Читать книгу Feniks - Деон Мейер - Страница 11

Sewe

Оглавление

Die dokter se leesbril hang laag op sy neus. Hy kyk daaroor na Joubert, streng en gewigtig.

“As ek ’n werktuigkundige was, het ek nou gefluit en my kop geskud, kaptein.”

Joubert sê niks.

“Dit lyk nie goed nie. Jy rook. Jou longe klink nie goed nie. Jy is vyftien kilogram oorgewig. Jy sê self jy drink te veel. Jy het ’n familiegeskiedenis van hartvatsiektes. Jy werk onder druk.” Die geneesheer verstrengel sy vingers voor hom op die lessenaar.

Die man moet ’n staatsaanklaer geword het, dink Joubert en kyk na die plastiekmodel van ’n hart en longe wat op die lessenaar staan. Dit adverteer ’n geneesmiddel.

“Ek gaan die bloed stuur vir toetse. Ons moet kyk na die cholesterol. Maar intussen sal ons moet kyk na die rook.”

Joubert sug.

“Het jy al daaraan gedink om op te hou?”

“Nee.”

“Weet jy hoe nadelig dit is?”

“Dokter …”

“Dit is nie net dat jy jou blootstel aan siektes nie. Dit is die manier waarop jy doodgaan, kaptein. Het jy al iemand met emfiseem gesien? Jy moet saam met my kom, kaptein, na die hospitaal toe. Hulle lê daar, in suurstoftente, besig om te versmoor in hul eie slym, soos visse op droë grond wat nie asem kan kry nie.”

Op die lessenaar is ’n penhouer in die vorm van ’n pil. Dit adverteer ’n ander soort medisyne. Joubert vou sy arms voor hom en staar daarna. “En dié met longkanker?” gaan die dokter voort. “Het jy al gesien wat chemoterapie aan ’n mens doen, kaptein? Die kanker maak jou maer en moeg, die chemoterapie laat jou hare uitval. Lewende lyke. Hulle wil nie in die spieël kyk nie. Hulle is emosioneel, groot manne wat huil as hul kindertjies langs die hospitaalbed sit.”

“Ek het nie kinders nie,” sê Joubert sag.

Die dokter haal sy leesbril af. Hy klink verslae. “Nee, kaptein, jy het nie kinders nie. Maar gesond leef doen ’n mens in die eerste plek vir jouself. Vir jou gees, vir jou genoegdoening. En vir jou werkgewer. Jy is dit aan jou werkgewer verskuldig om fiks en gesond te wees. Want dan is jy helder en produktief …”

Die leesbril word weer op die neus geplaas.

“Ek gaan nie iets voorskryf voor ons die bloedtoets terug het nie. Maar ek wil tog vra dat jy sal kyk na die rook. En jy sal moet oefening kry. En jou eet- en drinkgewoontes …”

Joubert sug.

“Kaptein, ek weet dit is moeilik. Maar gewig is ’n ding wat neuk. Hoe later jy begin om daarna te kyk, hoe moeiliker word dit.”

Joubert knik, maar hy kyk die dokter nie in die oë nie.

“Ek is onder kontrak om ’n verslag oor dié ondersoek aan jou werkgewer te stuur.” En dan voeg die geneesheer onverklaarbaar by: “Ek is jammer.”

Die Polisiekollege in Pretoria neem elke groep studentekonstabels na die Mag se museum in Pretoriusstraat, in die ou Kompol-gebou. Dié besoek is gewoonlik nie ’n groot sukses nie. Die studente bederf dit deur, kenmerkend van hul ouderdom, mekaar te probeer oortref in baldadigheid en ongekunstelde humor.

Daarom het Mat Joubert eers op die plek verlief geraak toe hy jare ná sy kollegedae in Pretoria in ’n moordsaak moes gaan getuig – en in die vyf dae dat hy moes wag om as getuie geroep te word, uit verveeldheid na die museum gedryf is.

Hy het van uitstalling na uitstalling beweeg, sy verbeelding aangegryp. Want toe het hy reeds die ervaring en insig gehad om te weet dat elke verroeste moordwapen, elke vergeelde bewysstuk vir ’n lank vergete speurder ure se swoeg en sweet beteken het. En uiteindelike sukses.

Die volgende dag was hy weer daar. En adjudant Blackie Swart het hom raakgesien. Blackie Swart, diep beplooid, ’n kettingroker met ’n stem wat klink soos stewels op gruis, was die faktotum van die museum – ’n pos wat hy blykbaar bekom het omdat die generaal moeg geraak het vir sy eindelose pleidooie.

Hy was vyftien toe hy hom by die Mag aangesluit het, het hy aan Joubert vertel in sy besemkas-kantoortjie in die kelderverdieping. “Perdepatrollie tussen Parys en Potchefstroom gedoen.” Joubert is ure lank vergas op staaltjies en polisiekoffie, die brousel wat met ’n proppie brandewyn getemper word.

Blackie Swart se lewe is in die museum uitgestal, veral in die glaskaste onder die opskrif DIE GESKIEDENIS VAN MISDAAD­ONDERSOEK.

“Ek het dit alles meegemaak, Mattie, gesien gebeur. Ek het die museum eers gesien toe ek my vyf-en-twintig-jaar by die generaal kom haal het hier by hoofkwartier. En ek het geweet ek wil terugkom, eendag. Toe vat ek pensioen op sestig, met vyf en veertig jaar diens, en gaan sit by Margate en kyk drie maande lank hoe my kar oproes. Toe bel ek die generaal. En nou is ek elke dag hier.”

Joubert en die ou man het die dae omgepraat en omgerook. Dit was nie ’n paternalistiese verhouding nie, eerder vriendskap, moontlik juis omdat Blackie Swart so anders as Joubert se pa was.

Ná die week in Pretoria het hulle mekaar sporadies gesien. Albei was swak telefoonkommunikeerders, maar Joubert het nou en dan gebel, veral wanneer hy raad nodig gehad het met ’n saak. Soos nou.

“Dokter sê ek moet die rook los, oom Blackie,” sê hy in die gehoorbuis.

Hy hoor die aamborstige kekkellaggie aan die ander kant. “Hulle sê my dit al vyftig jaar lank, Mattie. En ek hou nog. Word nou agt en sestig in Desember.”

“Ek het ’n snaakse moord hier, oom Blackie. My BO sê dis Chinese mafia.”

“Is dit jou saak? Beeld haal vanoggend vir De Wit aan. Ek kon dit nie verstaan nie, maar nou ja …” Dan word sy stem sameswerend: “Ek hoor sy swart kollegas in die ANC het hom Mpumlombini genoem. Vir De Wit. In die ou dae, in Londen.”

“Wat beteken dit, oom Blackie?”

“Xhosa vir Tweeneus. Die man het glo ’n moesie … Swart mense het ’n goeie sin vir humor, Mattie …”

Joubert hoor hoe ’n sigaret aan die ander punt aangesteek word. Dan hoes Blackie Swart lank en aanhoudend.

“Miskien moet ék ook maar die goed los, Mattie.”

Joubert vertel hom van James Wallace.

“De Wit is reg oor die modus operandi, Mattie. Chinese het só gemaak in Londen verlede jaar. Maar hulle het ander maniere ook. Lief vir die kruisboog. Dramatiese goed. Baie meer finesse as die Amerikaanse Mafia. Maar die Chinese is nie net by dwelms nie, Mattie. Kyk na kredietkaartbedrog. Hulle is sterk daar. Vervalsing van en handel in dokumente. Paspoorte, rybewyse. Wallace het ’n posbesigheid. Het hulle banke se kredietkaarte weggestuur? Hy kon maklik aan die Chinese die nommers verskaf.”

“Sy werksmense sê hy het met geen Oosterse groepe sake gedoen nie.”

“Vra sy vrou. Miskien het hulle hom by die huis kom sien.”

“Hy het rondgeslaap, oom Blackie.”

“Kan wees, Mattie. Jy weet wat ek sê. Daar is twee soorte moorde. Die soort waar iemand hom skielik vererg en met die eerste die beste ding skiet of slaan of gooi. En die ander is waar hy eers planne maak. Kopskoot in ’n parkeerterrein klink vir my na ’n plan. En ’n man wat rondslaap … Kan wees …”

Joubert sug.

“Voetwerk, Mattie. Dis al wat help. Voetwerk.”

Hy ry na Margaret Wallace. Hy wonder hoe ver sy op die pad van rou gevorder het. Dan, op die N1 tussen Bellville en die Suidelike Voorstede, onthou hy vir die eerste keer sy droom van die vorige nag.

Hy weet skielik hy was ’n drenkeling die afgelope twee jaar. Hy het gedobber op die oppervlak van sy bewussyn, te bang om te duik in die donker water. Hy kan onthou van drome wat na hom teruggekom het in die veiligheid van die dag. Maar hy het hulle diep gehou, terwyl hy bo gedryf het. En nou kan hy sy kop onder die waterlyn dompel en sy oë oophou, kyk na die droom, want Lara was nie deel daarvan nie. Yvonne Stoffberg was daar. Hoe duidelik het hy nie haar liggaam gesien nie.

Sal hy kan?

As drome werklikheid word en sy staan daar voor hom, ’n ope uitnodiging. Sal hy kan? Sal die gereedskap van die liefde só ongeslyp hul werk kan verrig? Of is sy lemme te stomp om die verlede af te snoei, sodat iets nuuts kan uitloop?

Die onsekerheid gaan lê hier laag in sy buik, ’n vrees. Sy buurman se agttienjarige dogter. Of is dit sewentien? Hy dwing sy gedagtes na die ander karakters van sy droom. Wat het Bart de Wit daar gedoen? Gat in die kop. En Margaret Wallace? Hy verwonder hom aan die misterie van sy onderbewussyn. Wonder waarom hy nie van Lara gedroom het nie. Wonder of sy vannag sal terugkeer. Die ou monsters dring sy denkpoel binne. Hy sug. En skiet op na die veilige oppervlak.

Die vrou wat die deur oopmaak, moet Margaret Wallace se suster wees. Haar hare is kort en rooier, haar vel liggies besprinkel met sproete, haar oë effekleurig ligblou, maar die ooreenkoms is onmiskenbaar.

Joubert vra om haar suster te sien.

“This isn’t a good time.”

“I know,” sê hy en wag ongemaklik, ’n indringer. Die vrou sug ergerlik en nooi hom in.

Daar is mense in die sitkamer wat gedemp gesels en dan stilbly wanneer hy in die voorportaal gaan staan. Hulle kyk na hom, herken die Gereg aan sy klere en sy grootte en sy styl. Margaret Wallace sit met haar rug na hom toe, maar volg die ander se oë. Sy staan op. Hy sien sy het ver gevorder op haar pad. Die kasse van die oë is donker en diep. Daar is nou lyne om haar mond.

“I’m sorry to trouble you,” sê hy, ongemaklik oor die stilte in die groot vertrek en die verwytende blik van elkeen teenwoordig.

“Let’s go out into the garden,” sê sy sag en maak die voordeur oop.

Die suidoos stoei met die toppe van die groot bome, maar hier onder is dit feitlik stil. Margaret Wallace loop met haar arms styf om haar borste gevou, die skouers rond. Hy ken dié lyftaal so goed, die kenteken van die weduwee, universeel erken.

“Don’t feel bad. I know you have a job to do,” sê sy en probeer glimlag.

“Did you see the newspaper?”

Sy skud haar kop. “They hide it from me.”

“My superior … There is a theory …” Sy denke jaag weer agter eufemismes aan, soek na sagte sinonieme vir die dood. Hy wens Bennie Griessel was hier.

“In Taiwan, organised crime uses the same methods … in their … work. I have to pursue the possibility.”

Sy kyk na hom, die wind waai haar hare oor haar gesig. Sy vee dit met die een hand weg, vou dan weer die arms. Sy wag.

“Your husband might have done business with them, perhaps indirectly … With the Chinese. Would you know?”

“No.”

“Mrs Wallace, I know this is difficult. But if there could be some explanation …”

“Haven’t you found anything?” vra sy sonder verwyt, asof sy reeds die antwoord ken. Die hare is weer oor haar gesig. Sy laat dit nou begaan.

“Nothing,” sê hy en wonder of sy ooit van Lizzie van der Merwe sal uitvind, en van die ander vroue met wie sy James J. vir ’n nag of twee gedeel het.

“It was a mistake,” sê sy. “An accident.” Haar hand ontvou voor haar bors, troos hom op sy boarm. “You’ll see. It has to be.” Dan vou sy die hand weer weg.

Hy neem haar terug na die huis en groet. Hy ry huis toe en wonder waarom die aantal bome in ’n woonbuurt eweredig is aan die per capita inkomste van die broodwinners wat daar bly.

Dit is al ná sewe, maar die son sit nog bo die horison. Drawwers sweet oral in die brandstofdampe langs die pad. Hy steek ’n sigaret aan en wonder wat hy gaan doen omtrent sy gesondheid. Miskien moet hy oefening kry. Hy kan nie draf nie. Hy haat draf. Hy is te groot vir draf. Miskien swem. Dit sal lekker wees om weer te swem. Nie mededingend nie. Net vir die plesier. Vergete herinneringe roep om aandag. Die reuk van die swembad se kleedkamer, die voetbad met Dettol in, die tamheid ná ure se oefen, die smaak van chloor in sy mond, die adrenalien wanneer die skoot klap.

By sy huis is daar weer ’n briefie onder sy deur ingeskuif. Hoekom skryf jy nie terug nie?

Die ongemaklikheid is terug op die krop van sy maag. Hy herken dit nou. Daar was ’n steeg in Goodwood, agter die fliek in Voortrekkerweg. Hulle het gesê dit is waar die ducktails dinge doen. Hy was agt of nege. En elke Saterdagaand het hy na die donkerte van die steeg gestaar met ’n nuuskierigheid wat hom wou verteer. Hardloop, het sy kop gesê. Hardloop net een keer soos die wind daardeur. Maar die vrees, die onsekerheid of hy dapper genoeg was, het soos ’n gewig op sy krop gelê. Hy het nooit die steeg aangedurf nie.

Hy ry Blouberg toe, koop hoender by Kentucky en eet dit in die motor terwyl hy na die platgewaaide see kyk. Dan ry hy huis toe om sy boek te gaan lees.

Die telefoon lui laataand. Hy sit William Gibson op die tafeltjie langs die leunstoel neer en gaan antwoord. Dit is Cloete van Openbare Betrekkinge.

“Is julle nog op die Geel Gevaar, of kan ek die koerante môre met iets anders voer?”

Feniks

Подняться наверх