Читать книгу Feniks - Деон Мейер - Страница 10

Hy droom van Yvonne Stoffberg.

Hulle is iewers in die berge. Sy hardloop voor hom uit, haar boude wip wit in die maanlig, haar bruin hare wapper. Sy lag, trippel oor rivierklippe, verby ’n kabbelende stroom. Hy lag ook, sy orgaan ’n punt in die nagwind. Dan skree sy skielik, ’n gil van vrees en verbasing. Haar hande skiet na haar borste, probeer hulle verberg. Voor in die bergpaadjie staan Bart de Wit. Tussen sy oë is daar ’n derde, ’n rooi, starende krater. Maar hy kan nog praat: “Vra jou af, kaptein. Is jy ’n wenner?”

Oor en oor soos ’n grammofoonplaat wat vasgehaak het, in daardie hoë, nasale stem. Hy kyk om, op soek na Yvonne Stoffberg, maar sy het verdwyn. De Wit ook, skielik. Die donker dring hom binne. Hy voel hoe hy sterf. Hy maak sy oë toe. Lang rooibruin hare vee oor sy gesig. Hy lê in die arms van Margaret Wallace. “You’ll be okay,” sê sy. Hy begin huil.

By die robot staar Joubert soos elke ander oggend na Die Burger se plakkaat sonder om dit te sien. Dan skrik hy wanneer die letters betekenis aanneem: CHINESE MAFIA AGTER KRIEKETMAN SE GRUDOOD?

Die lig verander na groen en hy kan nie by die verkopertjie stilhou nie. Hy ry na ’n kafee in Plattekloof, koop ’n koerant en soek die berig op die voorblad terwyl hy terugstap motor toe. Hy kry dit.

KAAPSTAD – ’n Moordbende van die Chinese mafia sit moontlik agter die grusame dood van ’n skatryk Kaapse sakeman wat gisteraand met ’n Tokaref-pistool by ’n Nuwelandse hotel vermoor is.

Volgens kol. Bart de Wit …

Joubert leun teen die motor en slaan sy oë op na Tafelberg. Hy sug, sien nie hoe helder die berg vanoggend sigbaar is, hoe die oggendson ’n blink plas in die baai maak nie. Dan vou hy die koerant toe, klim in en ry.

“Wat ek nie kan verstaan nie, is dat hy ’n skelm knippie vat by ’n blond met ’n gesig soos ’n perd, terwyl hy ’n filmster by die huis het,” sê Griessel.

Joubert luister nie. “Het jy die koerant gesien?”

“Nee?”

Dan kom De Wit in, trots en regop. Die speurders raak stil.

“Goeiemôre, kollegas. Pragtige oggend, nè. Laat ’n mens dankbaar voel jy het die voorreg om te leef. Maar nou ja, ons moet voortgaan met die werk. Voor ons gister se sake bespreek … Ek het nou al die offisiere persoonlik ontmoet en lekker gesels. Vandag begin ek by die onderoffisiere. Ek wil julle so gou moontlik leer ken. Daar is ’n lysie by Mavis. Al die adjudante moet gaan kyk hoe laat ons afsprake is. Goed, kom ons gesels oor gister se sake. Kaptein Mat Joubert het gisteraand my hulp ingeroep met ’n moord in Nuweland …”

Hy kyk na Mat en glimlag vriendelik. “Dankie vir die vertroue, kaptein. Kan jy vir ons sê hoe verloop sake?”

Joubert is ietwat oorbluf. Hy het De Wit na die toneel laat kom omdat dit prosedure is by moorde met groot publisiteitswaarde. Nou interpreteer die man dit anders.

“E … Dié ding is maar yl, kolonel. Die oorledene het ongetwyfeld buite-egtelike verhoudings gehad. Ons wil vandag kyk of daar nie iewers ’n baie jaloerse man in die prentjie is nie. Dalk iemand by die werk …”

“Jy kan maar los,” val De Wit hom in die rede. “Soos ek gisteraand aan die media gesê het, dit is ’n Chinese dwelmnet wat só maak … Oulike stuk vanoggend in Die Burger. As jy diep genoeg in die oorledene se agtergrond rondkrap, sal jy wel die konneksie opspoor. Ek dink die ondersoek sal net baat vind daarby as jy die Narkotikaburo ook betrek, kaptein. Los maar daardie jaloerse-vriend-teorie van jou. Interessant, verlede jaar by die Yard het ons twee sulke moorde gehad …”

De Wit verbreek oogkontak met Joubert. Joubert hou op om te luister. In sy buik is daar ’n ongemaklikheid, soos ’n insek wat deur sy ingewande skarrel.

Teen sy sin bel hy die bevelvoerder van Sanab ná oggendparade.

“Wat het julle nou daar aangestel, Joubert?” vra die stem aan die ander kant. “’n Nar? Cloete van Openbare Betrekkinge bel my nou, vra of De Wit met my gepraat het. Cloete is de moer in omdat jou nuwe baas sommer self met die koerante gesels. Cloete wil weet of hy nou maar kan aftree en heeltyds visvang. En watter twak is dit van die Chinese mafia?”

“Dit is gebaseer op vorige ervaring van my bevelvoerder, kolonel. In dié stadium moet ons alle moontlikhede ondersoek.”

“Moenie my daai amptelike smokescreen gee nie, Joubert. Jy skerm net vir De Wit.”

“Kolonel, ek sal dit hoog op prys stel as u en u personeel inligting wat dié moontlikheid verder kan ophelder, aan Moord en Roof sal verskaf.”

“Aaaa, nou verstaan ek. Jy is onder opdrag. Orraait, jy’t my simpatie, Joubert. As ons in die volgende tweehonderd jaar ’n Chinese dwelmnet oopvlek, sal jy die eerste wees om daarvan te hoor.”

Die ondersoekbeampte moet by wees tydens die lykskouing. Dit is die reël, die tradisie – ongeag die toestand van die oorskot.

Joubert het dit nog nooit geniet nie, selfs nie eens in die goeie ou dae nie. Maar hy kon skanse oprig tussen hom en die ontstellende proses wat hom keer op keer op ’n marmerblad in ’n witgeteëlde vertrek in Soutrivier afspeel, waar die dooies hul laaste waardigheid verloor.

Nie dat professor Pagel sy skalpel en klampe en sagie en tangetjies sonder respek deur vel en weefsel en been dwing nie. Inteendeel, die staatspatoloog en sy personeel benader hul werk met die erns en professionaliteit wat dit verdien.

Dit was Lara se dood wat sy skanse afgebreek het. Want hy weet sy het ook hier gelê. Beelde, uit sy ervaring opgediep, het gehelp om die toneel te rekonstrueer. Kaal, op haar rug, skoon en steriel, haar lenigheid aan die wêreld ontbloot, maar sonder effek. Die bloed van haar voorkop afgewas, net die klein, stervormige koeëlwond sigbaar tussen die haarlyn en die wenkbroue. En ’n patoloog wat aan ’n speurder verduidelik dat dit eie is aan die kontakskoot, die trompopskoot. Want die saamgeperste gasse van die vuurwapenloop beland onder die vel en sit skielik uit, soos ’n ballon wat bars, en ken die Ster van die Dood toe, só dikwels die geval by selfmoordslagoffers … Maar nie Lara nie. Sy het die ster by iemand anders gekry.

Elke keer dat hy in die koue, geteëlde gange van die lykshuis in Soutrivier stap, wys sy verstand aan hom dié toneel, ’n makabere kykweer wat hy nie kan afskakel nie.

Pagel wag in die kantoortjie, saam met Walter Schutte, besturende direkteur van Wallace Quickmail. Joubert stel homself voor. Schutte is van gemiddelde lengte, met ’n diep stem en hare wat by elke moontlike opening uitpeul – by sy boordjie, sy hempsmoue, sy ore. Hulle stap na die teater waar James J. Wallace onder ’n groen kleed lê.

Pagel stroop die kleed af.

“Jeez,” sê Walter Schutte en draai sy gesig weg.

“Is dit James J. Wallace?” vra Joubert.

“Ja,” sê Schutte. Hy is bleek en sy geskeerde baardlyn staan duidelik uit op sy gesig. Joubert verwonder hom aan die behaardheid van die man. Hy vat hom aan die skouer en lei hom terug na Pagel se kantoor, waar Schutte ’n vorm onderteken.

“Ons sal graag later ’n paar vrae by u kantoor wil kom vra.”

“Watter vrae?” Schutte se selfvertroue keer geleidelik terug.

“Roetine. ’n Mens wil nie die weduwee te veel pla nie. U kan verstaan.”

“Natuurlik,” sê Schutte. “Enige tyd.”

Wanneer Joubert terugstap, skakel Pagel die skerp ligte aan, steek sy kort, sterk vingers in die deursigte plastiekhandskoene, trek die kleed van wyle James J. af, buig die groot vergrootglas se arm nader en neem ’n klein skalpel in sy hand.

Die patoloog begin met sy stelselmatige taak. Joubert ken al die mmm-geluide van die man, die onverstaanbare geprewel wanneer hy iets vind wat van belang is. Maar Pagel deel eers sy ontdekkings wanneer hy seker is. Daarom wag Joubert. Daarom staar hy na die steriele wasbak teen die muur, waar ’n waterdruppel elke veertien tellings teen die metaalbalie dloep!

“Kopskoot sou die dood kon veroorsaak. Deur die linker-nasiofrontale sinus. Agter, twee sentimeter bo die lambda uit. Uitskietwond is baie groot. Sagte loodpunt? Kan wees … kan wees. Sal moet kyk na die traktus.”

Hy kyk na Joubert. “Moeilik om kaliber te skat. Inskietwond op die verkeerde plek.” Joubert knik asof hy verstaan.

“Relatief nabyskoot, die kopskoot. Twee, drie meter. Toraksskoot dalk ook. Kon ook die dood veroorsaak het. Wond is tipies. Bykomstige eienskappe minder uitgesproke. Die klere, natuurlik. Hitte geabsorbeer. Kruitdeeltjies. Rook. Deur die sternum. Bloeding afwesig.”

Hy kyk weer op. “Jou man wás al dood, kaptein. Met die eerste skoot. Maak nie saak watter een dit was nie. Dood voor hy die grond getref het. Die tweede een onnodig.”

Water op De Wit se mafia-meul, dink Joubert. Maar hy sê niks. “Kom ons gaan in,” sê Pagel en neem ’n groter skalpel.

Walter Schutte staan nie op toe Joubert en Griessel deur die sekretaresse ingelei word nie.

“Sit, menere, sit.” Hy swaai sy arm joviaal na die moderne stoele van leer en chroom voor die groot lessenaar met die glasblad. “Tee of koffie? Ék gaan iets drink. Moet dus nie huiwer nie.” Die bleek onsekerheid van die lykshuis bestaan nie meer nie.

Hulle kies albei tee en gaan sit. Die sekretaresse maak die deur agter haar toe.

Dit is nog voormiddag, maar Schutte se baard is reeds ’n skaduwee oor sy wange. Sy tande flits wit en blink wanneer hy vinnig glimlag. “Nou ja, waarmee kan ek help?” Dan is die glimlag weer weg, soos ’n lig wat afgeskakel is.

“Ons sou graag meer wou weet oor James Wallace, meneer Schutte. U het hom seker goed geken?” vra Joubert.

“Ek het James twee jaar gelede vir die eerste keer ontmoet toe ek hier aangestel is deur Promail. Hy was ’n wonderlike mens.” Schutte se diep stem is gelaai met piëteit.

“Is dit wat julle hom genoem het? James?”

“Die meeste van ons het hom Jimmy genoem. Maar dit klink nou so …” Schutte flits ’n handgebaar en wit tande.

“Hoe was sy verhouding met die ander mense by die werk?”

“Ons was almal erg oor hom. O, wag so bietjie, ek weet wat jy bedoel. Nee, kaptein, jy gaan nie sy moordenaar hier kry nie.” Schutte waai albei sy hande voor hom, asof hy ’n bose gees wil afweer. “Ons is soos een groot gesin, sê ek altyd. En James was deel van dié gesin. ’n Baie geliefde deel. Nee, kaptein, gaan soek jou moordenaar op ’n ander plek.”

“Weet u of die oorledene enige ander sakebelange gehad het?”

“Nee … Ek glo nie. Jim … James het my ’n paar keer vertel dat al sy geld in effektetrusts belê is, want hy wil hom nie daaroor bekommer nie. So ver ek weet, het hy net Quickmail, sy krieket en sy gesin gehad.”

“Het u as maatskappy enige werk vir Chinese firmas gedoen?”

Schutte frons. “Nee. Wat het dit …”

Griessel val hom in die rede. “Het u al vanoggend se Burger gelees?”

“Nee.” Schutte is van stryk.

“Die manier waarop Wallace vermoor is, meneer Schutte – dit stem ooreen met die modus operandi van Chinese dwelmsmokkelaars. Is daar enige kontak wat hy gehad het met mense uit Taiwan?”

“Nee.”

“Die plaaslike Chinese gemeenskap?”

“Nie waarvan ek weet nie.”

“Farmaseutiese maatskappye?”

“Daar is een vir wie ons bemarkingstukke aan medici pos, maar Jimmy het nooit met hulle gewerk nie.”

“Het hy self dwelms gebruik?”

“Nooit. Dit is belaglik, Jimmy was nie dié soort nie.”

“Meneer Wallace se politiek. Het hy ’n sterk politieke standpunt gehad?”

“Jimmy? Nee …”

“Het u sake gedoen met enige politieke groepering?”

“Nog nooit.”

“Weet u hoe dit met hom en sy vrou gegaan het?” vra Joubert.

Schutte sit nog meer regop in sy hoë stoel. “Daar gaan jy ook niks kry nie, kaptein.” Sy stem is verwytend. “James en Margaret was die perfekte paartjie. Verlief, suksesvol, pragtige kinders … Klein Jeremy speel fantasties krieket. Nee, kaptein, daar gaan jy niks kry nie.”

Joubert weet dit is tyd om Schutte te bevry van dié oordadige respek vir en beskerming van die dooies.

Die sekretaresse bring ’n skinkbord met drie koppies in en plaas dit op die lessenaar. Sy skink en hulle bedank haar. As almal klaar geroer het, vra Joubert: “Weet u wat die oorledene gister by die Holiday Inn in Nuweland gaan doen het?”

Schutte rol sy skouers asof die antwoord voor die hand liggend is. “James het dikwels daar ’n bier saam met sy krieketvriende gaan drink.”

“Meneer Schutte, hoe het die oorledene oor die weg gekom met die vroue hier by die werk?”

“Baie goed. Hy het met almal baie goed oor die weg gekom.”

In die goeie ou dae, toe Mat Joubert nog sy dagtaak met die oorgawe van ’n nuutbekeerde verrig het, was daar ’n tegniek wat hy ontwikkel het vir onwillige getuies soos Walter Schutte – die sogenaamde Bul, soos sy kollegas dit gedoop het. Hy sou sy groot lyf vooroor leun, sy skouers vierkantig en breed trek, sy kop in ’n stormramposisie laat sak, sy stem ’n oktaaf of wat laat daal en sy arendsoë op die spesifieke persoon vestig. Dan sou hy reguit praat. Met ’n ietwat meerderwaardige, dreigende stemtoon. Dit was melodramaties, oordadig en aangeplak. En dit het gewerk.

Maar, soos Tony O’ Grady op ’n dag sou sê, Joubert het ’n jaar of twee gelede die “huppel in sy knuppel” verloor. En daarmee saam die motivering om Die Bul te gebruik. Tot vandag toe.

Of dit die brose vlammetjie van vleeslike luste is wat Yvonne Stoffberg aangesteek het, of dalk kolonel Bart de Wit se uitdaging aan die flarde van sy ego, sal Joubert nie weet nie. Wanneer hy oorskakel na Die Bul, is dit waarskynlik nie ’n beredeneerde optrede nie, maar eerder ’n refleks.

Die fisieke deel van die skouers en die kop en die oë kry hy reg, maar met die stem en die woordkeuse sukkel hy aanvanklik: “Jimmy Wallace het gistermiddag die laaste ure van sy lewe … bo-op ’n dom blondine deurgebring. Ek is seker dit was nie sy eerste … eskapade nie. En … ek weet iemand by die kantoor moet van sy eskapades weet, want iemand moet hom beskerm as mevrou Wallace na hom soek. Meneer Schutte, jy het nou ’n keuse. Jy kan aanhou met feëverhale oor hoe voorbeeldig en wonderlik Jimmy Wallace was. Dan moet ek ’n span speurders hier inbring wat elkeen van die werknemers ure lank gaan besig hou. Of jy kan ons help, en ons loop so gou moontlik.”

Joubert bly net so vooroor sit, aggressief. Schutte maak sy mond oop en toe, asof hy dit nie om ’n woord kan laat pas nie.

“Jimmy … Jimmy … het sy dingetjies gehad.” Die hande is nou stil. Joubert leun terug in sy stoel – Die Bul is nie meer nodig nie.

“Meneer Schutte, jy het vanoggend gesien hoe James Wallace lyk. Ons probeer uitvind wie rede sou hê om dit aan hom te doen. Help ons.”

“Hy … was lief vir die vroumense.” Schutte kyk vlugtig na die deur, asof hy verwag dat James Wallace hulle afluister.

“Maar hy het twee reëls gehad. Niks nonsens by die werk nie. En niks van lang verhoudings nie. Net een keer, met elkeen. Bed toe.”

Schutte se hande begin weer beweeg, asof hy momentum kry.

“Julle moes vir Jimmy geken het. Hy was …” Handgebare dui op ’n soektog na die regte woord. “Hy het mense aangetrek soos ’n magneet. Enigiemand. Hy was mal oor mense. Hy kon met almal gesels. Hy kon enigiemand oorreed. Ons het in Johannesburg in ’n restaurant gesit. Toe wed hy ons hy sal die swartkop in die hoek binne twintig minute kan ompraat om saam met hom na die vrouetoilet te gaan. Ons het hom gewed. Ons mag nie vir hulle gekyk het nie en hy moes ’n bewysstuk saambring. Agtien minute later toe soengroet die swartkop hom buite die restaurant. En toe hy kom sit, haal hy haar panty uit sy sak uit. So ’n rooie met ’n swart …” Dan bloos Schutte.

“Ons wil hê u moet mooi dink, meneer Schutte. Weet u van enige van sy verhoudings wat aanleiding sou kon gee tot konflik of ongelukkigheid?”

“Nee, ek sê mos hy het nie verhoudings gehad nie. Op sy manier was hy baie lief vir Margaret. Goed, hy het nou en dan sy eie reëls oortree. Hier was ’n sekretaressetjie, so ’n jong, mooi enetjie met groot … Maar dit het net ’n week gehou. Sy het nog maande hier gewerk, toe getrou … Ek moet eerlikwaar sê ek weet nie van iets wat kon maak dat iemand hom wou vermoor nie.”

Joubert kyk na Griessel. Griessel skud net sy kop effens. Hulle staan op. “Ons is seker daar is iewers ’n jaloerse man wat nie van Wallace se reëls gehou het nie, meneer Schutte. Skakel ons asseblief as u aan iets kan dink wat sal help.”

“Absoluut, absoluut,” sê Schutte in sy diep stem en staan ook op. Hulle groet met die hand, plegtig.

“Ek het lanklaas Die Bul gesien, kaptein,” sê Griessel wanneer hulle met die hysbak afry na die straatvlak.

Joubert kyk vraend na hom.

“Daardie een waar jy so vooroor leun.”

Joubert glimlag skeef, selfbewus.

“Ons het dit destyds almal probeer na-aap,” sê Bennie Griessel opreg nostalgies. “Dit was goeie ou dae.” En dan besef hy dat Mat Joubert dalk nie daaraan herinner wil word nie en hy bly stil.