Читать книгу Satyn Omnibus 5 - Wilmari Jooste - Страница 11

By die hospitaal kry Clio ’n skok. Arnold se bed is leeg. Die deken is gladgestryk, met skoon lakens en kussingslope oor, asof hy nooit daar was nie.

’n Verpleegster kom na haar toe. “Soek jy vir Arnold? Hy is na ’n privaat saal geskuif. 3B, om die hoek, tweede deur regs. Jy kan maar ingaan.”

Moenie nou skielik bang wees nie, betig Clio haarself. Dis die oomblik waarvoor jy en almal gewag het. Toe, loop om die hoek. 3B, tweede deur regs. Vergeet jou banggeit en gaan na hom toe. Dis waarvoor jy agtien uur lank in ’n beknopte vliegtuigsitplek gesit het.

Clio vee haar hare netjies. Moet sy parfuum aanspuit? Nee, besluit sy. Alles ruik in elk geval na ontsmettingsmiddel, en dalk gee dit hom hooikoors. Sy maak seker dat die lekkerruikseep en naskeer in haar handsak is, hou die bos irisse voor haar soos ’n skild waaragter sy kan wegkruip, en stap deur saal 3B se wit swaaideure.

Arnold lê stil, sy oë toe. Clio besef dat hy slaap, soos enige gewone mens sonder harsingskudding. Die swelsel het gesak, die bloedmerkies is weg en die kneusings lyk beter. Sy sit die blomme op die voetenent neer en loop versigtig nader. Daar is donker kringe onder sy oë, maar sy kleur is gesond. En sy hande lê rustig op die deken, wat beteken dat hy ontspanne is.

“Voëltjies … vir oë,” mompel hy.

Sy ruk soos sy skrik. Dit was sý stem. Bekend, soos sy dit onthou. Maar hy yl blykbaar. Sy voel met haar hand teen sy voorkop, maar hy is nie koorsig nie.

Dan sien sy hy is wakker. Sy oë is oop. Helder. Die skrik gaan oor in blydskap, ’n warm vreugde wat deur haar spoel. Sy neem sy hand in hare, teer en versigtig.

“Voëltjies?” vra sy onbegrypend.

Sy tong sukkel om die klanke te vorm. “Vi … oëltjies. Vir oë. Jy …”

Nou eers snap sy wat hy bedoel. Hy het altyd gesê haar oë is pers. Bloupers, soos viooltjies. Sy het viooltjies vir oë. Sy wil huil, lag, haar arms om hom gooi.

“Jy’s by!”

“Beste manier … by te kom … mooi meisie by jou bed.”

Sy kan nie glo dis dieselfde man wat gister so bleek en slap teen die kussing gelê het nie. “As jy komplimente kan uitdeel, is jy besig om gesond te word,” lag sy.

Hy kyk verwonderd na haar, sy oë soekend oor haar gesig. “Ek onthou jou lag …”

Sy onthou hom ook. Sy stem en sy mond en die tekstuur van sy vel. Dis of die jare wegval en hulle weer dertien en agtien is. Dokter Wim het gewaarsku dat hy moontlik aan geheueverlies kan ly as hy uit die koma kom. Tydelike of korttermyn-geheueverlies. Maar Arnold klink normaal. Praat net effe mompelend en sleeptong.

“Lág,” herhaal hy, “weer … Dat ek kan hoor dis jy.”

“Dis ek.” Clio kry ’n gedwonge lag uit. Sy buk oor hom en soen hom op die voorkop, daarna op elke wang. “Hallo, Arnold.”

Hy druk haar hand. “Jy het gekom …”

“Ek is hier,” beaam sy.

“Gister … Was jy toe ook hier?”

“Én eergister. Jy’t my nie eens gegroet nie, nie eens hallo gesê nie. Net heeltyd gelê en slaap.”

“Sal nie weer …”

Sy beduie met ’n dreigende wysvinger. “Jy beter nie! Ons het baie groot geskrik. Ek sal jou hierdie keer vergewe, maar jy moet belowe om nooit weer so iets aan ons te doen nie.”

Dit duur ’n oomblik voor hy besef sy terg. Dan word sy oë sag. “Ek het verlang.”

“Ek ook.”

“Baie …”

“Baie-baie!”

“Meer as baie-baie!”

“Ekstra baie!”

Dit was ’n speletjie van hulle, waar elk die ander een probeer oortref, en hy speel saam. “Meer as ekstra baie!” Dan kyk hy soekend om hom. “Jou beter sien …”

“Soek jy jou bril?”

Toe hy na die bedkassie wys, haal sy die bril uit die laai en sit dit op sy gesig. Maar toe voel sy onverwags skaam. Hy is Arnold, haar ouboet en vriend en geesgenoot en dalk haar kêrel. Maar hy is nie meer die jong, onbeholpe tiener wat sy geken het nie. Die skoolseun het ’n man geword. Met baard en ’n dikker nek en stewige skouers. Selfs sy ore lyk groter, en dis te persoonlik om aan hulle te vat, al is dit net om die bril behoorlik te laat pas.

Sy merk dat Arnold haar dophou. Hy het altyd geweet wat deur haar gedagtes gaan. Sy dwing haarself om die hare langs sy slape weg te stoot, aan die bokant van sy ore te vat en die oorskulpe vorentoe te buig sodat die bril netjieser sit.

Sy mondhoek trek-trek aan die een kant, maar hy sê niks en sy weet nie wat deur sy gedagtes gaan nie. Dan frons hy skielik, skud sy kop en stoot die bril hoër op teen sy voorkop, terwyl hy met ’n gewrig oor sy oë vryf.

Dubbelvisie as gevolg van die harsingskudding? wonder sy bekommerd. Is dit nie ’n teken van breinskade nie?

“Kan nie wees …” frons hy en vryf weer.

“Wat? Wat kan nie wees nie?” Sy hoor die vrees in haar stem.

“Dat jy nóg mooier is … as wat ek gedink het … gedink het jy sal word.”

“Ag, Arnie!” Sy druk bewoë sy hand teen haar mond en soen sy vingers een vir een. “Ek wil nie mooi wees nie, ek gee nie om hoe ek lyk nie, ek wil net hê jy moet gesond word.”

“Hoe lank …” Hy sukkel en moet eers rus voor hy die sin uitkry: “… in koma?”

“Drie dae.”

“Wie’t jou by … op die lughawe gekry?”

“Jurg.”

“Skuus.”

Sy druk sy hand gerusstellend. “Moenie jou ontstel nie. Alles het reg uitgewerk.”

Nou eers onthou sy van die irisse. Sy wil nie Arnold se hand los om ’n blompot te soek nie en sit hulle sommer so droog op die bedkassie neer, saam met die houer koekies. “Ek wou hê die eerste ding wat jy sien wanneer jy jou oë oopmaak, moet iets moois wees. Toe koop ek die blomme.”

Sy gesig vertrek en hy kreun.

“Arnie, wat is dit? Het jy pyn?” vra Clio ontsteld.

Sy vingers soek na sy ribbes, na die verband om sy bors. “Net as ek lag.”

“Ek belowe ek sal nie vir jou grappe vertel nie.” Sy klink baie ernstig.

“Iets moois? Jyself!” Hy lag weer en trek sy asem in. “Oe! Eina!”

Die verpleegster loer by die deur in. “Is hier ’n probleem?”

Sy wag nie op ’n antwoord nie, haal ’n termometer uit en druk dit onder sy tong in. “Jou temperatuur is onnatuurlik hoog, meneer Van Deventer.”

Arnold knipoog effens. Hy kan nie praat nie, maar hy hoef nie. Clio weet wat hy daarmee wil sê: Sý is verantwoordelik vir die koorsigheid.

Die verpleegster skuif sy pajamamou op en neem Arnold se bloeddruk. Ook dié is blykbaar hoog.

Sy draai verskonend na Clio. “Ek is jammer om die besoek kort te knip. Maar hy is vermoeid en het rus nodig.”

Clio staan terug en neem haar handsak. “Ek het nie bedoel om hom te vermoei nie. Ek sal dadelik gaan, ek wil net gou die blomme in water sit, voor hulle verlep.”

Sy blaas ’n soentjie vir Arnold. “Ek is in die wagkamer as jy my soek.”

“Soek jou al … elf jaar,” mompel hy sleeptong.

“Dit mag lank duur voor hy weer wakker word,” waarsku die verpleegster.

“Dit maak nie saak nie. Ek het elf jaar gewag, nog ’n uur of drie sal nie ’n verskil maak nie. Ek sal ’n tydskrif koop en sit en lees.”

Eers sit Clio net, agteroor geleun in die gemakstoel, en laat die kleintydse herinneringe oorneem. Sy was onnodig senuweeagtig oor die herontmoeting. Dieselfde gemaklikheid van destyds is steeds tussen hulle. Miskien nou selfs meer as toe.

Dit was wonderlik om hom weer te sien en met hom te kon praat. Sy wou hom in haar arms toevou en nooit weer los nie. Maar drie van sy ribbes is gebreek en sy was bang hy kry seer.

Hy het harsingskudding en moet stil gehou word, het dokter Strachan gemaan. Stil gehou word in die hospitaal? Of sal hy oor ’n week of so kan huis toe kom? Selfs dan sal hy seker nog ’n tyd lank bedlêend wees. Dit beteken sy sal haar terugvlug moet kanselleer en reël dat iemand by die galery vir haar instaan.

Clio sit regop. Dis nie nou die tyd vir mymeringe en spekulasies of vir sit en lees nie. Sy moet Talien bel en haar die goeie nuus vertel, dan haar ma en Betta en Aloma. En seker vir Jurg?

Nee, besluit sy, sy wil nie nou met Jurg praat nie. Dit voel nie reg nie. Nie so kort ná Arnold nie. Jurg is seker by die melkery, en gelukkig het sy nie sy selnommer nie. Talien of Betta kan hom maar laat weet sy broer is wakker.

Sy hou haar oproepe kort, met net die jongste nuus oor Arnold se toestand. Dit duur minder as ’n halfuur. Toe gaan loer sy weer by 3B in. Maar die verpleegster was reg: Arnold slaap soos ’n baba.

Clio gaan koop ’n blikkie koeldrank in die kafeteria en ’n Peppermint Crisp – nog ’n luukse wat hulle nie in Kanada kry nie. Sy het al dikwels ’n onversadigbare lus daarvoor gehad soos ’n vrou wat swanger is.

Uiteindelik koop sy tog ’n tydskrif om die tyd mee te verwyl, een wat sy gewoonlik op die internet lees. Maar die nostalgiese vreugde van die Sarie en die Peppermint Crisp word getemper deur die woelinge in haar binneste. Arnold was duidelik bly om haar te sien, vol komplimente en waardering. En dieper emosies? Sy weet nie.

Weet ook nie wat háár emosies was nie. Behalwe dat dit was asof sy ná lang omswerwinge tuis gekom het toe sy die eerste keer weer sy stem gehoor het. Daar was ’n diep tevredenheid in haar, en sy het geweet sy wil nooit weer weggaan nie. Was dit uitsluitlik oor Arnold, of is dit die vreugde om weer in haar eie land te wees?

Clio geniet die tydskrif só, sy lees selfs die advertensies. Maar sy kom nie verder as bladsy nege nie. Sy het pas omgeblaai toe Talien inmarsjeer. Talien loop of stap nie, sy marsjeer. En die vrae waarmee sy Clio peper, klink soos geweerskote.

“Het hy jou geken? Wat was sy eerste woorde? Kan sy oë fokus? Het hy pyn?”

Clio antwoord so goed sy kan, in dieselfde volgorde. “Ja. ‘Viooltjies vir oë.’ Ja. Net as hy lag.”

Talien vergeet sy het nie ’n voorskoot aan nie en gebruik ’n stuk van haar rokspant om haar oë droog te vee. “Ons moet dankbaar wees, kind, op ons knieë diep en gelowig dankie sê vir die genade. Ek wil self gaan seker maak!”

“Hy slaap nou, tante.”

Talien laat haar nie voorsê nie. Sy marsjeer suutjies by 3B in en staan lank by Arnold se bed, wagtend om die wonderwerk eerstehands te aanskou.

Maar sy kom onverrigter sake terug. “Hy slaap.”

“Ek het mos so gesê,” antwoord Clio. “Ek jok nooit nie.”

“Ek ook nie,” klink dokter Strachan se stem agter hulle in die gang op. “Ek het jou mos gesê, Annalien: jou seunskind is weer met ons.”

“Wim!” Talien is verras om hom te sien. “Is jy besig met saalrondes?”

“Nie almal kan heeldag sit en kuier nie. Party mense moet werk om te kan eet.”

“Kom eet Sondag by ons, dan hoef jy jou nie so te oorwerk nie,” skerts Talien. Dan is sy weer ernstig. “Is dit reg dat die kind so diep slaap?”

“Reg en goed,” stel hy haar gerus. “Sy gestel het die rus nodig.”

“Sal hy Sondag saam met ons by die huis kan wees? Wanneer kan hy ontslaan word?”

“Nie hierdie Sondag nie,” skud hy sy kop. “Miskien – as alles goed gaan – vólgende Sondag. Ons moet maar wag en sy vordering monitor. Dit help nie julle kuier hier rond nie. Hy gaan ’n stewige paar uur in sy eie droomwêreld wees. Gaan huis toe en kry self ’n bietjie rus.”

Toe dokter Wim weg is, kyk Talien om haar rond. “Waar’s Jurg?”

“Seker nog by die melkery besig,” antwoord Clio.

“Nee, sy bakkie staan voor die hospitaal geparkeer. Hy’s seker hier iewers, dalk op soek na Wim.” Talien kyk vraend na Clio. “Het julle dan nie saam gekom nie?”

“Nee, ek het alleen gery. Wáár geparkeer? In die eerste ry parkeerplekke, op die punt?”

Talien dink na. “Op die voorste punt, ja, onder die boom.”

Sy moes dit geraai het, geweet het toe Jurg die sleutels uit sy sak haal … “Hoe lyk Arnold se bakkie?” wil Clio weet.

“Lendelam diesel-rammelkas. Jy ken hom mos: verkies hoewe bo wiele. Dis maar hoe hy is.”

“Dis ek wat Jurg se bakkie daar geparkeer het. Hy het my laat dink dis Arnold s’n.”

“Hy sou jou nooit met Arnold s’n laat ry het nie. Die ding val uitmekaar, en netnou gaan staan jy vroualleen langs die pad. Die kind is baie beskermend teenoor jou – was dit nog altyd, al wil jy dit nie weet nie. Julle is al mooi groot, dis tyd vir jou en Jurg om die verskille tussen julle twee te begrawe, Clio.”

“Dis hy wat eerste begin het, wat gejok het oor die bakkie.”

“Vir jou eie beswil.”

“Maar hoekom nie reguit sê Arnold se bakkie is onbetroubaar nie?”

“Omdat hy geweet het jy is so koppig, jy sou nie met sýne wou ry nie.”

“Ek is nie koppig nie, dis hý.”

Talien sug. “Kom ons gaan huis toe. Tannie Ria maak skaapboud en het gevra ek moet jou saambring. Sy wil jou graag weer sien.”

By tannie Ria en oom Hannes Verryne se dorpshuis wag nog ’n reünie op Clio. Hoewel dit Arnold se mense is, laat hulle haar soos ’n lid van die familie voel. Een dra tee aan, die ander een ’n glasie sjerrie, om die beurt ’n skyf melktert en ’n bakkie tuisgemaakte biltong.

“Julle gaan die kind siek maak!” raas Talien. “Hulle eet anders daar oorkant, sy’s nie gewoond aan sulke deurmekaar kos nie.”

Clio eet elke flentertjie op. Selfs die oordadige homp skaapboud, sousboontjies en soetpatats wat tannie Ria vir haar inskep.

“Alberta, waar ons woon, is beeswêreld. Ons eet steaks en brisket en beesstert,” vertel Clio. “Met Halloween en Thanksgiving eet ons kalkoen. Skaapvleis is ’n ongekende luukse. Ek het al vergeet hoe hemels dit smaak. En vertel my asseblief hoe mens hierdie soort glanspatats maak. Dié wat ek en my ma maak, is sommer vaalpatats – opgekook met suiker.”

“Die geheim is botter, báie botter,” vertel tannie Ria en gaan haal haar resepteboek vir Clio om af te skryf.

Sy is nog steeds daarmee besig toe oom Hannes koffie bring en Talien se selfoon lui. Sy antwoord en luister ’n wyle, terwyl sy groot oë vir Clio trek. Selfs van waar sy by die eetkamertafel sit, kan Clio die ontevrede stem aan die ander kant hoor. Dis ’n manstem. En die eienaar daarvan is nie in ’n goeie bui nie.

“Moenie jou so opwen nie, kindlief,” paai Talien. “Daar’s niks verkeerd nie, geen skade gedoen nie.”

Die stem blaf nog ’n sarsie ergerlike woorde uit. “Bedaar, boklam … Ek sê mos: sy’s veilig en ongedeerd. Hierso, ja, by tannie Ria-hulle. Wil jy met haar praat?”

Blykbaar nie, want Talien luister weer ’n wyle, knik en druk dan die foon dood.

Clio tel die pen op wat geval het en wag gespanne. “Jurgens,” lig Talien haar in. “Volstoom op die oorlogspad, omdat jy hom nie vooraf gesê het jy kom eers hier kuier voor jy huis toe gaan nie.”

“Van waar het hy gebel?” vra Clio.

“Vuurfontein. Hy was by die hospitaal, by Arnold. Maar toe moes hy haastig terug plaas toe – een of ander krisis. Ek wou vra wat dit is, maar hy het my nie kans gegee nie. Net tekere gegaan omdat hy jou nie langs die pad gekry het nie en jy ook nog nie opgedaag het nadat hy tuis gekom het nie.”

“Ek is my eie baas. Dit het niks met hom te doen waar ek is of wat ek doen nie.”

“Jy is lelik en ondankbaar.” Talien kyk verwytend na Clio. “Jy behoort dit te waardeer dat hy besorg is oor jou.”

“Dis net omdat hy vir my verantwoordelik voel noudat Arnold siek is. Jurg beskou dit as sy plig.”

“Almiskie. Maar jy moes hom laat weet het jy sal laat wees.”

Clio weier om bes te gee, haal net haar skouers op.

“En jy beter ry, voor hy weer bel. Moenie moedswillig wees nie, kinta. Jurg bedoel dit goed. Die plaas is ’n groot verantwoordelikheid, en hy bekommer hom oor sy broer. Hy het genoeg probleme sonder dat jy ekstra hooi op sy vurk laai.”

Clio skryf die resep van die soetpatats klaar, dan staan sy op. Sy gee tannie Ria en oom Hannes elk ’n soen en ’n druk – ’n goeie Boeretradisie wat die Kanadese gerus kan aanleer. In Calgary weet jy gewoonlik nie eens wie jou bure is nie, elkeen is te besig met sy eie dinge. “Me-time” noem hulle dit. “Gebrek aan naasteliefde” noem haar ma dit.

Talien volg Clio buitetoe, waar sy die bakkie in die koelte onder ’n Bosveld-apiesdoring ingetrek het. Sy klim agter die stuurwiel in en steek die sleutel in die aansitter. Voor sy aanskakel, sit sy haar donkerbril op.

Dan draai sy na Talien en voeg by, asof sy dit nou eers onthou: “So van jok gepraat … Ek het ook gejok. Oor die … e … soetkoekies.”

Talien is nie by nie. “Watter soetkoekies?”

Al het sy ’n donkerbril op waaragter sy kan wegkruip, is Clio te skaam om Talien in die gesig te kyk. Sy kyk stip voor haar, doer ver na die kerktoring, wat wys dis amper vieruur. Baie laat om by die huis aan te kom, ná sy vroegoggend al weg is. Sy moes Jurg seker laat weet het …

“Die soetkoekies vir die basaar, wat ek destyds gesê het Jurg gesteel het. Dit was nie hy nie, dit was ék.”

“Vir die kerkbasaar?”

“Tante het hom met ’n nat vadoek bygedam. En die Saterdag toe ons ander almal basaar toe gegaan het, moes hy by die huis bly en die gras sny.”

Talien knik stadig. “Nou onthou ek … Moenie vir my sê jy het daardie houer koekies alles alleen opgeëet nie?”

“Ek het darem vir Arnold ’n hand vol gegee,” voeg Clio ter versagting by.

“Die deler is net so skuldig soos die steler. Toe maak jy van Arnold ’n medepligtige en pak die skuld op ’n onskuldige? Jy behoort jou te skaam!”

“Ek ís skaam.”

Talien werk haar op. “As jy maagpyn gekry het, is dit jou verdiende loon!”

Clio staar miserabel deur die voorruit. “Weet Jurg dit was jy?”

“Ek dink hy het ’n vermoede gehad … Maar hy het niks gesê nie.”

“Dis nie dat ek vir hom party trek nie. Ek is vir julle al drie ewe lief, maar ek glo aan reg en geregtigheid. Jy skuld Jurg ’n verskoning, Clio. Elf jaar is nie te laat nie. Sê ekskuus. Gróót ekskuus omdat jy gesteel het en hom belieg en bedrieg het.”

Dit klink erger as net ’n bietjie jok. “Dit was om hom terug te betaal oor Lallie,” verontskuldig Clio haarself.

Talien bou opnuut stoom op. “Daardie episode is al snuifgetrap! Ek het jou gesê en Betta het jou gesê dit was nie Jurg nie, maar jy glo net wat jy wíl glo.”

“Arnold was by die stalle en tante was binne op die foon besig. As dit dan nie Jurg was wat haar verdrink het nie, wie was dit?”

“Ek weet nie.”

“Hoe weet tante dan dit was nie hy nie?”

“Omdat ek hom ken. Dis nie in sy geaardheid nie.”

“Lallie was bang vir water en het nooit naby die swembad gekom nie. Laas wat ek haar gesien het, het sy op die kombuistrap in die son gesit. Ek het gaan tee maak en toe ek die skinkbord uitdra, het ek Jurg op heterdaad betrap: in die swembad, besig om haar lyfie onder die water in te druk. Ek kon sien hy het geskrik toe hy my sien, want hy het natuurlik verwag ek sou langer wegbly.”

“Hy het probeer verduidelik –”

“Ja, een of ander simpel storie dat sy kamma agter ’n skoenlapper aan was en self ingeval het. Hy wou nie eens dat ek haar ’n laaste keer sien nie. Hy het haar weggevat en sommer iewers in ’n gat gegooi.”

Talien se frons is skepties. “Is jy seker daarvan, Clio?”

“Van die vullisgat? Dit kon ’n ashoop gewees het. Jurg het ’n hekel aan katte. ’n Kat het eenkeer een van sy marmotjies gevang en van toe af haat hy almal voor die voet.”

“Haat is ’n sterk woord, poppiekind. Ek het nou die dag aan jou verduidelik dat ’n saak altyd twee kante het,” herhaal Talien. “Praat die ding met Jurg uit. Gee hom kans om sy kant te stel en luister na hom, sonder om weer die naaste wapen te gryp en hom te lyf te gaan.”

Talien wag dat sy reageer, maar Clio sit na die kerktoring en staar, asof sy daar van vergifnis sal leer. “Sal jy die saak met hom uitpraat?” dring sy aan.

Clio se kop bly weggedraai.

“As die verhouding tussen jou en Arnold ernstig word, sal jy en Jurg moet leer om onder een dak klaar te kom. Hulle twee is na aan mekaar, en Arnold sal dit van jou verwag. Moenie van hom vra om tussen jou en sy broer te kies nie.”

“Ek weet, maar –”

“G’n maar nie,” knip Talien haar protes kort. “Jy is ’n lieflike meisiekind, oor wie die kêrels mekaar sal bloedneus slaan. Maar jy is ’n bedorwe brokkie wat jou te maklik wip, en dan is jy lelik. Ek kan dit vir jou sê, want ek is soos ’n tweede ma vir jou, en ’n ma wil net die beste vir haar kinders hê. Dit help nie jy is buitekant ’n Barbiepop, maar binnekant ’n heks van Endor wat nie weet hoe om die minste te wees, hoe om te vergewe en te vergeet nie. Gaan maak die saak met Jurg reg, anders sal dit jou altyd hinder.”