Читать книгу Tryna du Toit-omnibus 4 - Tryna du Toit - Страница 4

Presies kwart voor een stap Ria de Wet by een van Hillbrow se groot wolkekrabbers in. Ná die hitte en gewoel van die straat is dit koel en rustig hier binne. Die restaurant waar sy Bill Retief vir middagete ontmoet, is op die derde verdieping van die gebou, maar sy ignoreer die oop hysbak en stap links verby na die trap.

Die oefening sal haar goed doen en haar verstand hopelik ’n bietjie helderder maak. Sy het vanoggend met ’n dowwe hoofpyn wakker geword – natuurlik die gevolg van die slaappille wat sy eenuur vannag gedrink het – en haar leerlinge was dommer en minder ontvanklik as gewoonlik. Teen die tyd dat sy begin gereed maak het vir haar afspraak met Bill het sy so ’n kloppende hoofpyn gehad dat sy nog twee pille moes drink. ’n Bose kringloop, besef sy, maar hoe anders kan ’n mens ’n besige dag oorleef as jy nie goed geslaap het nie?

Die hoofpyn is gelukkig beter, maar sy voel vreemd gespanne. Wat is die belangrike nuus wat Bill haar wil vertel?

Sy aarsel in die restaurant se voorportaal. Teen die muur hang ’n vergulde spieël en sy bekyk haarself ’n oomblik daarin. Sy sien ’n skraal vrou van sowat dertig in ’n eenvoudige swart linnerok. Haar spierwit handskoene en die wit volstruisvelhandsak waarvoor sy ’n klein fortuintjie betaal het, lyk koel en elegant. Haar roesbruin hare is in ’n sagte styl gekam en haar gesig subtiel grimeer – ’n mooi masker waaragter sy haar gevoelens wegsteek.

’n Tipiese stadsmens, dink sy toe sy van die spieël wegdraai: uiterlik gesofistikeerd en op haar gemak, maar innerlik bang en onseker.

Die hoofkelner kom na haar toe en vra of sy ’n tafel bespreek het. Oor sy skouer sien sy vir Bill, wat met ’n kennis staan en gesels.

“Dankie, ek sien meneer Retief is reeds hier.”

Bill kyk op, sien haar in die deur staan en kom nader. Haar hart klop skielik vinniger. Hy het ’n mooi ligte pak aan en lyk buitengewoon aantreklik.

“Hallo, Ria.” Sy donker oë rus ’n oomblik goedkeurend op haar. “Hoe kry jy dit reg om in dié weer so koel te lyk?”

Sy glimlag net en stap saam met hom na die tafel toe wat die kelner vir hulle wys. Sy is bewus van die belangstellende blikke wat hulle volg en die vaal dag het skielik ’n reënbogie gekry.

Vlugtig bestudeer sy die spyskaart, dan sit sy dit neer.

“Ek is lus vir die vars salm, dankie, Bill, en vooraf wit druiwesap met ’n groot stuk ys daarin,” sê sy in antwoord op Bill se vraag. “En kaas en swart koffie.”

Terwyl Bill die kos bestel, kyk sy belangstellend om haar. Die restaurant is een van die gewilde bymekaarkomplekke in die stad en daar is gewoonlik ’n paar bekende figure uit die sake-, film- en toneelwêreld te sien.

Bill sit sy spyskaart neer en gee sy volle aandag aan haar. “Wel, Ria, nou kan ons gesels. Hoe gaan dit met jou?”

“Dit gaan goed, dankie,” sê sy liggies. Jy sê mos maar altyd dit gaan goed; niemand stel tog werklik in jou probleme belang nie.

“En hoe gaan dit met die werk?”

Ria skryf jeug- en liefdesverhale en Bill is verbonde aan die firma wat haar boeke uitgee. Dis waar hulle mekaar ontmoet het. Bill het nog altyd belang gestel in haar werk en sy het sy hulp en aanmoediging waardeer. Met die jare het hulle goeie vriende geword, maar sy het die afgelope maande begin agterkom dat sy belangstelling in haar nie meer bloot professioneel is nie. Ook van haar kant af was sy sterk aangetrokke tot die gawe, aantreklike Bill – maar Bill het ’n vrou en drie kinders.

Sy sê met ’n effense glimlag: “As jy my skryfwerk bedoel: op die oomblik gaan dit eenvoudig glad nie. Maar kom ons gesels liewer oor iets anders.”

“Ek het goeie nuus vir jou. Ons gaan Die Blom van die Berge herdruk.”

“Wonderlik!” sê sy verras. “Dan kan ek maar my Cadillac bestel?”

Hy lag. “Jy moet liewer nog ’n bietjie wag. Maar ons het heelwat navrae gekry en besluit om dit te herdruk.”

“Wonderlik,” herhaal sy. Die bruin oë tintel en ’n glimlaggie speel om haar mondhoeke. Al die miswolke van die oggend het verdwyn. “Is dit die belangrike nuus wat jy my wou vertel?”

Bill skud sy kop. “Nee, maar ons kan later daaroor gesels. Kom ons eet eers.”

Die ete verloop gesellig. Bill ken almal in die stad wat die moeite werd is om te ken en gesels onderhoudend.

“Sien jy die man wat nou net inkom – die een met die snor? Dis die grootwildjagter en skrywer Alex Forsythe. Ons het sy jongste boek, Oerwoudlegendes, uitgegee – jy het dit tog seker al gelees? Die eerste oplaag was binne ’n maand uitverkoop. Die boek is reeds in Engels en Duits vertaal en nou word dit nog verfilm ook. Op die ou end sal dit hom seker ’n aardige bedraggie in die sak bring.”

Ria glimlag effens. “Dit was eens op ’n tyd my ambisie ook om eendag ’n treffer te skryf wat in baie tale vertaal en boonop nog verfilm word.”

Hy raak liggies aan haar hand. “My liewe kind, jy is nog maar aan die begin van jou loopbaan. Ek verwag nog groot dinge van jou.”

Sy haal haar skouers op. “Ek dink party dae die fonteintjie het opgedroog. Eerlikwaar, Bill, ek het al ernstig daaraan begin dink om weer te gaan skoolhou en die skrywery voorlopig heeltemal te laat vaar.”

“Onsin. Ek sal dit nie toelaat nie. Dis die hitte wat ’n mens so uitmergel. Wag net tot die koeler weer kom en jy sal sien jy is weer vol geesdrif en energie.”

Die kelner sit kaas en koffie voor hulle neer. Sonder om na Bill te kyk, sê sy stadig: “Wat wou jy my vertel, Bill?”

Sy gesig versober. Hy steek vir hulle elkeen ’n sigaret op, blaas die vuurhoutjie dood en sê: “Cynthia het besluit om my te verlaat.”

Ria is lam geskrik. “Vir goed?”

“Ek weet nie. Ons sal later besluit. Voorlopig gaan sy en die kinders by haar ouers kuier – dit sal ons albei ’n kans gee om daaroor te dink. Persoonlik twyfel ek of sy sal terugkom. Ons huwelik is leeg en betekenisloos. Behalwe die kinders is daar niks meer wat ons bind nie. Waarvoor sal ’n mens nog langer aangaan?”

Die kinders, dink Ria: Kosie en Cecile, en Sandra wat maar twee jaar oud is. Wat word van hulle?

“Ek … ek is jammer om dit te hoor,” stamel sy ontsteld.

Bill haal sy skouers op. “Dis jammer, maar dié dinge gebeur. Jy is self ook daardeur, so jy weet ’n mens moet maar net die beste van die saak maak. En liewer nou terwyl ons nog jonk genoeg is om ’n nuwe begin te maak.”

Hy raak weer aan haar hand. “Dit sal jou en my ook ’n kans gee om mekaar beter te leer ken. Ons was nog altyd goeie vriende, Ria, en ek dink jy weet dis nie net in die skryfster wat ek belang stel nie. Ek stel in jou as vrou ook belang. Wie weet, as Cynthia besluit om nie terug te kom nie …”

Ria neem haar hand haastig weg. “Nee, Bill, jy mag nie so praat nie. Jy laat my baie skuldig voel. As ek moet dink dat ek enige aandeel daaraan het, die oorsaak moet wees dat jy en Cynthia uitmekaar gaan …”

“Ontspan. Jy het niks daarmee te doen nie. Cynthia en ek moes nooit getrou het nie. Ons geaardhede en belangstellings is te uiteenlopend. Dis of ons met die jare net verder uitmekaar dryf. Dis die tragedie van die lewe: ’n man raak verlief op ’n mooi gesiggie en ’n oulike lyfie en jy trou sonder om te dink. Dis eers wanneer jy later jou verstand kry dat jy besef dat ’n mooi gesig en ’n oulike lyf nie genoeg is nie. ’n Man wil ’n maat hê – iemand wat belang stel in sy werk, met wie hy kan gesels oor sy drome en ideale, ’n vrou wat sy lewe in alle opsigte kan deel. Kinders en bediendes is al waarin Cynthia belang stel, al waaroor sy kan gesels. Vir haar is ek maar net die man wat sorg dat die rekenings elke maand betaal word en in al hulle behoeftes voorsien.”

’n Stiltetjie val tussen hulle, dan gaan hy voort: “Ek het nog altyd probeer om ’n goeie pa te wees vir my kinders en ’n goeie man vir Cynthia. Maar dit help nie om so aan te gaan nie. Ons het niks gemeen nie – niks behalwe die kinders nie – en soos ek gesê het, dryf ons met die jare net verder en verder uitmekaar.”

Ria skud haar kop ongelowig. “Jy hou so baie van jou werk en jy ontmoet soveel interessante mense – ek kan nie dink Cynthia stel nie belang nie.”

“Ek verseker jou, ek het al baie probeer, maar tevergeefs. Sy is altyd te besig of te moeg om na my te luister. Aan die begin het ek vir haar manuskripte geneem en ek vat gereeld ons jongste publikasies huis toe, maar sy doen nie eens die moeite om hulle deur te blaai nie. Sy stel net nie belang nie, en nou probeer ek ook nie meer nie. Ek gaan my gang en sy gaan hare.”

Ek was bang hiervoor, dink Ria. Diep in my hart het ek ’n voorgevoel gehad dis waarop dinge afstuur. En noudat dit gebeur het, vang dit haar totaal onverhoeds.

Sy kyk op haar horlosie en sê so kalm as wat sy kan: “Ek is jammer, Bill, ek moet nou loop. Ek het halfdrie weer ’n leerling. Ek … ek is regtig jammer om te hoor van jou en Cynthia. Ek hoop maar net dis nie so erg soos wat jy dink nie en dat Cynthia sal besluit om terug te kom na jou toe.”

Hy kyk ’n lang oomblik na haar en daar is ’n vreemde uitdrukking in sy oë. “Hoop jy dit regtig, Ria?”

’n Oomblik kyk sy in sy donker oë, dan bloos sy skuldig. Sy neem haar handsak en handskoene en sê haastig: “Ek moet nou gaan, Bill. Dankie vir die middagete en … en die nuus oor my boek.”

“Ek stap saam tot by die hysbak – ek wil graag nog ’n oomblik met ons grootwildjagter gesels.”

Ria stap voor hom uit, bewus van die blikke wat hulle volg. Sy voel skielik ongemaklik. Sy het dit nog altyd geniet om saam met Bill te eet en met hom oor boeke en mense te gesels, maar ná vandag sal dit nooit weer dieselfde wees nie. By die hysbak steek hy sy hand na haar uit. ’n Oomblik aarsel sy, dan sit sy haar hand in syne.

“Ons gesels weer later. Intussen, alles wat goed en gaaf is vir jou,” sê hy.

Buite in die straat is dit soos ’n bakoond. Die warmte slaan soos ’n gloed teen haar op en die swart teerstrate brand deur haar dun skoensole. Die mense op die sypaadjies lyk moeg en verwelk, sonder lus of energie vir die lewe. Selfs die rooi angeliere in die bloemis se venster hang slap. Met trae voete stap sy die paar blokke na haar woonstel.

Sy wil nie dink aan wat Bill haar vertel het nie, maar sy kan haarself nie help nie. Cynthia se besluit om Bill te verlaat sal haar eie lewe noodwendig ook raak. Ná vandag kan dinge nooit weer dieselfde wees nie. Maar hoe diep, hoe ingrypend die verandering sal wees, sal net die tyd hulle leer.

Sy het net haar kouse uitgetrek en ’n koel rokkie aangetrek toe die voordeurklokkie lui. Sy haas haar om die deur oop te maak. Haar leerling is ’n ouerige man, Herr Louis Krogh, ’n Duitse immigrant wat ’n paar maande gelede in Suid-Afrika aangekom het. Hy is ’n belese man wat gretig is om Afrikaans te leer praat en met die letterkunde kennis te maak. Hulle uur saam is gewoonlik interessant en stimulerend, en vandag is geen uitsondering nie. Tydens die les is sy gelukkig te besig om aan haar eie sake te dink.

As al my leerlinge maar so was, dink sy nadat Herr Krogh weg is. Met sy mooi maniere en wye kennis van kuns, musiek en die letterkunde is hy een van die aangenaamste en interessantste mense wat sy nog teëgekom het. Maar hy het nog ’n ander eienskap wat haar sommer met hulle eerste kennismaking opgeval het – ’n kalmte van gees wat van hom uitstraal. Tog weet sy dat hy al bitter teleurstellings in sy lewe gehad het. Sy vrou is al jare lank ’n invalide en hy het sy enigste seun en alles wat hy besit het, in die Tweede Wêreldoorlog verloor. Op ’n gevorderde leeftyd het hy alles wat hy met soveel moeite weer opgebou het, laat staan en na ’n vreemde land gekom sodat hy en sy vrou naby hulle enigste dogter kan wees wat die afgelope paar jaar in Suid-Afrika woon.

Sy maak vir haarself ’n koppie tee en gaan sit op die balkon. Die hitte lê nog soos ’n waas oor die stad. Selfs hier op die vyfde verdieping roer daar nie ’n windjie nie. As sy maar net kon weggaan, dink sy skielik. Êrens by die see waar dit koel en rustig is. Sy hou van die stad met sy wolkekrabbers, polsende lewe en bonte mengelmoes van mense, maar dis of sy skielik ’n renons in alles het.

Waarom sal sy nie weggaan nie? Sy het lank laas ’n vakansie gehad en die rus sal haar goed doen. Sy het nou wel nie geld in die bank nie, maar Bill-hulle sal altyd vir haar ’n voorskot op Blom van die Berge gee as sy hulle vra.

Het Cynthia uit haar eie besluit om Bill te verlaat? wonder sy nou. Of het die voorstel van Bill af gekom? Sy sou graag wou weet.

Sy voel half siek van ontsteltenis. Die spanning van die afgelope maande is besig om na ’n klimaks op te bou.

Sy weet Bill hou van haar. Hulle was altyd goeie vriende, maar daar het die afgelope jaar geleidelik ’n verandering in hulle verhouding gekom. Dis of hulle skielik met nuwe oë na mekaar begin kyk het. Die aanraking van sy hand, sy stem oor die telefoon, die warm, waarderende blik in sy oë, het haar hart vinniger laat klop. As die telefoon of deurklokkie lui, was haar eerste gedagte: is dit dalk hy? En sy weet Bill geniet haar geselskap net so baie soos wat sy syne geniet. Maar Bill is ’n getroude man met drie jong kinders wat eerste aanspraak op sy liefde en lojaliteit het. Al sê hy ook dat hy Cynthia nie meer liefhet nie, dat hulle totaal onverskillig teenoor mekaar staan, gee dit haar nog nie die reg om tussen hom en sy gesin te kom nie.

Dis ’n harde wêreld, verseker sy haarself, en elkeen moet veg vir sy geluk, vir wat hy uit die lewe wil hê. Het sy dit nie self ervaar nie? Sy is reeds twee-en-dertig en die jare gaan so gou verby. Waarom aarsel sy nog? Gryp wat die lewe jou bied met albei hande aan; so ’n kans sal jy nie weer kry nie.

Maar al probeer sy ook haar hart verhard, kan sy nie haar skuldgevoel afskud nie. Sy bly dink aan Bill se kinders. Dis die gedagte aan hulle wat haar nog altyd laat terugdeins het, wat haar nog altyd gehelp het om Bill op ’n veilige afstand te hou.

Hoe lank is dit nou al dat sy met dié probleem worstel? Snags kan sy nie slaap nie en sy het weke laas aan haar tikmasjien geraak. Al die genot wat sy vroeër uit haar skryfwerk geput het, het verdwyn. En nou, vandag, kom Bill met die nuus dat Cynthia hom verlaat. Dit verander natuurlik die hele saak. As Cynthia hom regtig nie meer liefhet nie, as sy besluit om nie weer terug te kom na hom toe nie, is Bill heeltemal vry om met haar of enigiemand anders te trou.

Dis ’n lang pad wat sy gekom het, dink sy, tot by hierdie kruispad waar sy haarself vandag bevind.

Sy het saam met haar twee ouer broers op ’n dorpie in die Noord-Transvaal grootgeword. Haar pa was die predikant. Hulle het al drie goed presteer op skool en haar pa het verwag dat hulle in alle opsigte ’n voorbeeld in die gemeente moet wees. Hulle vriende is altyd streng gekeur en sy het vroeg reeds haar toevlug tot die fantasiewêreld van haar verbeelding geneem.

Sy het haar broers later stad toe gevolg vir ’n onderwysgraad aan die Universiteit van Pretoria en in haar finale jaar het sy vir Okkie van Zyl ontmoet. Hulle het halsoorkop verlief geraak en is getroud net nadat sy haar graad gekry het – bitter teen haar ouers se sin. Veral haar pa wou hê hulle moes ten minste nog ’n jaar of twee wag.

Okkie was ’n kunsstudent – ook dit het haar predikantpa teen die bors gestuit – wat hom veral op skilder toegelê het. Terwyl sy skoolgehou het, het hy geskilder. Hy het werklik talent gehad en sy eerste uitstalling het gunstige kritiek uitgelok. Hy het selfs ’n paar van sy skilderye verkoop.

Met hulle private lewe het dit egter nie so goed gegaan nie. Hulle geaardhede was totaal verskillend en Ria het gou uitgevind dat Okkie lui, selfsugtig en onbetroubaar was. Hy het eenvoudig al die verantwoordelikheid van die huishouding op haar afgeskuif en nooit ’n vinger verroer om haar te help nie. Hulle het baie rusie gemaak en sy het dikwels aan haar pa se vermanings gedink. Miskien sou dit tog beter gewees het as hulle ’n jaar of wat gewag het.

Sy het Okkie egter nog liefgehad. Omdat sy die sterker, meer volwasse een was, het sy toegewings vir sy kunstenaarstemperament gemaak en van haar kant af hard probeer om ’n sukses van hulle lewe saam te maak. Dit was ’n geweldige slag toe Okkie uit die bloute vir haar sê hy wil ’n egskeiding hê. Hy was verlief op iemand anders en wou so gou moontlik met haar trou. Sy het gesoebat en mooigepraat – ’n egskeiding was ondenkbaar, dit sou haar ouers se harte breek. En hoe kon hy ná skaars agttien maande sê hulle huwelik is ’n mislukking?

Okkie het hom egter nie aan haar gesteur nie. Hy het eenvoudig sy goed gepak en by ’n hotel ingetrek. Eers later het sy gehoor dat hy lankal ’n verhouding met die meisie het en dat almal behalwe sy dit blykbaar weet.

Hulle is geskei en kort daarna is Okkie en sy nuwe vrou Parys toe waar hy verder wou studeer. Ria het ’n pos by een van die groot meisieskole in Johannesburg aanvaar en die drade van haar lewe probeer optel – ontnugter, verbitter en diep verneder deur die manier waarop Okkie haar behandel het. Sy wil liewer nie terugdink aan daardie eerste paar maande nie. Sy het hulle oorleef en dis genoeg.

Dit was in daardie tyd dat sy begin skryf het in ’n poging om te vergeet en die leë, eensame ure te vul. Haar eerste jeugboek is deur die uitgewers aanvaar. Dit het byval gevind en die eerste druk is binne ses maande uitverkoop. ’n Jaar later het ’n vervolg daarop verskyn en ook dié boek was dadelik ’n sukses.

Sy was ’n skryfster!

Haar skryfwerk het juis op daardie tydstip van haar lewe baie vir haar beteken. Dit het haar ’n nuwe belangstelling gegee en gehelp om haar selfbeeld te herstel. Werk is goeie medisyne vir ’n seer hart, en geleidelik het sy weer haar ou lewenslus herwin. Sy was ook bly dat sy op dié manier ’n bietjie kon vergoed vir die hartseer en teleurstelling wat sy haar ouers besorg het.

Ná die verskyning van haar tweede boek het haar ma ernstig siek geword en sy het verlof geneem en huis toe gegaan om haar te help verpleeg. Om haar ma se gedagtes van haar siekte af te lei, het Ria haar aangemoedig om oor haar kinderjare te gesels. Haar ma het as kind gereeld op Donkerfontein, ’n dorpie in die Karoo, gekuier en sy het haar kinders dikwels vertel van haar voorsate wat hulle meer as ’n honderd jaar gelede daar gevestig het. Haar oorgrootjie, Paul Theron, het ’n leidende rol gespeel in die totstandkoming en groei van die dorp. Dit was egter sy suster, die beeldskone Sophia Maria, van wie Ria die graagste gehoor het. Sy kon pragtig sing en klavierspeel en was ’n waaghals wat die wildste perd kon ry. Sy het die hele gemeenskap op ’n keer geskok toe sy vir ’n weddenskap alleen met die koets ’n afstand van byna veertig myl na ’n naburige dorp gery het. In daardie dae was die wêreld nog ru en ongetem en ’n mens kan jou indink wat alles met haar kon gebeur het.

Sophia Maria was drie keer getroud, maar het nooit kinders gehad nie. Haar laaste man was ’n Brit wat voorgegee het dat hy van die adelstand was, maar hy het op ’n mooi dag soos ’n groot speld verdwyn en daar is nooit weer van hom gehoor nie. Ná haar man se verdwyning het sy haar aan die openbare lewe onttrek, maar sy het ’n skilderagtige figuur gebly totdat sy baie jare later dood is. Ria se ma is nog Sophia Maria gedoop, maar toe dit by haar eie dogter kom, het sy die naam na Ria verkort.

Paul Theron se nakomelinge woon vandag nog op Donkerfontein en die ou familieplase, Dankbaarheid, Towerwater en Jonkmanshoop. En terwyl Ria so na haar ma se vertellings luister, het die gedagte by haar posgevat om eendag Donkerfontein toe te gaan om met haar ma se mense kennis te maak en ’n boek oor haar groot-groot-groottante Sophia Maria te skryf.

Ná haar ma se dood is Ria terug stad toe om weer eens die gebroke drade van haar lewe op te tel. In die gestoei en gespartel om ’n lewe te maak was die drome van Donkerfontein en Sophia Maria vergete.

Met die jare het daar nog ’n paar jeugverhale en twee liefdesverhale uit haar pen verskyn. Sy het ook ’n paar vervolgverhale en talle kortverhale geskryf. Omdat die skoolhouery te veel van haar tyd in beslag geneem het, het sy uit haar pos bedank en haar met die uitsondering van lesse aan ’n klompie private leerlinge voltyds aan haar skryfwerk gewy. Maar dit was harde werk. Sy het dikwels in die nag as sy nie kon slaap nie, met ’n gevoel van beklemming gewonder waar dit alles sou eindig.

Twee jaar gelede het sy al haar spaargeld en ’n bietjie erfgeld gebruik vir ’n vakansie in Europa. Dit was ’n wonderlike ervaring wat sy vir niks op aarde sou verruil nie, maar dit het haar ’n gevoelige finansiële slag toegedien waarvan sy nog nie herstel het nie.

Sy het altyd gesê sy sal nooit weer trou nie: een keer was genoeg. Mettertyd het die wonde genees, maar die bitterheid en vernedering het nooit heeltemal verdwyn nie. Sy het ’n paar mansvriende gehad met wie sy van tyd tot tyd uitgegaan het, maar sy wou nooit iets meer as vriendskap van hulle hê nie. Inteendeel, die oomblik dat hulle van liefde begin praat het, het sy alle belangstelling verloor. Dit was dan gewoonlik ook die einde van die vriendskap.

Haar vriendskap met Bill Retief het egter soos ’n blink draad deur haar lewe geloop. Het sy Bill lief? wonder sy nou. Kan ’n mens wat so diep seergemaak is soos sy, ooit ’n tweede keer liefkry? Sy weet nie. Sy weet net sy hou van hom en dat sy vriendskap haar lewe verryk het. Sy is seker hulle sal gelukkig wees as hulle trou. En Bill sal ’n skans wees teen eensaamheid en die ouderdom; hy sal haar die sekuriteit gee waarna sy tog ook maar verlang.

Is dit wat sy wil hê? Sy weet nie. Sy voel vanaand meer verward as ooit vantevore. Sy het tyd nodig om te dink.

Sy behoort te werk, maar dit is te warm en bedompig in die woonstel en sy is nie baie lus vir haar eie geselskap nie. Sy besluit om haar vriendin Rina van Aswegen te nooi om saam met haar na ’n opvoering toe te gaan.

Rina aanvaar haar uitnodiging gretig, so gretig dat Ria wonder of sy ook moeg is vir haar eie geselskap.

Op pad na haar motor onder in die straat gaan sy eers by haar posbus langs. Vandat sy begin skryf het, lewer die pos dikwels iets interessants op: ’n tjek, ’n brief van ’n bewonderaar, ’n versoek om ’n verhaal of ’n artikel vir die radio. ’n Mens weet nooit nie.

Daar is net twee rekenings en ’n brief in ’n koevert sonder ’n seël. Iemand moes dit in haar posbus gegooi het. Sy herken nie die handskrif nie en bestudeer die koevert nuuskierig, maar daar is nie nou tyd om die brief te lees nie. Sy bêre dit in haar aandsakkie.

Die toneelstuk was amusant en sy was in ’n heelwat beter bui toe sy laat die aand weer terugkom in haar woonstel. Sy is besig om haar hare te borsel toe sy weer van die brief onthou en dit uit haar aandsakkie haal. Sy gaan sit op haar bed, skeur die koevert oop en skrik toe sy sien dit kom van Cynthia Retief. Haastig begin sy lees

Ek wou jou kom sien, Ria, begin die brief, en self met jou gesels oor die dinge wat ons albei so diep raak, maar op die ou end het my moed my begewe. Miskien sal dit makliker wees om te skryf.

Bill het jou seker gesê dat ek ingewillig het om ’n tyd lank na my ouers toe te gaan. Hy sê hy voel al geruime tyd voel dat ons huwelik ’n mislukking is. Hy dink as ons ’n tyd lank weg van mekaar is, sal dit ons albei ’n kans gee om objektief oor die saak te dink en te besluit wat vir ons almal die beste is.

Ek het ingestem, nie omdat ek aan my eie gevoelens twyfel nie – ek het Bill lief en as ek hom moet verloor, sal dit vir my die einde van alles wees – maar slegs omdat hy daarop aandring. Ek weet ek skiet in baie opsigte te kort aan Bill se hoë verwagtings. Ek stel belang in sy werk, maar om drie woelige kinders sonder hulp groot te maak – te versorg, te verpleeg en op te voed – en na die huishouding te kyk, neem al my tyd in beslag. Ek is saans eenvoudig net te moeg om ’n intelligente gesprek te voer of die boeke en manuskripte te lees wat hy huis toe bring.

Ek het gedink ek sal later, as die kinders ’n bietjie minder aandag nodig het en ek nie meer so moeg is nie, probeer om vir hom die maat te wees wat hy graag wil hê. Maar nou het die kinders my nodig en hulle kom tog eerste, nie waar nie? Ek hoop maar Bill sal ons mis terwyl ons weg is en besef dat ’n mens sekere verantwoordelikhede in die lewe het wat jy nie so maklik van jou kan afskuif nie.

Dis wat ek jou wil vra, Ria: Dink twee maal voor jy Bill van ons wegneem. Jy het so baie, maar hy is al wat ons het. Ons het hom lief en ons het hom nodig. Jy kan nie jou geluk op die hartseer van ander bou nie. Bill dink miskien nou dat hy jou liefhet, maar hy het sy kinders ook lief – hulle is deel van hom – en eendag sal hy jou nog verwyt dat jy hom van hulle beroof het. Want wat ook al gebeur, my kinders gee ek nooit op nie.

Ek gaan sodra ek die nodige reëlings getref het. Of ek ooit weer terugkom, hang van Bill af. Maar dit hang die heel meeste van jou af.

Ria se gesig is wit toe sy die brief klaar gelees het. Die eenvoudige, dapper woorde kom uit die diepte van ’n seer, verslae hart en verander die prentjie heeltemal. Toe Bill gesê het sy huwelik is ’n mislukking het hy namens homself en nie namens sy vrou gepraat nie. Hy het dit tog seker geweet?

Jy kan nie jou geluk op die hartseer van ander bou nie, skryf Cynthia. Dis verbasend hoeveel wysheid daar in die brief skuil, hoeveel karakter dit verraai. Bill sal ’n gek wees om so ’n vrou te los.

So herhaal die geskiedenis homself, dink sy wrang. Maar dié keer is sy “die ander vrou”. Vir die eerste keer sien sy haarself soos Cynthia haar moet sien en die prentjie vervul haar met afkeer.

Dis of die kamer skielik te klein en te benoud vir haar word, en haastig vlug sy uit balkon toe. Onder en om haar lê die stad waar so baie drome al begrawe lê. Wel, nog ’n droom is daarmee heen.

En nou? By wie moet sy raad vra? Haar pa is weer getroud en het ’n beroep na ’n ander gemeente aanvaar. Hulle is amper vreemdelinge vir mekaar. Sy weet vooraf wat hy sal sê. Hy ken net twee kleure, wit en swart. Hy sal praat van die breë pad waarop sy wandel, van die jong mense van vandag wat geen beginsels, geen ankers het nie. Miskien is hy reg, maar wat weet hy – veilig in sy ivoortoring van selfingenomenheid – van die probleme en versoekings waarvoor vandag se jong mense te staan kom?

Haar twee broers is albei predikante en verdiep in hulle huislike en gemeentesake. Sal hulle ooit haar probleem begryp? Nie Albert nie – Albert is sy pa se seun, streng en nougeset. Maar Danie? Danie is van ’n ander stoffasie. Sy kon nog altyd met Danie oor haar probleme gesels; by hom kon sy altyd hulp en raad soek. As Danie maar hier was. Maar Danie woon in Pretoria en hy sal hom morsdood skrik as sy hom dié tyd van die nag moet bel.

Sy dink aan iets wat Louis Krogh eendag vir haar gesê het toe hy haar van sy lewe in Duitsland en al hulle beproewings vertel het. “As al jou drome en ideale soos ’n kaartehuis om jou ineenstort, as jy vind dat die pad wat jy met soveel verwagtings betree het, skielik doodloop, gaan sit jy nie en bekla jou lot nie. Jy gaan eenvoudig op ’n nuwe ontdekkingsreis. Daar is soveel wêrelde wat wag om ontdek te word – kuns, wetenskap, musiek, letterkunde, filosofie, die sterre, die aarde …”

As die een pad doodloop, wag daar altyd weer ’n ander een. Miskien selfs mooier en interessanter as die een waarlangs jy gekom het. Jy moet maar net die moed hê om te gaan soek.

Sy weet nou wat sy gaan doen. Sy sal Donkerfontein toe gaan om groot-groot-groottante Sophia Maria se storie na te vors.