voor haar met sy vurk oor sy hart gevou.

“Goed, Pluto! Onthou net jy en jou medeslawe van die onderwêreld sal moet help skottelgoed was. Ons kan nie vanaand alles so vuil los vir Filemon nie.” Haar laggie klink klokhelder op.

“Pluto sal dit vir die skone godin doen.”

Bertus glimlag in die donker. Hy wens hy het die moed gehad om hier uit te stap en saam met hulle te gaan sit en eet, om so deel te word van die vrolike geskerts en gelag. Hy het so ’n behoefte daaraan. Op dertigjarige ouderdom voel hy soos ’n ou, verbitterde mens. Daar was en is nou nog so min sonskyn in sy lewe, so bitter min!

“Ai, juffrou, ek wens ou Zeus wil meer kere weggaan. Ons moet vir hom ’n meisie op die dorp kry, sodat hy gereeld sy ry kan kry.”

Bertus wag gespanne dat Annie moet antwoord op Paul se voorstel. Hy is skielik gretig om te hoor wat sy gaan sê.

“Ja, dalk maak die liefde hom sommer sag en inskiklik!” Dis sowaar Boef wat ook ’n stuiwer in die armbeurs te gooi het, nog voordat sy kan antwoord.

“As dit liefde is wat hy nodig het, kan hy mos maar op juffrou Annie ook verlief raak. Dit sal baie makliker wees.” Hierdie aanmerking kom sowaar van een van die nuwelinge wat nog nat agter die ore behoort te wees.

’n Growwe gelag bars los.

“Arme Persephone – as ou Zeus op haar verlief moet raak! Hy sal nie weet wat om te doen nie. Hy sal haar oor die kop slaan soos die oermense en haar na sy grot toe sleep.” Jan lag vir sy eie grappie en die ander borduur elkeen ’n stukkie daarop voort.

“Julle raak nou skoon stuitig. Kom ons gaan was die skottelgoed.”

“Nee, juffrou, kom ons drink eers melk. Daar is nog twee waatlemoene ook. Kan ons dit nie maar eet nie?”

“Nie hier op die gras nie. Julle sal van die pitte hier mors en meneer Kruger sal nie daarvan hou nie. Ons kan darem gou eers melk drink. Daar is nog perskes ook as julle wil hê.”

Die seuns sien vir alles wat eetbaar is kans ná die dag se swem en baljaar.

Bertus kan homself nie verstaan nie. Hy het sowaar lus en sê vir die kinders dat hulle tog maar die waatlemoene op die gras mag eet.Wat sal ’n paar pitte op die gras nou saak maak? Skaam en vies vir homself laat sak hy sy kop in sy hande.

“Kobus, hoe laat dink jy sal meneer Kruger terugkom?”

Haar mooi stem ruk Bertus uit sy eie gedagtewêreld. Hy wil hê sy moet iets van hom sê. Hy wil weet wat sy van hom dink, hoe sy voel.

“Persephone vis uit na Zeus se doen en late . . . Wat moet ek vasstel? Wat?” Pieter is al weer besig om dramaties toneel te speel en Bertus loer deur die skrefie van die gordyn.

“Ag, Pieter, kan jy nooit ernstig wees nie?” Annie lag hulpeloos. “Ek wil net weet of ons vir hom moet kos warm hou of nie.”

Jan kom sit langs haar en sy stem is vol terglus.

“Is juffrou tog nie bekommerd oor meneer Kruger nie?”

Oswald, wat ook vandag die geleentheid kry om van sy opgekropte terglus ontslae te raak, is dadelik by.

“Ja, dié gedagte is glad nie sleg nie . . . glad nie. Hoe lyk dit, juffrou? Vir beter dae hier op Skurwekop! Ag toe, juffrou! Dan is hy so sag soos ’n lam en hy eet uit juffrou se hand en dan kan juffrou hom probeer beïnvloed en sal hy ons dalk toelaat om af en toe by die meisies te gaan kuier. Teen hulle tennis te speel . . . of liewer, sáám met hulle tennis te speel.”

“Nee, ouens, julle kan dit nie aan die arme Persephone doen nie! Hoekom moet sy nou so ’n groot offer bring vir Skurwekop? Ons sal maar ’n ander slagoffer moet soek.” Boef kom lê op sy maag voor die ander.

“Nou is julle baie lelik! Almal van julle!” Haar stem is gemaak kwaai. “Ek dink meneer Kruger is ’n baie aantreklike man en die meisie wat hom kry . . .”

Sy bly ’n oomblik stil en Bertus sit gespanne en wag dat sy moet klaar praat. Dis Oswald wat tergend aanpor.

“Toe, sê? Wat kry sy?”

“Sy sal ’n standvastige en baie presiese en netjiese man kry. Kyk net hoe mooi is alles hier om julle. Dis ’n lushof!”

“Sy gaan nie met Skurwekop trou nie, juffrou, sy kry vir Zeus!” Oswald los nie die storie nie. Hy is glad nie van plan om op ’n dwaalweg gelei te word nie.

“Ek dink meneer Kruger is eintlik ’n eensame mens,

Oswald. Daar het dalk dinge in sy lewe gebeur waarvan ons niks weet nie. Geen mens is sommer net sonder rede verbitterd en moeg vir die lewe nie. Hy het dalk ’n seer waarmee ons hom kan help. As ons hom dalk meer vriendskap en liefde aanbied, kan ons daardie seer genees.”

Dis lank stil voordat iemand weer praat. Bertus kom agter dat hy sy hande vasklem en stil en gespanne sit en wag.

“Ons is darem ’n klomp nare, ongepoetste goed, nè, juffrou? Skurwekop het lankal ’n vrou nodig gehad.”

Bertus sien hoe Annie haar hand uitsteek en saggies oor Org van Rensburg se wang vee.

“Verwyt jy jou nog steeds oor die storie van die muis, Org? Dit was regtig niks nie. Ek het sommer onnodig hard gegil. Ek is van kleins af verskriklik bang vir ’n muis.”

Org vang haar hand en druk galant ’n soen in haar palm.

Kobus staan vinnig op. Hy het dan nou glad ’n knop in sy keel.

“Kom, die hoofman oor dertig sal die voorbeeld stel en die voortou neem. Ons gaan die skottelgoed was. Juffrou Annie, juffrou hoef nie te help nie, want juffrou het kos gemaak.”

“Ek gaan glad nie nee dankie sê nie. Julle hoop verniet so. Ek is so lui soos ’n mokkel.”

“ ’n Watse ding, juffrou?”

“Nee, dis sommer ’n woord wat my oom altyd gebruik. Jy kry dit in geen woordeboek nie.”

Die pienkvoete, soos die nuwelinge genoem word, word kamer toe gestuur. Hulle aanvaar dankbaar die vergunning, want ná vandag se baljaardery gaap hulle reeds lang gape.

Bertus sien hoe sy haar op die naat van haar rug uitstrek op die gras en haar hande onder haar kop vou.

Annie se gedagtes bly kring om Bertus Kruger en die seuns se tergery. Hy is ’n aantreklike man! Hy is groot en fris met pragtige breë skouers. Sy donker hare is altyd skoon en blink sodat dit los en dig om sy kop vou.

Ná wat Kobus haar vanoggend vertel het, voel sy jammer vir hom. Arme mens, elkeen het in sy lewe iemand anders nodig, iemand wat vir hom lief is! Geen mens kan so alleen en eensaam deur die lewe gaan nie.

Sy wonder hoe lyk die meisie wat hom in die steek gelaat en toe so in sy dop laat kruip het. Kobus sê die man is Schalk Potgieter se broer. Sou hy ook so glad en . . . oorbewus van homself wees?

Die skottelgoedwassers kom sak weer langs haar op die gras neer en Oswald gee vir haar die kitaar aan.

“Kom ons sing nog ’n bietjie, asseblief, juffrou.”

“Goed, maar ons moenie te veel lawaai nie. Die kleintjies slaap seker al.”

“Ons sal vir hulle ’n wiegeliedjie sing. Hulle sal dink hulle is in hul ma’s se arms.” Jan maak sy oë toe en begin saggies ’n wiegelied neurie.

Die jong stemme klink so mooi in die aandstilte, so hartseer en vol verlange dat Bertus sy oë sluit en soos ’n ou man agteroor teen die stoel se leuning lê.

Dit word stil en rustig in sy binneste. Hy het baie om oor na te dink, so vreeslik baie! Maar nou wil hy eers net so stil sit – doodstil sodat hul stemme al die misslierte en rookwolke uit sy verstand kan wegvee. Vannag . . . môre sal hy alles wat vanaand hier gesê is, uithaal en orden. Hy sal dit oordink en weer beleef. Dis tog goed om soms dinge omtrent jouself uit iemand anders se mond te hoor.

Dit raak later heeltemal stil en die goeienag-fluisteringe het lankal weggesterf, toe sit hy nog steeds roerloos in die stoel – weggevoer na iewers waar dit rustig en vol vrede is.

Hy raak eers weer bewus van die wêreld om hom toe die hongerpyne sy maag laat saamtrek. Hy het nie vanmiddag geëet nie, en toe ook nie vanaand nie. Hy staan op en rek hom behaaglik uit. Sy het mos gesê sy bêre vir hom kos. Hy kan gerus gaan proe hoe smaak haar kos.

Die hele koshuis is donker. Sonder om sy lig aan te skakel, sluip hy stil-stil kombuis toe. Die bak met die kos is toegemaak in die lou oond. Dit is heerlik warm en ’n geurigheid trek saam met die wasempie uit die kos. Hy snuif dit behaaglik in.

Hy gaan sit sommer eenkant by die kombuistafel. Hy gaan tog nie nou alleen in die eetkamer sit en eet nie. Hy is al besig met sy tweede bord vol van die heerlike gereg toe hy die sagte voetval agter hom hoor. Vinnig swaai hy om. Annie staan in die deur met ’n ligroos kamerjas aan. Dit hang tot op haar voete in sagte, donsige voue. Haar hare is los en blink en die blinkskoon gesiggie staar verbaas na hom.

“O, ek . . . ek is jammer.” Haar hand gaan onmiddellik na haar hals toe en ongemerk knoop sy die knopie onder haar keel ook toe.

“Goeienaand, juffrou Delport.” Ná die seuns se gespot vroeër vanaand kyk hy met ander oë na haar. “Skort daar iets?”

“Ek . . . e . . . nee. Ek het jou nie gehoor kom nie en . . .

e . . . toe sien ek die kombuislig is aan en ek dog toe die seuns . . . Ek . . . e . . . ek het gedink Filemon het die lig aan vergeet.”

“Nee, hy het nie. Ek het die lig self aangeskakel.” Hy vat ’n hap van die kos en kyk dan met ’n glinstering in sy oë na haar.

As dit nie so vergesog was nie, sou Annie kon sweer dat daar nou ’n tergliggie in sy oë is.

“Die kos is heerlik vanaand. Ek moet vir Filemon komplimenteer. Hy kan dit gerus meermale vir ons maak.”

Annie sluk aan die droogheid in haar keel. Arme File­mon, sy het hom nou in ’n vreeslike ding laat beland. Sy moet tog net onthou om hom môreoggend vroeg te waarsku om niks te sê nie. Sy sal vir hom die resep haarfyn afskryf.

“Ja . . . e . . . . ja. Ja, dit was baie lekker.”

Annie kyk verbouereerd rond en staan ’n entjie terug. Bertus is skielik onwillig dat sy sommer weer moet gaan. Hy wens sy wil ’n rukkie langer hier bly.

Annie voel vreemd en ongemaklik in sy geselskap. Die seuns se tergery kom dring al op die voorgrond.

“Ek . . . e . . . Dan sê ek maar goeienag, meneer. Ek wou net kom seker maak het van die lig.”

“Juffrou Delport, jy weet nie dalk waar bêre Filemon die koffie nie? Ek is tog nie lief vir melk nie.”

Annie lek oor haar droë lippe en kyk verbaas na Bertus. Dan, onverwags, verskyn ’n kuiltjie in die sagte wang.

“Ek gaan trek my net gou aan en dan sal ek vir meneer kom koffie maak. Ek weet waar alles is.”

Hy bekyk haar op en af en Annie probeer blosend dieper in die skaduwees inkruip.

“Dis nie nodig nie, jy is mos aangetrek. Ek sal vreeslik dankbaar wees vir ’n koppie koffie. Ek is hopeloos in die kombuis.”

Annie gaap hom behoorlik oopmond aan. Wel, slaan dood en sleep weg! prewel sy in haar binneste. Toe sy net doodstil op een plek bly staan, kyk Bertus effens geïrriteerd op. Maar dan roer iets soos skaamte en skuld in hom en het hy lus om ook soos Org te sê: Ons is darem ’n klomp nare, ongepoetste goed, nè, juffrou!

Die mag van die gewoonte laat hom egter frons en voordat hy homself kan keer, is sy stem weer stug.

“Toemaar, ek sal regkom.”

Annie lag ’n ongelowige, vreemde laggie en stap by hom verby. Sy is vreeslik bewus van die dun kamerjas wat so sag om haar vou. Sy skakel die ketel aan en krap in die kas vir die groot blik koffie. “Daar is een ding hier op Skurwekop waarvan ek niks hou nie en dis die koffie! Ek hou niks van kitskoffie nie. Ek moet eendag vir meneer regte koffie maak.” Sy weet sy praat nou sommer van skone senuweeagtigheid, maar dis darem beter as om met ’n mond vol tande te staan.

Bertus kyk op en steek vinnig nog ’n hap kos in sy mond. Die klomp seuns het hom nou skielik van die juffrou se vroulikheid bewus gemaak en dit maak hom skoon verbouereerd.

Annie meet die koffie in die koppie af. Haar hande is dom van verleentheid en sy mors ’n streep op die kas.

“Wil jy nie ook koffie hê nie?”

Annie kyk blosend op toe Bertus skielik hier langs haar praat.

“Nee . . . nee, ek dink nie so nie.”

“Ag, drink maar ’n koppie koffie. Jy is nou wakker. Ons het nog nie veel gesels vandat jy hier is nie. Ek sal graag wil hoor of jy probleme het.”

Annie kyk hom wantrouig aan. Sy hoop nie hy het dalk gedrink nie, want nog nooit het hy so vreemd opgetree nie. Sy ruk haar gedagtes bymekaar toe sy die frons op Bertus se voorkop sien. Sy sou nog meer verbaas gewees het as sy nou sy gedagtes kon lees.

Bertus is skielik vreeslik skaam en bewus van sy eie ongepoetsheid en buffelagtigheid die afgelope ruk. Sy het hom vanaand verdedig toe die seuns allerhande dinge omtrent hom kwytgeraak het. Sy het glad gesê sy dink hy is ’n aantreklike man. Hy het dit regtig nie verdien nie. Vandat sy hier aangekom het, probeer hy om vir haar die lewe so onaangenaam moontlik te maak.

Sy moet vreeslik hard werk omdat Anton Fourie nie hier is nie. Maar nog geen enkele klagte het oor haar lippe gekom nie. Selfs die seuns word verdedig. Kyk nou maar die muisstorie met Org. Om te dink dat die seuns hom seker as voorbeeld geneem het. Hy het tog baie goed geweet die seuns sal haar siel probeer uittrek en haar allerhande poetse probeer bak. Diep in sy hart het hy dit seker goedgekeur en gehoop hulle skrik haar behoorlik af sodat sy sal weggaan.

Woordeloos haal Annie nog ’n koppie uit die kas en skink vir haar ook koffie in. Sy gee sy koffie vir hom en gaan sit by die verste punt van die tafel.

“Meneer Fourie sal eers volgende kwartaal terug in die tuig wees. Daar was vandag ’n briefie in die pos.”

Annie knik net. Sy kan aan niks dink om te sê nie.

“Daar is vir jou ook pos.”

Annie se gesig breek oop in ’n stralende glimlag.

“Dis gaaf! Ek het al gewonder of my mense my vergeet het.”

“Dis ongelukkig alles in die kantoor. Ek sal dit môreoggend vir jou gaan haal.”

“Dankie.”

“Sien jy kans om die hele kwartaal so alleen aan te sukkel? Is dit nie te veel vir jou nie?”

“Nee, wat, dit gaan goed. Die seuns is baie gedissiplineerd.”

Annie sê dit half afgetrokke en Bertus kyk vinnig na haar.

“Dit lyk nie juis of jy daarvan hou dat hulle gedissiplineerd is nie?”

Annie trek net haar skouers op en speel met die teelepel in die piering.

“As hulle nie ’n stewige hand aan die leisels het nie, ruk hulle handuit. Met so ’n klomp seuns bymekaar kan ’n mens nie streng genoeg wees nie.” Bertus probeer haar uitlok, maar haar antwoord stel hom teleur.

“Jy sal seker die beste weet, meneer Kruger.”

Fronsend kyk hy na haar. ’n Blinde mens kan met ’n stok aanvoel dat sy sy hantering van die seuns glad nie goedkeur nie. Hy wonder hoekom sê sy nie so nie, sy is gewoonlik so astrant.

Alles in hom voel deurmekaar. Hy was nog al die jare tevrede met homself soos hy is. Hy het nog nooit gedink dis nodig om die dinge binne-in hom uit te haal en te ontleed nie.

Hy het gaan studeer en toe sy pa dood is, het hy gevoel dis sy plig om te kom boer. Hierdie landbouskool waar hy sy kennis kan toepas, was vir hom die vervulling van ’n droom. Hier wil hy nog groot en buitengewone prestasies behaal. Hierdie skooltjie se naam moet verewig word in die geskiedenis. Hier gaan nog groot manne gevorm word, manne wat nog diep spore in die samelewing gaan trap.

Annie drink haar koffie vinnig en staan op voordat hy daardie frons op sy gesig in woorde kan omsit. Sy voel so skuldig oor vandag se rondbaljaardery met die seuns dat hy dit seker op haar gesig kan lees. Hoe gouer sy dus uit sy geselskap kom, hoe beter. Netnou laat glip sy iets en dan is die seuns en veral Kobus in groot moeilikheid.

Sy wens egter sy kon hom vertel hoe die seuns vandag se uitstappie geniet het. Hulle is tog mos net kinders! Die lewe bestaan mos nie net uit werk en plig nie. Hy sal baie meer uit die seuns kan haal deur saam met hulle dinge te doen en ’n spangees, ’n samehorigheidsgevoel en ’n trots vir hierdie pragtige plek te kweek.

“Ek moet gaan slaap, dis al baie laat. Nag, meneer Kruger.”

Sy is al amper by die deur uit toe sy hom hoor brom: “Nag, juffrou . . . dankie vir die koffie.”

Lank lê sy in die donkerte en staar.Wat sou oor sy lewer geloop het? Gewoonlik wil hy haar soos ’n swart miertjie van die aarde af wegvee as sy in sy pad kom.

Arme, eensame mens! Hoe min liefde moet hy nie ook maar in sy lewe ontvang het nie! Al wat hy geken het, was ’n verbitterde pa, ’n ma wat nie omgegee het nie en ’n meisie wat hom in die steek gelaat het. Hierdie dinge het van hom ’n verbitterde, ongemaklike soort mens gemaak.