Читать книгу Podstawy ekonomii integracji europejskiej - Anna Zielińska-Głębocka - Страница 6

Podstawę poszerzania terytorialnego UE stanowi jej otwartość na wszystkie kraje europejskie, przyjmujące i respektujące jej wartości i jej porządek prawny. Precyzuje to art. 49 TUE:

Każde państwo europejskie, które szanuje wartości, o których mowa w artykule 2 i zobowiązuje się je wspierać, może złożyć wniosek o członkostwo w Unii. (…) Brane są pod uwagę kryteria kwalifikacji uzgodnione przez Radę Europejską.

Ogólne kryteria przystąpienia do UE zostały określone na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze w czerwcu 1993 roku. Było to związane z przygotowaniem do dużego rozszerzenia UE o kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Kryteria kopenhaskie dotyczą:

● osiągnięcia stabilności instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, poszanowanie praw człowieka oraz mniejszości narodowych / etnicznych;

● funkcjonującej gospodarki rynkowej oraz zdolności do radzenia sobie z presją konkurencji i siłami rynkowymi na jednolitym ryku europejskim;

● zdolności przyjęcia obowiązków członkostwa, włączając w to cele unii politycznej oraz unii gospodarczej i walutowej.

W historii integracji europejskiej miało miejsce kilka rozszerzeń członkostwa. Do krajów założycielskich (Szóstka) – Francji, Niemiec, Włoch, Belgii, Holandii i Luksemburga, dołączały kolejne. Pierwsze duże rozszerzenie nastąpiło w latach siedemdziesiątych XX wieku, gdy do ówczesnych wspólnot przystąpiły: Dania, Wielka Brytania i Irlandia (traktaty akcesyjne zostały podpisane 22 stycznia 1972, weszły w życie 1 stycznia 1973). Drugie rozszerzenie powiększyło wspólnoty o Grecję (1 stycznia 1981), trzecie – o Hiszpanię i Portugalię (1 stycznia 1986), czwarte – o Austrię, Finlandię i Szwecję (1 stycznia 1995). W ten sposób została stworzona tzw. unijna Piętnastka (UE-15), uważana za grupę najwyżej rozwiniętych krajów europejskich.

Upadek systemu komunistycznego i uruchomienie procesów transformacji ustrojowej w krajach byłego bloku sowieckiego doprowadziły do akcesji do UE 8 krajów Europy Środkowo-Wschodniej (Litwy, Łotwy, Estonii, Polski, Węgier, Czech, Słowacji i Słowenii), a także Cypru i Malty – na podstawie traktatów akcesyjnych podpisanych w Atenach 16 kwietnia 2003, włączających 10 krajów do UE z dniem 1 maja 2004. W wyniku kolejnego rozszerzenia (1 stycznia 2007) do UE przystąpiły Bułgaria i Rumunia, a następnie Chorwacja (1 lipca 2013). Od rozszerzenia w lipcu 2013 UE funkcjonowała w składzie 28 państw.

Brexit

Sytuację zmieniło referendum w sprawie pozostania w UE przeprowadzone 23 czerwca 2016 w Wielkiej Brytanii, w którym obywatele zagłosowali za opuszczeniem ugrupowania – tzw. Brexitem. Procedura wyjścia została uruchomiona przez rząd londyński po otrzymaniu zgody parlamentu 29 marca 2017. Procedura ta opiera się na artykule 50 TUE:

ust. 1: Każde państwo członkowskie może, zgodnie ze swoimi wymogami konstytucyjnymi, podjąć decyzję o wystąpieniu z Unii.

ust. 2: Państwo członkowskie, które podjęło decyzję o wystąpieniu, notyfikuje swój zamiar Radzie Europejskiej (…)

ust. 3: Traktaty przestają mieć zastosowanie do tego państwa od dnia wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w przypadku jej braku, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba że Rada Europejska w porozumieniu z danym państwem członkowskim podejmie decyzję o przedłużeniu tego okresu.

Zgodne z art. 50 TUE, Wielka Brytania zamierza zakończyć procedurę Brexitu po okresie dwuletnim od momentu notyfikacji, czyli w marcu 2019 roku. Do głównych problemów dyskutowanych w tej procedurze należą m.in.: sprawy płatności Wielkiej Brytanii do budżetu unijnego w ramach trwającej perspektywy finansowej 2014–2020; sprawy obywateli UE mieszkających i pracujących w Wielkiej Brytanii, i analogicznie obywateli brytyjskich żyjących w krajach UE; sprawa granicy między Wielką Brytanią i Irlandią3; sprawa delokalizacji agencji unijnych z terenu Wielkiej Brytanii; ważność w odniesieniu do Wielkiej Brytanii umów handlowych zawartych przez UE z krajami trzecimi.

Problemy do dyskusji

1. Wybierz z historii integracji europejskiej ważne wydarzenie, uzasadniając swój wybór.

2. Czy i jak obecnie funkcjonuje zasada kooperatywnej federacji w UE. Podaj przykłady.

3. Co oznacza w praktyce unijnej zasada pomocniczości (subsydiarności). Wymień przykłady z życia społeczno-gospodarczego, ukazujące funkcjonowanie tej zasady.

4. Podejmij dyskusję na temat katalogu wartości określonych w art. 2 TUE i konsekwencji naruszenia tych wartości przez kraj członkowski.

5. Wyjaśnij, jakimi organami są Rada UE, Rada Europejska i Rada Europy. Zapoznaj się z ich kompetencjami oraz wybranym dokumentem: rozporządzeniem, dyrektywą, wnioskami prezydencji lub zaleceniem.

6. Określ znaczenie nadrzędności prawa europejskiego nad prawem krajowym. Co oznacza porządek prawny UE i jak jest zabezpieczany?

7. Co mogłoby skłonić Wielką Brytanię do zmiany decyzji o Brexicie? Zastanów się, w jaki sposób Brexit może wpłynąć na twoje życie codzienne.