Читать книгу Feniks - Деон Мейер - Страница 9

Die ander kollega wat nie moed opgegee het met Mat Joubert nie, is speurder-adjudant Bennie Griessel.

Want ondanks al sy sinisme drink Griessel soos ’n vis. Daarom verstaan hy Joubert se onttrekking. Hy glo iéts moet meegee in die lewe van ’n Moord-en-Roof-speurder, waar die dood jou konstante kameraad is, die oorsprong van jou brood en botter.

Griessel het die afgelope jaar of wat gesien dat Joubert net dieper en dieper in die dryfsand van depressie en selfbejammering wegsink – en nie noodwendig daar gaan uitkom nie. En vir homself gesê: Liewer dít as die bottel. Want hy wat Bennie Griessel is, ken die bottel. Dit laat jou vergeet van die skadu van die dood. Maar dit laat jou vrou en jou twee kinders op die vlug slaan, weg van die swetsende, slanende, dronk man wat hul lewe op ’n Saterdagaand hel maak. En die ander aande van die week ook, later.

Nee, Mat Joubert is beter daaraan toe.

Griessel is eerste op die toneel. Hy is ’n man van gemiddelde lengte, met ’n Slawiese gesig, ’n gebreekte neus en pikswart, langerige hare. Hy dra ’n gekreukelde blou pak klere.

Joubert wurm tussen die nuuskierige omstanders deur, buk onder die geel plastiekband waarmee die uniformmanne die toneel afgesper het en stap na Griessel, wat eenkant met ’n jong, blonde man gesels. Die uniforms het ’n kombers oor die lyk gegooi. Dit lê vormloos in die skaduwee langs ’n staalblou BMW.

“Kaptein,” groet Griessel. “Meneer Merryck hier het op die lyk afgekom en die stasie gebel. Van die hotel se ontvangs af.” Joubert ruik die drank op Griessel se asem. Hy kyk na Merryck, sien die goueraambril, die yl snorretjie. ’n Vlokkie braaksel kleef nog aan die man se ken. Die lyk kan nie ’n te mooi gesig wees nie.

“Meneer Merryck is ’n inwoner van die hotel. Hy het daar geparkeer en was op pad na die ingang toe hy die man sien lê.”

“It was quite awful. Sickening,” sê Merryck. “But one has to do one’s duty.”

Griessel klop Merryck op die skouer. “You may go now. If we need you, we know where to find you,” sê hy in aksentlose Engels. Hulle stap saam na die lyk. “Fotograaf is op pad. Ek het die patoloog, forensies en die vingerafdruk-ouens laat kom. En die meeste van die ander op bystand. Hy’s wit,” sê Griessel en trek die kombers weg.

Tussen twee starende oë sit die bloedkuil van ’n koeëlwond, gapend, spottend, in perfekte simmetrie.

“Maar kyk hier,” sê Bennie Griessel en trek die kombers verder weg. Joubert sien nog ’n wond, ’n swartrooi bloedgat in die borskas, in die middel van ’n smaakvolle pak, hemp en das.

“Jissis,” sê Mat Joubert en hy weet waarom Merryck siek geword het. “Groot kaliber.”

“Jip,” sê Griessel. “’n Kanon.”

“Voel sy sakke,” sê Joubert.

“Was nie roof nie,” sê hulle byna gelyk toe hulle die goue Rolex aan die arm sien. En albei weet dit laat die saak eindeloos verdiep.

Joubert se hand beweeg vinnig oor die lewelose oë, vee die ooglede toe. Hy sien die weerloosheid van die dooie, die manier waarop alle lyke uitgestrek lê, onmiskenbaar, sonder verweer, die hande en arms finaal weggevou om nooit weer beskerming aan die toonvenster van die lewe, die gesig, te gee nie. Hy dwing homself om sy gedagtes by sy werk te hou.

Stemme groet agter hom. Nog speurders van die bystandspan kom aan. Joubert staan op. Hulle kom kyk na die lyk. Griessel verjaag hulle toe hulle die flou lig van die straatlampe versper.

“Begin daar. Stap dié plek deur. Elke sentimeter.”

Die gewone geweeklaag gaan op, maar hulle gee gehoor, weet hoe belangrik die eerste soektog is. Griessel soek versigtig deur die oorledene se baadjiesakke. Dan staan hy op met ’n tjekboekhouer en motorsleutels in sy hand. Hy gooi die sleutels vir adjudant Basie Louw.

“Dis vir ’n BMW. Probeer dit op dié een.”

Griessel maak die grys tjekboekhouer van egte leer oop. “Ons het ’n naam,” sê hy. “J. J. Wallace. En ’n adres. Oxfordstraat 96, Constantia.”

“Die sleutel pas,” sê Louw en haal dit versigtig uit sodat hy nie vingerafdrukke op die motor laat nie.

“’n Rykgat,” sê Griessel. “Ons haal al weer die voorblad.”

Dit is jong speurder-konstabel Gerrit Snyman wat die doppie kry, half onder ’n motor wat naby staan. “Kaptein,” roep hy, nog onervare genoeg om onmiddellik opgewonde te raak. Joubert en Griessel stap nader. Snyman verlig die doppie met sy flits. Joubert tel dit op, hou dit teen die flou lig. Griessel leun sy kop ook nader, lees die syfers op die agterkant.

“Sewe komma ses drie.”

“Onmoontlik. Dis kort. Pistooldoppie.”

“Daar staan dit. Sewe komma ses … drie. Lyk dit na. Kan dalk net sleg gedruk wees.”

“Seker ses twee.”

Bennie Griessel kyk na Joubert. “Moet wees. En dit beteken net een ding.”

“Tokaref,” sug Joubert.

“Apla,” sug Bennie Griessel. “Fokken politiek.”

Joubert begin aanstap na sy diensvoertuig. “Ek gaan die kolonel radio.”

“Vir De Wit? Hy gaan tog net ’n kat op die kombers skiet,” sê Griessel en sy grynslag blink silwer in die straatlig.

Joubert het vir ’n oomblik vergeet dat Willie Theal nooit weer ’n moordtoneel sal besoek nie. Sy moed sak.

Die huis by Oxfordstraat 96 is ’n groot siersteen-enkelverdieping op ’n reuse-erf. Die tuin is gedissiplineerd welig en indrukwekkend, selfs in die halfdonker.

Die deurklokkie lui iewers diep in die huis, oorheers momenteel die klank van ’n televisieprogram. Die sekondes tik verby. Daar binne word hul tyd van sorgloosheid al hoe minder, dink Joubert. Die engele van die dood staan by die voordeur. Met nuus wat soos ’n parasiet die lewe, die vreugde, die rus uit jul lewe gaan suig.

’n Vrou maak die deur oop, geïrriteerd, ’n frons van fyn plooitjies. Lang, dik rooibruin hare hang oor haar skouer, oor die voorpant van die geel blokpatroon-voorskoot en lei eers hul aandag van haar oë af weg.

Haar stem is sag en melodieus en geïrriteerd: “Can I help you?”

“Mrs Wallace?” vra hy. Dan sien hy die oë raak. Griessel ook. ’n Onpaar, die een ligblou en helder, die ander ’n skakering van bruin iewers tussen lig en donker. Joubert probeer om nie te staar nie.

“Yes,” sê sy en weet dit is nie iemand wat iets verkoop nie. Vrees beweeg soos ’n skaduwee oor haar gelaat. Sy vee haar hande aan die voorskoot af.

“It’s James, isn’t it?”

’n Seun van tien of elf verskyn agter haar. “Who is it, Mom?”

Sy kyk om, bekommerd. “Jeremy, please go to your room.” Haar stem is sag maar dringend. Die seun draai om. Sy kyk terug na die speurders.

“We’re from the police,” sê Joubert.

“You’d better come in,” sê sy, maak die deur heeltemal oop en begin haar voorskoot afhaal.

Mevrou Margaret Wallace huil met die oorgawe van hulpelose smart – hande op die skoot, skouers effens vooroor. Trane haak op die geel wolstof van haar somertrui vas en glinster in die helder lig van haar sitkamer se kandelaar.

Joubert en Griessel staar na die mat.

Joubert fokus op die bal en klou van die koffietafel se poot. Hy wil in sy stoel by die huis wees, met die slapbandboek op sy skoot en ’n bier in die hand.

Die seun kom in die gang af. Agter hom is ’n dogter, iewers tussen agt en tien.

“Mom?” Sy stem is bang en klein.

Margaret Wallace trek haar skouers terug en vee met haar palm oor haar gesig. Sy staan waardig op. “Excuse me.” Sy neem die kinders aan hul hande en lei hulle in die gang af. ’n Deur gaan toe. Die stilte is oorverdowend. ’n Kreet klink op. Dan is dit weer stil.

Hulle kyk nie na mekaar nie, want dit sou ’n erkenning wees. Eindelik kom sy terug. Haar skouers is steeds fier, asof sy haar emosies fisiek kan beteuel. Maar hulle weet.

“I’ll have to call my mother. She lives in Tokai. She can help with the kids. I’m sure you have many questions.” Haar stem is neutraal, soos dié van ’n slaapwandelaar.

Joubert wil vir haar sê hulle sal loop en later terugkom, hulle sal haar laat met haar pyn. Maar hy kan nie.

Sy kom minute later terug. “My mother is coming over. She’s strong. My dad … I’ve asked the maid to make us some tea. I take it you drink tea?”

“Thank you, but …” Joubert se stem is effens hees. Hy maak keel skoon.

“If you’ll excuse me, I want to stay with the kids until she arrives.” Sy wag nie op ’n antwoord nie en stap in die skemerte van die gang af.

Joubert se sakradio maak ’n biepgeluid. Hy kyk na die vloeikristalboodskap op die skermpie: SKAKEL ADJ. LOUW. Daar is ’n telefoonnommer by.

Hy het Louw en drie ander speurders na die hotel gestuur, omdat die kamers op die parkeerterrein uitkyk. Dit was nadat die patoloog oor die lyk gekloek het. En voor Bart de Wit opgedaag het en ’n mediakonferensie aangebied het oor ’n moordsaak waaroor hulle geen inligting het nie. Hy en Bennie het gevlug, na Oxfordstraat, net nadat dit begin het.

“Die man is ’n nar,” het Griessel op pad gesê. “Hy sal nie hou nie.” Joubert het gewonder of die bevelvoerder die onderoffisiere ook een-een gaan inroep. En of De Wit weet van Griessel se drankprobleem.

“Basie soek my,” verbreek hy die neerdrukkende stilte van die sitkamer en staan op. Hy stap na die vertrek waar Margaret Wallace netnou gebel het. Hy hoor die huishulp in die kombuis met die breekgoed.

Dit lyk na ’n studeerkamer. ’n Lessenaar, met ’n rekenaar en telefoon daarop, staan in die middel. Teen die agterste muur is ’n boekrak met hardebandlêers, ’n paar boeke oor sakebeginsels en ’n tiental bande Reader’s Digest Condensed Books in hul oordadige nagemaakte leeromslae. Die muur langs die deur is behang met foto’s en sertifikate. Daar is ook ’n groot spotprent in die styl van Fred Mouton. Dit beeld James Wallace uit – dik swart hare, welige snor, effense bolwange. Die karikatuur het ’n netjiese pak klere aan. In een hand is ’n aktetas waarop WALLACE QUICK-MAIL geskryf is. Die ander arm knyp ’n krieketkolf onder die blad vas, die hand hou ’n vlaggie vas met die woorde WP CRICKET daarop.

Joubert skakel die nommer. Dit is die hotel s’n. Hy vra om met Basie te praat en wag ’n paar oomblikke.

“Kaptein?”

“Ja, Basie.”

“Ons het iemand gekry, kaptein. Vroumens, blondine. Sy sê Wallace was by haar in die kamer. Maar ons het niks meer gevra nie. Ons wag tot jy kom.”

“Sal julle by haar bly? Ek en Bennie gaan nog ’n rukkie hier wees.”

“Geen probleem nie, kaptein.” Louw klink gretig. “O, en daar was nog ’n doppie. Onder die lyk.”

Wanneer Joubert by die studeerkamer uitstap, kyk hy weer na die spotprent teen die muur. En hy weet die nietigheid van die lewe is net so hartseer soos die finaliteit van die dood.

“He started the business on his own,” sê Margaret Wallace. Sy sit op die punt van die groot, gemaklike stoel, haar hande voor haar op haar skoot, haar stem egalig en sonder infleksie, beheers.

“He was awarded the contract to mail the municipality’s accounts. It was tough at first. He had to import an addressograph and a computer from the USA, but in those days every letter had to be inserted in the envelopes by hand, then sealed. I helped him. We worked through the night. Often. He sold seventy percent of the shares to Promail International two years ago, but they stuck to the original name. He is still on the board, and acts as a consultant.”

Joubert hoor sy praat nog van haar man in die teenwoordige tyd. Maar hy weet dit sal verander, môre, ná die nag.

“Was your husband involved in politics?”

“Politics?”

“Mrs Wallace, the gun that fired the fatal shot …” Joubert hoor die amptelikheid van sy taal, die eufemismes. ’n Kuns, dink hy. Die kuns van weduwees toespreek. “Certain radical groups are known to use this model.”

“Politics?” sê Margaret Wallace weer, totaal onbegrypend.

“Was Mr Wallace a member of a political party?” vra Griessel.

“No, he …” Haar stem raak weg. Hulle wag.

“He was … apolitical. He didn’t even vote. He says all politicians are the same. They only want power. They don’t really care about people.” Die frons is nog diep op haar voorkop.

“Was he involved in the townships? Welfare work?”

“No.”

“His company?”

“No.”

Joubert probeer ’n ander koers. “Were you aware of any tension at work recently?”

Sy skud haar kop effens en die rooibruin hare beweeg. “No.”

Die onpaar oë knip. Sy veg om beheer, weet Joubert. Hy help haar: “We’re sure there must be a logical explanation for this terrible thing, Mrs Wallace.”

“Who could have done such a thing? Haven’t we had enough death and destruction in this country already? James wasn’t perfect, but …”

“It could have been an accident, Mrs Wallace. Or a robbery. The motive for this sort of thing is usually money,” sê Griessel.

Of seks, dink Joubert. Maar dit moet maar wag tot later.

“Do you know if anybody owed your husband money? Any other business ventures, transactions …”

Sy skud weer haar kop. “James was so responsible with money. He didn’t even gamble. We went to Sun City last year, with the people from Promail. He took along R5 000 and said when that was gone, he would stop. And he did. We have no debts. The house doesn’t have a mortgage, thank the Good Lord …”

Griessel maak keel skoon. “You were happily married.” ’n Stelling.

Margaret Wallace kyk na Griessel en frons. “Yes. I would like to think so. We had the usual little squabbles. James loves cricket. And sometimes he comes home a bit tipsy after a night out with the boys. And sometimes I’m too sensitive about it. I can be moody, I suppose. But our marriage works, in its own strange way. The kids … Our existence revolves around the kids these days.” Sy kyk in die rigting van die slaapkamer, waar haar ma nou die trooswerk moet doen.

’n Stilte groei. Dan praat Joubert. Sy eie stem klink vir hom vals en oordrewe simpatiek. “Mrs Wallace, according to law you have to identify your husband at the morgue …”

“I can’t do it.” Haar beheer vervaag en die trane wil vloei.

“Is there someone else who could?”

“Someone at work would have to. Walter Schutte. The managing director.” Sy gee ’n telefoonnommer en Joubert skryf neer.

“I’ll give him a call.”

Hulle staan op. Sy ook, traag, want sy weet die nag lê voor.

“If there’s anything we can do …” sê Griessel, en hy klink opreg.

“We’ll be okay,” sê Margaret Wallace en sy begin weer bitterlik te huil.

Die blondine sit op een van die hotelkamer se stoele. Haar naam is Elizabeth Daphne van der Merwe.

Joubert sit in die ander stoel. Griessel, Louw en O’Grady sit in ’n ry op die punt van die groot dubbelbed, arms gevou, soos regters.

Haar hare is effekleurig geelwit uit ’n bottel. Haar gesig is lank en skraal, die oë groot en bruin, met lang wimpers, die neusie klein en fyn. Trane het swart maskarastrepe teen haar wange of getrek. Maar Lizzie van der Merwe het ware skoonheid misgeloop met ’n mond wat nie pas nie. Haar voortande staan effens uit, die onderlip is te klein, te naby aan die swakheid van haar kakebeen. Haar lyf is lank en slank, met klein, hoë borsies onder die wit bloese. Sy het skerp heupe, dra ’n swart romp wat te veel van haar bene in romerige sykouse wys en loop op elegante swart hoë hakke.

“Van waar ken jy die oorledene?” Joubert se stem is nou sonder simpatie, sy woordkeuse doelbewus.

“Ek het hom vanmiddag ontmoet.” Sy huiwer, kyk op. Die speurders kyk almal na haar, hul gesigte streng. Die lang wimpers voer ’n dans uit. Maar niemand reageer nie.

“Ek werk vir Zeus Computers. In Johannesburg. Ek het verlede week gebel. Ons het nuwe produkte … James … e … meneer Wallace … Hulle het my na hom verwys. Hy is hulle konsultant vir rekenaars. Toe vlieg ek vanoggend af. Ek het om elfuur ’n afspraak gehad. Toe vat hy my vir ete …” Haar oë beweeg tussen hulle, op soek na ’n gesig wat meegevoel sal wys.

Hulle wag in stilte. Haar wimpers dans weer. Die onderlip bewe en plaas nuwe klem op die twee voortande wat sy probeer wegsteek. Joubert kry haar jammer.

“En toe?” vra hy sag. Sy omhels sy stemtoon en fokus die groot oë op hom.

“Hy … Ons het wyn gedrink. Baie wyn. En gesels. Hy het gesê hy is baie ongelukkig in sy huwelik. Sy vrou verstaan hom nie. Daar was iets tussen ons. Hy het my so goed verstaan. Hy is ’n Ram. Ek is ’n Maagd.”

Joubert frons.

“Sterretekens …”

Die frons verdwyn.

“Toe kom ons hiernatoe. Ek het ’n kamer hier, want ek moes oorslaap, vanaand. Ek sien nog iemand môre. Van ’n ander maatskappy. Hy is ná ses hier uit. Ek weet nie hoe laat nie. En dit is die laaste dat ek hom gesien het.”

Die wimpers fladder en die maskarastrepe begin weer rek.

Basie Louw maak keel skoon. “Wat het hier gebeur? In die kamer?”

Sy huil harder.

Hulle wag.

Sy staan op en stap na die badkamer langs die hotelkamer se deur. Hulle hoor hoe sy haar neus blaas. ’n Kraan loop. Stilte. Dan weer die neus. Sy stap terug en gaan sit. Die maskarastrepe is nou weg.

“Julle weet wat gebeur het. Hier …”

Hulle kyk na haar, afwagtend.

“Ons het liefde gemaak.” Sy huil weer. “Hy was so sag met my…

“Juffrou, ken jy enigiemand in die Kaap?” vra Mat Joubert.

Sy haal ’n sneesdoekie uit die wit bloes se mou en blaas weer haar neus. “Ek het vriende hier. Maar ek het hulle lanklaas gesien.”

“Is daar iemand wat sou … ongelukkig wees as jy by ander mans slaap?”

Sy ruk haar kop op. “Ek slaap nie by ander mans nie …”

Die drie speurders op die bed se wenkbroue lig met militêre presisie.

“Verstaan julle nie? Daar was ’n vibe. Ons … ons was … Dit was mooi.”

Joubert vra weer: “Juffrou, ons wil weet of jy by iemand anders betrokke is wat sal omgee dat jy en die oorledene saamslaap.”

“O. Jy bedoel … Nee. Nee, nooit. Ek gaan nie eers vas uit nie.”

“Behoort jy aan ’n politieke party of groepering, juffrou Van der Merwe?”

“Ja.”

“Watter een?”

“Ek is lid van die Demokratiese Party. Maar wat het dit …”

Griessel gee haar nie kans nie. “Het jy ooit enige bande met die PAC gehad?”

Sy skud haar kop.

“Apla?”

“Nee, ek …”

“Ken jy enigiemand wat aan dié groeperings behoort?”

“Nee …”

“Wat het die oorledene gesê voor hy hier uit is. Het hy ’n ander afspraak gehad?” vra Griessel.

“Hy het gesê hy moet huis toe, na sy kinders toe. Hy is … Hy was ’n goeie mens …” Haar kop sak. “Daar was ’n vibe. So mooi,” sê sy.

Mat Joubert sug en staan op.