Читать книгу Met ander woorde - Wilna Adriaanse - Страница 10

Ben is verward toe hy die volgende oggend wakker word. Hy hoor die telefoon lui, maar moet hard konsentreer om uit te vind waarvandaan die geluid kom.

“Het ek jou wakker gemaak?” Dis Sanet en sy klink ongekend vrolik vir so vroeg in die oggend, maar dan sien Ben dis al ná elf.

“Dis goed, ek moes al lankal opgestaan het.” Hy lek oor sy droë lippe en vryf sy oë terwyl hy effens orent probeer kom.

“Ek wil sommer net hoor of jy vanaand kom kuier.”

“Kan ek jou later laat weet? Daar is ’n paar dinge wat ek eers moet uitsorteer.”

“Dit klink of jy ’n rowwe nag gehad het. Is jy huis toe nadat jy my afgelaai het?”

“Ja.” Ben is nie lus om haar van die nag se gebeure te vertel nie.

“Ek sê jou wat ons doen. Ek kom kuier vanaand ’n slag by jou. Ek sal jou rug ook vir jou vryf as jy mooi vra.”

“Bring ’n pizza saam, want hier is nie kos nie.”

“Nee, nie pizza nie. Ek sal iets kom maak of iets anders saambring. Los vir my die deur oop as jy dalk êrens heen gaan.”

Ben groet, maar maak nie aanstaltes om op te staan nie. Hy kan nie besluit of hy eers die telefoonoproepe agter die rug moet kry of eers moet skeer en stort nie. Hy wil eintlik nog slaap. Miskien sommer ’n paar dae aaneen.

Hy kon nog nooit besluit of hy dié beroep gekies het en of die beroep hom gekies het nie. Na sy pa se dood was dit ’n byna outomatiese keuse, want hy het met ’n kliniek gesit en ’n skynbaar verdraaide skuldgevoel omdat hy nie sy pa kon red nie. Hy het nooit eens geweet sy pa is tot so iets in staat nie. Miskien het hy geglo om ander te help is ’n manier om sy skuld af te betaal, maar nou is hy moeg vir skuld. Hy begin vermoed dis die tipe skuld wat nooit afbetaal kan word nie en hy weet nie meer of hy genoeg omgee nie. Willem is seker die enigste een wat weet hoe swaar dit soms vir hom is en hy spot dat hy wat Ben is, soos ’n ongelowige predikant is. Of ’n teoretiese gelowige. Hy ken al die teorieë en praktyke, maar volgens Willem is dit lippediens.

Hy stem nie noodwendig met Willem se siening saam nie; hy dink hy gee sy beste omdat hy hulle jammer kry. Hy sien hulle inkom, elkeen met sy of haar eie storie. Elkeen met ’n rede waarom die buitewêreld hulle bang maak. In elkeen het iets die swak plek getref. Die hakskeensening afgesny. Ander kere is dit die liggaam wat teen homself draai en afspiraal in ’n swart gat van depressie. Húlle kom dikwels terug, want die vyand skuil in hulle eie gene. Daar word van ’n predisposisie of ’n voorbe­skiktheid gepraat. Hy voel jammer vir hulle, want daardie liggame wat voorbeskik is, is onlosmaaklik deel van hulle swakheid.

Hy lig homself uit die bed en rek hom lank uit. Ja, hy het deernis en empatie, maar dit beteken nog nie hulle kan oor hom bloei nie. Dis waarom hy nie meer graag met studente werk nie. Daardie ouderdomsgroep tussen die puisies en die babas, waar die puisies soms te lank aanhou en die babas te vroeg kom, terwyl die lywe en emosies nog sukkel om in harmonie te bestaan en hulle dikwels net ’n maklike uitweg soek.

Dis laatmiddag en Ben sit langs Kristina se bed. Hy het geweet dis ’n ydel dreigement wat hy in die nagtelike ure gemaak het, maar hy is tog kwaad vir Willem. Die kliniek se bussie het Kristina net voor middagete van die hospitaal af gebring. Haar pa was woedend toe Ben hulle gebel het en wou met alle geweld terugkom. Dit het mooipraat gekos om hom te oortuig dat hulle niks kan doen voordat hulle weet wat eintlik gebeur het nie. Ben sien in elk geval ook nie nou kans vir histeriese ouers nie.

Die bedlampie is aangeskakel en sy lê in ’n ligpoel. Ben sien die twee fotoraampies op die bedkassie raak en tel dit op. Die een is ’n foto van haar ouers saam met twee jong mans wat duidelik broers is. Die tweede foto is die een van haar en haar twee huismaats. Ben kyk effens mismoedig na die laggende gesig in die middel. Hy voel meteens jammer vir die mense wat haar met so ’n wye oop mond en laggende oë geken het. Hierdie persoon op die bed moet vir hulle ’n skrikwekkende vreemdeling wees.

“Kristina . . .”

Sy maak haar oë oop en skuif dan effens onhandig orent teen die kussings. Haar linkerhand is tot by haar elmboog verbind.

“Het jy nog baie pyn?”

Sy skud haar kop en kry net ’n heserige “nee” uit. Dan verbaas sy Ben. “Ek het nie probeer selfmoord pleeg nie.” Haar stem is steeds effens hees, maar die woorde word met ’n vreemde beslistheid gesê.

“Dink jy dis wat ons vermoed?”

“Ja.”

“Wil jy vir my vertel waarom jy dit gedoen het?”

“Ek wou net die venster oopmaak. Ek weet nie hoe die ruit gebreek het nie.”

“Waarom wou jy die venster oopmaak? Dis koud buite.”

“Die kamer het benoud gevoel.”

“Die kamer of jy?”

Kristina kyk vraend na hom.

“Probeer onthou hoe jy gevoel het.”

Sy vee ’n denkbeeldige haar van haar voorkop weg en lek oor haar lippe. Sy frons asof sy sukkel om te onthou.

“Die kamer het benoud geraak. Ek wou vars lug kry.”

“Waarmee was jy besig toe jy besef het jy wil vars lug hê?”

“Ek het al geslaap – of altans, ek was al in die bed. Ek kan nie mooi onthou of ek al aan die slaap was nie.”

“Probeer die gevoel vir my beskryf.”

“Ek weet nie hoe om dit te beskryf nie. Ek kan net onthou dat dit te warm gevoel het hier binne en dat ek so gou as moontlik die venster wou oopmaak.”

“Was jy kortasem?”

“Ek dink so.”

Toe Ben haar nie dadelik antwoord nie, kyk sy met ver­skerpte aandag na hom. “Waarom maak jy so ’n groot ding hiervan? Het niemand nog ooit probeer om ’n venster oop te maak nie?”

“Ek dink wat jy ervaar het, is wat ons losweg ’n angsaanval noem. ’n Mens kan ’n verskeidenheid simptome ervaar, van ’n versnelde hartklop tot ’n gevoel van benoudheid en ’n behoefte om uit of weg te kom. Byna asof ’n mens wil vlug. Waarom het jy nie een van die verpleegsters geroep nie?”

“Ek was nie op soek na geselskap nie.”

“Het dit al vantevore gebeur?”

Kristina kyk venster toe en hy is nie seker of sy die vraag oordink of probeer ontduik nie.

“Ek dink dis die laaste ding wat ek kan onthou voordat ek die middag gaan draf het,” verras sy hom tog met ’n reguit antwoord. “Ek kan onthou ek wou toe ook net uitkom.”

“En voor dit?”

Sy skud haar kop. “Nee. Ek is nie ’n angstige tipe mens nie. Ek is ook nog nie seker of jou diagnose reg is nie. Het jy nog nooit die behoefte gehad om sommer net uit ’n plek weg te kom nie?”

Ben antwoord haar nie en vir ’n oomblik kyk hulle stil na mekaar. Toe sy weer praat, is haar stem amper net ’n fluistering. “Wat is besig om met my te gebeur?” Sy vee oor haar wange, en hierdie keer is dit nie op soek na ’n haar nie. Sy het geluidloos begin huil.

“Wat dink jy is besig om met jou te gebeur?”

Toe hy dit klaar gesê het, skud sy haar kop. “As ek ’n eggo soek, kan ek buite vir die berge gaan skree. Praat asseblief met my.”

Dit voel vir Ben of iemand onverwags ’n bal na hom gooi – ’n bal waarop hy nou al geruime tyd wag, maar noudat hy dit het, weet hy nie meer of hy dit wil hê nie. Hy weet skielik nie of hy kans sien vir die verantwoordelikheid nie.

“Ek kan vir jou ’n hele paar teorieë gee, maar ek weet nie regtig nie. Ons gaan egter ons bes doen om te probeer uitvind, en intussen sal ek iets voorskryf wat hulle jou kan gee as jy weer so voel. Ek weet die gevoel kan vreesaanjaend wees as ’n mens dit nie ken nie. Roep asseblief een van die personeel as jy dit voel aankom. Dis nie lekker om sulke tye alleen te wees nie.”

Sy vee kort-kort haar wange droog, maar die trane bly loop en sy snuif. “Ek het nog nooit gedink ek is ’n Prozac-kandidaat nie.”

“Ek gaan nie nou al vir jou antidepressante voorskryf nie. Ek glo ’n mens moet eers doodseker maak waarmee ons te doen het. Depressie is nie iets wat sommer net oornag sy verskyning maak nie. Dis ’n proses wat oor ’n lang tyd in ’n mens se liggaam aan die gang is. Op dié stadium is daar nog nie genoeg bewyse dat dit jou probleem is nie, maar indien dit wel ons bevinding is, sal ek vir jou ’n antidepressant voorskryf.”

“Wat gebeur as ons nooit die oorsaak van hierdie waansin kry nie?”

“Ek verkies om te glo ons sal die oorsaak kry. Ek hou nie daarvan om te misluk nie.” Toe sy hom nie antwoord nie, staan hy op. “Wil jy hê jou ouers moet terugkom?”

Sy skud haar kop. “Ek kan nie nou hulle paniek hanteer nie.”

“Die suster gaan vir jou iets gee om te slaap. Ek sien jou weer Maandag.”

Sy knik en laat sak haar kop op haar knieë. “Ek is jammer oor die venster,” sê sy toe hy die deur oopmaak.

Ben draai om en stap na haar toe. By die bed laat rus hy sy hand vir ’n oomblik op haar kop. “Dis vervangbaar. Ek is jammer jy het seergekry.”

Kristina knik net en sak laer af teen die kussings toe hy uitstap. Die see om haar is besig om al meer troebel te raak en die flikkerende ligte al meer verleidelik. Dit bly die enigste lig wat sy kan sien, maar tog het die nagdonker water ook ’n aantrekkingskrag. Dit sal soveel makliker wees om net onder te gaan. Dis soveel moeite om die wal te probeer bereik . . . en wie sê dis veilig daar? Sy raak aan die wit verbande om haar hand. Op hierdie stadium verwelkom sy eintlik die fisieke pyn, want dit laat haar vergeet van die naderende storm.

Ben sit sy pen neer en lees weer wat hy in Kristina se lêer geskryf het. Daar is nog te veel vraagtekens na sy sin op die bladsy, maar vir die eerste keer het hy ook ’n uitroepteken gemaak. Hy was ernstig toe hy gesê het hy hou nie daarvan om te misluk nie. Sy pa was nie ’n godvresende Calvinistiese man nie, maar hy het nie mislukking geduld nie. Jy kan jou vrou verneuk en jy kan God speel, maar jy misluk nie. Hy is nie seker wat sy pa se definisie van mislukking was nie, maar hy het altyd baie daaroor te sê gehad.

Ben staan styf agter sy lessenaar op. Dis eers toe hy Sanet se motor langs die huis gewaar dat hy weer aan haar dink. Hy kyk op sy horlosie en sien dis al oor tien.

Die eetkamertafel is vir twee gedek, met kerse en blomme. In die kombuis staan ’n bak uitgedroogde kos. Hy stap met die trappe op en in sy kamerdeur kyk hy skuldig na die slapende figuur in sy bed. ’n Halfgedrinkte glas wyn staan op die bedkassie en langs haar op die bed lê ’n tydskrif.

Hy trek uit en toe hy uit die stort kom, skuif hy agter haar rug in. Sy draai om en wil met ’n dik slaapstem weet: “Waar was jy? Ek het kos gemaak.”

Hy soen haar warm mond en fluister. “Ek is jammer, ek was by ’n pasiënt. Slaap nou maar.” Hy trek haar warm lyf nader aan sy koue een, maar sy draai in sy arms om en begin hom soen. Sy lyf reageer voordat hy tyd het om daaroor te dink, en toe sy hande oor haar kaal lyf streel, maak hy sy oë toe. Soos ’n mens ’n televisiestel sal afskakel en hoop dat die beelde en klanke van die dag sal verdwyn. Hy wil nie verder dink nie. Hy wil nou net sy lyf aan hierdie basiese plesier oorgee.