Читать книгу Abel se lot - Chris Karsten - Страница 12

Luitenant Fred Lange is ’n veteraan van ses en twintig jaar van die ou skool. Toe dit nog moord-en-roof was, nie die eenheid vir ernstige en geweldsmisdade nie. En die gedemilitariseerde range het hom nie aangestaan nie. Luitenant, dis wat hy is. Nie inspekteur nie, nie vleisinspekteur of geboueinspekteur of veeinspekteur nie; nie ’n sprinkaanbeampte van Sluis nie.

Luitenant. Dit klink mos na iemand wat gesag afdwing. En as die meetsnoere vir hom reg val: kaptein Fred Lange. Hy hou van die geluide uit die kantoor van die kommissaris: oorlog is teen misdadigers verklaar. Skiet eers, vra daarna vrae. Dis die taal wat Fred verstaan; hy gee nie om dat die kommissaris Die Generaal genoem wil word nie.

Fred hou voor die hoekkafee in Brixton stil. Frank’s Deli sê die naam op die Coca-Cola-bord. Hy hou van die hoekkafee, van enige kafee wat nog nie uitgedruk is deur supermarkte waar jy nie meer op jou naam gegroet word nie. Hy is laat weg van die opgrawing in Doradopark, moet brood en melk koop op pad huis toe.

Al die donnerse gepiep om Ella Neser. Wat maak háár so spesiaal? As sy ’n moordspeurder wil wees, moet sy hare op die bors hê. Ook nie juis veel van ’n bors nie. Onder kolonel Sauls se groot kieliebak ingedruk, mosbolletjies de lot.

Sal nie verbaas wees as sy ná die Nagsluipersaak ’n aanbeveling kry vir promosie nie, asof sy die saak klaar opgelos het. En sy hét nie. Die man loop los, die moer weet waar, maar sy is skielik die nuwe pin-up. Asof Abel Lotz reeds in C-Max sit, sleutels weggegooi, die dossier gesluit, argiewe toe gepos. En daar is ’n vakature vir kapteinskap.

Die gekraak van die polisieradio toe hy terugklim. Konstbel Stallie Stalmeester se stem uit die radiokamer. Dis nou ’n goeie seun, dié Stallie; ken sy plek, het nog respekte vir ou hande. ’n Liggaam in Hillbrow, sê Stallie, sy stem besadig neutraal. ’n Patrollievoertuig is reeds daar, lyk nie na natuurlike oorsake nie.

Natuurlike oorsake in Hillbrow? In daardie hellegat, Stallie?

Fred sê hy is in Brixton, sal soontoe ry. Maar hy vat eers die melk en brood huis toe. Sy Ans is gewoond daaraan om saans alleen met ’n skinkbord op die skoot voor die TV te sit en eet, sal sy kos in die louoond los. Sy verstaan. Ook ’n goeie vrou, leef al te lank saam met hom en sy ongereelde werkure en buie, maar hou uit. Nou net hulle twee vandat die kinders uit die huis uit is. As hy kaptein word, sal hy haar meer gereeld uitvat vir ete in ’n fênsie restaurant, nie net op haar verjaardag of hulle troudag nie.

Kom met Smit-straat deur Braamfontein, links op in Klein, regs in Pretoria, tref Hillbrow in sy vodderige glorie. Draai die ruit toe, sluit die deure. Nie eens ’n polisieman, ’n luitenant, is hier veilig nie. Regs af in Catherine, en hy sien twee patrollievoertuie, blou ligte flitsend op die dak, samedromming op die hoek met Soper.

Die liggaam kan aangesien word as deel van die rommel op die sypaadjie. Ou matras, flenterstoel sonder sitplek en met twee pote, kartonbokse, stuk van ’n tweeplaatstoof, rooi KFC-houers met hoenderbene vol miere, plastieksakke, bierbottels; uitskot van Hillbrow se rioolstrate.

Fred sien die wond aan die voorkop, druk hurkend sy hande in die rubberhandskoene in, probeer die kop weglig, soek vir bloed. Daar is áltyd ’n plas. Groot bloedverlies met so ’n koeël uit ’n Smith & Wesson, of ’n Colt.

Fred, van die ou skool, dra nog ’n knipmes saam. Hy vroetel in sy sak, haal dit uit. ’n Rodgers, die lem net vier sentimeter lank maar vlymskerp, en al dun weggeslyp op die fyn oliesteen van karborundum in sy motorhuis. Hy gebruik die mes om sy biltong te kerf, en om met die dun lem onder sy naels te krap. Nou druk Fred die lem onder die kadawer se hempsmou in, lig dit weg om die goue armketting te beskou. Die oorledene het ook twee vingerringe en ’n goue ketting om sy nek. In die lel van ’n oor ’n fyn goue ring. Die versierings aan die liggaam sê hy was nie die slagoffer van ’n roof nie.

Fred is honger; in die oond tuis wag tjops en gebraaide aartappels en soetpampoen. En Ans voor die TV. Sy weier om bed toe te gaan as hy laat werk. Sê sy klim nie alleen in die kooi nie, dis slegte karma vir ’n huwelik.

Karma, bid jou aan!

Kyk te veel TV, sy Ans. En waarna kýk sy as sy saans so alleen daar sit? Wat meen sy, karma? Miskien sal Jimmy Julies weet. Forensiese manne weet álles. Ella Neser sal ook weet. Nog jonk en fiks. Hy kan háár met karma voorstel, sy en haar Bam … voor die haker ’n slegding oorgekom het. Gat-oor-kop-karma met daardie dun latlyf. O ja, Miss Prim ’n Proper, stille water, diepe grond. Drink nie saam bier vir spanbou ná die oplossing van ’n moeilike saak nie. Wat reg is. Ella Neser het nog nie rede vir bier nie. Haar saak is onopgelos, die verdagte uitgeken, maar op vrye voet.

Ella Neser, het Fred nou die aand voor die TV vir Ans gesê, het nog ’n paar lesse om te leer. Ella Neser kan nog nie met net ’n blik na ’n liggaam op ’n Hillbrowse sypaadjie die oorsaak en motief sien soos ’n ou hand nie.

Maar sy word in doeke toegevou, op verpligte siekteverlof, traumaberading. Die ou hande loop die harde pad, kan ’n pak vat, smeer Mercurochrome aan hulle wonde, gaan vang die volgende boef. Alles met voetwerk, goeie ou speurvernuf, g’n intuïsie of sesde sintuig of sulke hokus-pokus van die kopkwakke nie. Ou hande het nie traumaberading nodig nie.

* * *

Sy het dit verwag, álmal het dit verwag. Dit is nogtans ’n skok. Wanneer jy ’n doodskis opgrawe en die deksel oopmaak, verwag jy die oorskot van ’n mens. Dit is natuurlik. Dis die doel van ’n doodskis wat in ’n graf neergelê is: om die afgestorwene ter ruste te bring, van stof tot stof.

“Hier het julle dit nou, voor julle eie oë,” sê dokter Koster.

Ella gee ’n tree nader om die inhoud van die verweerde dennekis beter te beskou. Betrag die stukke van sementblokke met mos oortrek, die geroeste skrootyster, herken twee bladvere van ’n ou kar, ’n suierstang, lengtes metaalpyp, ’n tuinkraan van geelkoper. Alles ingebed in ’n laag grond, sodat dit nie kletter wanneer die kis vervoer of rukkerig in die gat laat sak word nie.

Dokter Koster neem foto’s, die kis nou ’n addendum tot sy regsgeneeskundige verslag oor Dorkas Lotz, byvoeging tot Ella se moorddossier. Nuwe klagtes: dis ’n misdaad om sonder verlof of permit ’n lyk te verwyder, bedrog te pleeg met die inhoud van ’n doodskis.

“Wil julle die kis en inhoud as bewysstukke bewaar?” vra dokter Koster.

Silas kyk na Ella. “Is dit regtig nodig, adjudant?”

Hy hoef haar nie te vra nie, en sy waardeer dit. Dis soos sy die kolonel ken. Nie oor wat hy sê nie, maar oor wat hy soms nié sê nie. Hy impliseer sy bly die ondersoekbeampte, al is sy met siekteverlof.

“Die foto’s is voldoende, saam met die verslag oor die kis,” sê Ella.

“Wat van Dorkas?” vra dokter Koster. “Wil julle háár as bewysstuk in die argief gaan bewaar?”

Ella skud haar kop. “Ek sal ’n lasbrief kry, of iets … ’n permit, ’n wettige dokument om haar in haar graf te laat herbegrawe.”

“Begrawe,” sê dokter Koster. “Nie hérbegrawe nie. Sy’s nooit in die eerste plek daar begrawe nie. Net haar kis is ingespit.”

“Is jou outopsie op haar afgehandel, dokter?”

“’n Outopsie was onnodig; haar mediese verslae en dokumente was in die hospitaal se argiewe. Die doodsertifikaat is in 2005 uitgereik. Sy’t aan natuurlike oorsake gesterf. Sy het ’n ernstige beroerteaanval gehad en is ’n paar maande later oorlede. Apopleksie weens bloeding op die brein. Kort voor haar vyf en sewentigste verjaardag.”

“En toe laat haar seun haar balsem,” sê Silas.

“Om haar vir ewig te bewaar,” sê Ella.

“Die balsemer het uitstekende werk gedoen, moet ek byvoeg,” sê dokter Koster.

“Meneer Poppe Junior,” knik Ella. “Hulle dink sy’s steeds in die kis. Hulle weet nie Abel het haar uitgehaal tydens die nagwaak nie.”

Dokter Koster beduie vir sy assistent om die kis uit die outopsie-kamer te verwyder. “Gaan stort dit daar by die rommel sodat die munisipaliteit se lorrie dit kan wegry.” En aan Silas en Ella: “Wil julle haar sien? Ella?”

Sy knik net. Nog jonk op die jop, begin nou eers, stadig, gewoond raak aan dooie liggame. Wonder of dit óóit makliker word. En nou een wat al jare gebalsem lê. ’n Mummie. Sy teug ’n slag na lug, tree nader toe dokter Koster ’n yskasdeur oopmaak, ’n staallaai uittrek.

“Ek’t haar gesien daar op haar bed in Abel Lotz se huis,” sê Silas. “Hy’t baie moeite met haar gedoen, spesiale lugversorging en bevogtiger vir haar kamer, selfs op ’n marmerblad uitgelê.”

“Ja, hy’t goed vir sy ma gesorg. Sy sou lank bewaar gebly het.” Dokter Koster lig die laken van Dorkas Lotz se gesig weg.

Ella staar na die ou vrou, na die twee plooie diep tussen haar oë ingekerf teen haar voorkop op, die spiere gefossileer van dekades se fronsgewoonte, en later weens rigor mortis en balsemmiddels. Stugge, streng gesig, die ma wat ’n monster verwek het. Onder die laken steek die borsdeel van ’n outydse nagjurk uit, eens wit, nou sepia, die gestyselde bef van geborduurde kant styf om haar verrimpelde perkamentkeel.

“Sal ek Poppe & Son laat weet om haar te kom haal vir die begrafnis? Ella?”

Sy kyk op na dokter Koster, haar vingers strelend oor haar maag. Ook hý aanvaar dat dit haar saak bly.

Sy knik. “Ek sal die dokumentasie reël. Bel die ondernemers.”

“Sy’s eintlik nog op siekverlof,” sê Silas. “Nie amptelik terug as ondersoekbeampte nie.”

“Dan kan sy die dokumentasie nie-amptelik reël.” Dokter Koster se bril het afgeskuif terwyl hy kop omlaag Dorkas se gelaat bestudeer het. Nou flits sy oë oor die raam van die bril. “Of gaan jy Ella se saak halfpad aan iemand anders oorgee, Silas? Gaan jy nou ons hele ondersoek bedonner?”

Óns ondersoek. Ella kyk nie na die kolonel nie, wag vir sy reaksie. Lang pad wat hy en die forensiese patoloog al saamloop, en soms stamperig – wat verwag kan word van twee ou korrelkoppe. En sy is deel van daardie pad. By verstek eintlik, in haar pa se skoene.

“Solank sy nie op kantoor kom voor die berader haar afgeteken het nie. Streekkommissaris Pitso …”

“Dêm boontjieteller,” brom dokter Koster. Hy bedek Dorkas weer met die laken, stamp haar in die yskas terug.

“Dis mý saak,” sê Ella. “En ek sal nie ophou tot ek hom het nie. Ek sal met Poppe & Son reël, ek sal by die graf wees as getuie vir haar begrafnis – nie-amptelik. Ek sal self gaan kyk dat sy laat sak en die graf toegegooi word.”

“Dan’s ons eers klaar hier,” sê Silas. “Kan ons ’n slag huis toe gaan. Dis al stikdonker.”

“En ek’s honger,” sê dokter Koster.

Hy kry koers na sy kantoor, steek vas, roep: “Ella!”

Sy draai om. Silas sug.

Dokter Koster wink met ’n krom vinger. “Kom.”

“Gaan hoor tog,” sê Silas. “Ek wag in die kar.”

Sy stap terug, kry die patoloog by die groot kluis in sy kantoor. Hy hou ’n masker na haar toe uit.

“Dit was oor Dorkas se gesig toe Silas-hulle haar in daardie huis gekry het. Moet die een of ander simboliek hê. Ek dog jy sal dit vir jou ondersoek wil hê, as bewysstuk, miskien ’n leidraad.”

“Ek’t die polisiefoto’s van haar en die masker gesien.”

“Outentiek, as ek moet skat. Dalk moet jy dit laat ondersoek, die oorsprong vasstel. Kan jou ’n nuwe insig gee in die psige van Abel Lotz.”

“Hy is lief vir maskers, het ’n maskergalery gehad. Het selfs een van sy maskers op ’n slagoffer se gesig agtergelaat nadat hy die gesigvel afgestroop het.”

“Gepla met gesigte, klink dit my.”

Sy het nie ’n keuse gehad nie. Nadat sy uit die hospitaal ontslaan is, is sy op verpligte siekteverlof geplaas.

Die wond aan haar maag het herstel, maar nog nie die letsel nie, ook nie die wond aan haar gees nie. Dié is Fred Lange se diagnose: die wond aan haar gees. Ella vermoed hy het dit iewers gehoor, of raakgelees. Doktor Landsberg noem dit geestelike trauma.

Staande orders, en daarvan is geen verslapping nie. Elke lid wat in ’n gewelddadige situasie was, móét berading vir trauma ondergaan, dit weet sy. Uit en gedaan. Basta. In die polisie is stresvlakke hoog, en daar is groot kommer. Op elke begrafnis van ’n lid sien sy hoe Die Generaal treurende naasbestaandes omhels en vertroos; op elke begrafnis weergalm sy oorlogskrete teen misdadigheid. Die Generaal word afgeneem en sy foto’s en uitsprake verskyn in koerante en op TV. Die Generaal kry goeie mediablootstelling. Sy – en sy vermoed elke polisielid in die ganse land – het die foto’s van Die Generaal se uitspattige troue verslind. Die gewaad van die jong bruid, die uitrustings van die bataljon strooimeisies, die vername bruilofsgaste met hulle elegante hooftooisels en spoggerige wiele (skaars een daarvan minder as ’n miljoen rand werd).

Die Generaal sê hy sal nie toelaat dat misdadigers sy lede, sy familie, doodskiet in die uitvoering van hulle pligte om hulle landgenote te beskerm nie. Hy het ’n groot ruiker van rooi swaard-lelies by haar hospitaalbed laat aflewer. Daarmee saam ’n beterskapkaartjie, in sy eie handskrif gerig aan: Adjudant Anna Nasser.

Sy wou teruggaan kantoor toe, weer die spoor van die Nagsluiper vat, maar sy is gestuit.

“Nie ’n goeie plan nie, Ella,” het Silas in haar huis kom sê. “Rus eers, jou emosies en gedagtes is in ’n warboel. Jy’t by die dood omgedraai, laat doktor Landsberg jou help.”

“Tog nie doktor Mimi Landsberg nie,” het sy gesug.

Mara Alkaster het saam met Silas gekom, haar hand op Ella s’n gesit en gesê: “Jy’s vir ons soos ’n eie dogter, Ella. Luister na Silas.”

Silas en sy vrolike weduwee wat nie tot trou kan kom nie.

Hy het self haar eerste afspraak by doktor Landsberg gemaak, kliniese sielkundige en konsulterende traumaberader vir die polisie. En die span van moord-en-roof het haar drumpel kom snuif trap. Fred Lange bring bier saam, sê dís hoe ou hande trauma verwerk. Jimmy Julies van forensies bring melktert, sê sy vrou bak die beste melktert in die hele sonnestelsel. Tabs Makgaleng van vingerafdrukke bring Midnight Velvet, sê sjokolade paai die emosionele sentrum van die brein. Jong Stallie Stalmeester van die radiokamer bring ’n gerf wit tjienkerientjees en blou vergeet-my-nietjies, soen haar op die wang en sê hy mis haar. Selfs streekkommissaris Pitso daag op, bring ’n bottel badolie uit Pick n Pay en vorms in triplikaat (verpligte siekteverlof) wat sy moet teken vir sy IN-mandjie, die een langs sy UIT-mandjie daar op die hoek van sy staatsdienslessenaar, neffens die staande orders oor kostebesparing.

Die konsultasiekamer van die traumaberader is huislik ingerig, g’n strak kantoor vir lede wat aan bomskok ly nie, vermoed Ella. Warmte word gesuggereer deur die houtmeubels, die vars snyblomme in groot vase, geraamde foto’s van ’n vrolike gesin, gesinstydskrifte, boeke met boodskappe, sagte kussings oorgetrek met fleurige materiaal, teen die mure landskappe met vloeiende vorms en selfversekerde kwashale, die subtiele aroma van potpourri. Die dekor sorgvuldig versamel en gerangskik om ’n lid met ’n wond aan die gees te sus.

“Tee?” vra doktor Landsberg.

“Koffie, swart, sonder suiker,” sê Ella. Soos die patoloog sal die traumaberader nog moet leer van haar koffie.

“Jy is kwaad. Ek kry ’n gevoel van onderliggende woede …”

“Natuurlik is ek kwaad, ná alles wat gebeur het. Sou jý nie ook kwaad gewees het nie, doktor?”

“My gevoelens is nie ter sake nie, Ella.”

“Maar jou handtekening is. Op ’n amptelike verslag kan jy my afteken. Ek’s gesond, reg om te gaan werk.”

“Ek’s seker dit sal nie te lank vat nie, net ’n paar sessies. Dis belangrik dat ons by jou gevoelens en emosies uitkom. Hoe voel die wond aan jou maag?”

Sessies. Gevoelens. Emosies.

“Wil jy sien?”

“Dis nie nodig nie.”

Sy trek haar T-hemp op, rem haar jeans ’n entjie af, ontbloot die pers riwwe, die geskende, verskrompelde vel van haar maag.

“Ek’s sewe en twintig en sal nooit weer in ’n bikini kan loop nie.”

“Kosmetiese chirurgie sal help. Dit doen deesdae wondere.”

“Een skalpel was genoeg.”

“Jy moet positief wees, Ella. Sien die glas as halfvol. Dis die eerste tree op die pad na herstel: die regte ingesteldheid.”

“Ek kon dood gewees het. Nog tien minute en ek’s geplant, die laaste taptoe. Is dit positief?”

“Dis positief dat jy leef.”

“Ek leef, maar vier ander is dood, en ek kon dit gekeer het.”

“Selfverwyt is nie goed nie. Ons moet aan jou selfverwyt ook werk. Jy kon dit nie gekeer het nie, dis nie jou skuld nie.”

“Ek kon die laaste moord verhoed het as ek nie so koppig was nie.”

“Wil jy daaroor praat, oor die laaste een?”

“Nee.”

“Vertel my van die ander?”

“Nee.”

Waarom al die draaie? wonder Ella. Waarom nie by die punt uitkom nie, die kern van die probleem?

“Wil jy oor hóm praat?”

Abel. Waar ís jy, Abel?

“Hoekom het hy my nie ook doodgemaak nie? Ek was in sy hande, hulpeloos. Hy kon dit gedoen het, al is hy gesteur. Hy’t tyd gehad voor hy gevlug het.”

“Hoekom dínk jy het hy jou lewe gespaar?”

Albei hande om die koppie wat sy na haar mond toe bring. Proe die sigorei van die kitskoffie. Nie ordentlike koffie nie. Sy soek die smaak van koffiebessie, die aroma van sterk Java.

“Ek wil nie oor hom praat nie.”

“Ek verstaan, Ella. Jou kop is soos ’n tuimeldroër. Ons sal dit stap vir stap vat. Maar dit moet uit, alles móét uiteindelik uitkom voor die herstelproses kan begin.”

Herstelproses. Ons moet wérk aan jou selfverwyt. Voor sy afgeteken kan word, voor sy kan teruggaan kantoor toe.

“Miskien op die volgende sessie.”

“Trauma,” sê doktor Landsberg, “is ernstige emosionele skok en pyn wat deur ’n uiters ontstellende gebeurtenis veroorsaak word. Egskeiding, werkverlies, dood, misdaad, karongeluk, siekte – enigiets wat ’n mens as negatief beskou en wat jou siening van jouself en jou wêreld verander. Elke mens ervaar so ’n skok ten minste een keer in sy of haar lewe. Jy is nie ’n uitsondering nie. Ek het jou agtergrond gekry, ook oor jou pa.”

“In die uitvoering van sy pligte geskiet. ’n Polisieman.”

“En hy lê al jare in ’n koma, sonder hoop. Is dit hoekom jy polisie toe is, oor jou pa?”

“Ek hanteer my pa se ding.”

“Ja, maar nou hierdie voorval. Jy’t nooit vroeër berading gehad nie, ná jou pa?”

“Nee.”

“Sterk emosies hoop in jou op. Jy voel skuldig, jy voel kwaad, jy’s angstig om die moordenaar aan te keer. Sulke emosies put nie net jou gees uit nie, maar is ook nadelig vir jou liggaamlike gesondheid.”

“My liggaam? Ek’s nou weer gereeld in die gim, het weer begin oefen, ek draf, ek’s fiks.”

“Trauma werk só, en laat my toe om dit sommer reg aan die begin te verduidelik: met so ’n erge skok skei jou byniere ’n klomp adrenalien in jou bloedstroom af. Jou liggaam, soos jy hier sit, is vol energie gepomp sonder dat dit iewers uiting kry.”

“Dit krý uiting: ek oefen.”

“Die oefeninge help, maar ons moet die oorsake behandel, nie die simptome nie. Dit kan lei tot hoofpyne, pyn in jou skouers, arms, rug, maag, naarheid, vergeetagtigheid, tranerigheid. Jou slaappatroon word versteur, jy word humeurig en aggressief.”

Ja, sy betrap haarself dat swetswoorde in haar gedagtes inglip, miskien selfs oor haar lippe úitglip sonder dat sy dit agterkom.

“Is dít hoe jy wil voel terwyl jy besig is met ’n ondersoek na ’n reeksmoordenaar? Om op te som: ons moet hierdie emosies lug gee, van alle hoeke af benader. Is jy reg daarvoor?”

Sy knik. Die hoofpyne kry sy, en die spierpyne, die slaaploosheid, die tranerigheid. Sy het geen keuse nie.

“Jou familie, jou kollegas, almal gee vir jou om. Omarm hulle, moenie hulle wegdruk nie. Jy kan hierdie ding nie alleen die hoof bied nie.”

“Ding?”

“Die ding in jou kop, die emosies wat mekaar beveg.”

Sy was op Bela-Bela by haar ouers. Haar ma het haar omarm, sy kon teen haar ma se vertroostende bors huil. Alles laat uitkom sonder enige skaamte of terughouding. Haar ma het die trane afgevee, en deur haar warm palms het Ella ’n transfusie van krag gevoel. Haar ma is sterk én teer. Sy moet so wees om self te kan oorleef, al die jare saam met haar pa en die koeël in sy kop.

Haar pa, die vegetable, kon haar nie omarm nie, Ella het hóm omarm. Sy oë geslote, sy bors wat sag en ritmies ruk elke keer as die masjien langs sy bed sy longe met lug vul. Maar sy vel was warm en die stoppels van sy baard gerusstellend teen haar wang.

“Dis soos ’n virus,” sê doktor Landsberg.

“Ek kom reg,” sê Ella.

“Jy’t ’n virus op jou hardeskyf,” sê doktor Landsberg. “Jy kan probeer om dit te isoleer, in kwarantyn te plaas. Maar jy gaan dit nie uitkry nie. Dit gaan kloon en wegvreet aan …”

“Ek hét ’n vangnet van familie en kollegas wat omgee.”

“Dis goed, dit sal help. Maar ons moet die hardeskyf skoonmaak, weer formateer, reboot as’t ware.”

Silas en Mara gee om, en Jimmy Julies en Tabs en Stallie. Nie Fred Lange nie. Fred is soos ’n virus. Sy het hom nog nooit skade aangedoen nie, hom geen rede gegee om haar hardeskyf te besmet nie. Fred is net Fred, kom uit ’n ou skool en ’n ou era, gemaklik in ou gewoontes, soos in ou klere. Verandering is ’n bedreiging vir Fred. Sommige mense beweeg met vertroue van een historiese era na die volgende, Fred gly en struikel soos ’n dronk man. Soek die rede vir sy onvaste voete op ander plekke.

Fred hou nie van haar nie, en sy vermoed dit het nie alles te doen met die feit dat sy ’n vrou is of van ’n jonger geslag met nuwe insigte en werkwyses nie. Sy vermoed die aanloop is persoonliker, en wanneer die tyd reg is, sal sy Silas daaroor uitvra.

Kan Fred se wrewel teruggevoer word na haar pa? Haar pa het in lewe bevorderings gekry, en komateus ’n sertifikaat vir dapperheid. Fred het agterweë gebly, en nou kom ’n pipsqueak en wil opnuut sy glorie steel. ’n Japsnoet van sy eie kinders se ouderdom kry suigplek aan die voorste spene.

“Hou jy van musiek, Ella?”

Natuurlik hou sy van musiek. Wie hou nié van musiek nie? Selfs Abel Lotz is versot op musiek, vioolmusiek van Paganini.

“Maak jy musiek? Speel jy kitaar, miskien klavier?”

“Nee.”

Sy hét. Nie kitaar of klavier nie. Vir ’n klavier was daar nooit geld nie. Watter polisieman kan ’n klavier bekostig? Behalwe Die Generaal. Op tien het haar pa ’n tweedehandse lier vir haar present gegee. Sy het dit nog. Soms haal sy dit bo uit haar kas uit. Sy het dit uitgehaal nadat haar pa geskiet is. Soms vir Bam, en weer toe sy uit die hospitaal ontslaan is.

“Musiek is terapie, Ella. Veral as jy self kan speel. So nie, luister na Bach. Bach se musiek kalmeer die breingolwe.”

Ja, ja, ja, dit weet sy.

Dit was op die klein kinderharp, ’n sewesnaar-Hermes, dat sy kleintyd met sagte hale begin eksperimenteer het met melodie, harmonie en ritme. Die melodieë van haar klein Hermes steeds in haar kop. O, hoe het sy hulle nie geoefen nie: “Yankee Doodle”, “My Darling Clementine”.

Later het sy geglo die kalmerende uitwerking van harpmusiek sal haar pa help herstel. Sy het hom in sy bed laat luister na ’n CD van Sofia Gubaidulina se “Garden of Joy and Sorrow” op die harp, fluit en viola. Na Marjan Mozetich se “The Passion of Angels” met twee harpe en orkes. Na Carlos Salzedo se harpconcerto’s.

Dit het nie gehelp nie.

Haar pa kom uit die hippie-sestigs, tyd van die Beatles. Miskien, het sy gedink, sal hy beter aanklank vind by die harpgedeelte in “She’s Leaving Home” op Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band.

Ook nie gehelp nie.

Die lier, het haar pa kleintyd met haar bedtyd vertel, word deur engele en nimfe en feetjies bespeel. Maar die bekendste lierspeler was Orpheus. Wanneer Orpheus sy lier bespeel het, het alle diere, mak en wild, om hom saamgedrom, het die voëls verwonderd op die boomtakke sit en luister. Die lier is die instrument van vrede, het haar pa vertel terwyl die ryk, sierlike note nog in die lug bly dans het lank nadat sy hulle uit die snare gestreel het.

“Speel weer ‘Danny Boy’,” het hy haar aangepor.

En sy het vir hom gespeel.

“En ‘When Johnny Comes Marching Home’.”

Sy het nie ’n klavier gehad het nie, maar dis hoe sy onder haar pa se aanmoediging harmonie en solfeggio geleer het.

Miskien, dink sy, is dit tog tyd om weer te begin. Nie die lier nie, maar die harp. Miskien is doktor Landsberg nie heeltemal so ’n ou koei as wat sy vermoed het nie.

“Ek sal graag harplesse wil neem.”

“Harplesse?” Doktor Landsberg lyk uit die veld geslaan.

“Ja. Ek wil die harp leer speel.”

Moontlik dink doktor Landsberg dat dié getraumatiseerde pasiënt bomskok van ’n erge graad het, besef Ella, maar haar neutrale uitdrukking is terug.

“Ja, probeer die harp. Ek sal vir Suki bel. Die harp sal jou aandag aflei. Enigiets om jou aandag weg te kry van al die nare gedagtes.”