Читать книгу Abel se lot - Chris Karsten - Страница 16

Die pasiënt sit roerloos, asof sonder lewensfunksies. Hy háát dit as vreemde mense aan hom vat, veral hierdie betasting van vingers aan sy gesig. ’n Gesig is vir hom byna heilig, meer intiem as enige ander deel van sy liggaam.

Hy kom dit nie agter nie, maar dit is met ingehoue asem dat hy die kussings van die dokter se vingers oor die vel van sy gesig verduur. Die dokter is die eerste mens wat aan sy gesig vat. Nie eens sy moeder het dit gedoen nie, nie so lank hy kan onthou nie.

Eers toe die dokter op die stoel voor hom terugleun, so naby dat hulle knieë aan mekaar raak, ontsnap die asem sag oor sy lippe. En knip die lid van die pasiënt se lui oog, soos die trae sluiter van ’n ou kamera. Dié ooglid het ’n wil van sy eie, uit pas met die ander een. Daaraan kan niks gedoen word nie.

“Die verswakking van die oog se hefspier en orbikulêre spier is ’n aangebore defek,” sê die dokter. “Dis nie ptosis wat met chirurgiese prosedure reggestel kan word nie.”

Dit weet die pasiënt reeds. Dié diagnose is al gedoen toe hy tien jaar oud was. Hy het geleer om daarmee saam te leef, eerder as die risiko om die sig van sy oog te verloor. Dit sou erger gewees het. Eerder ’n lui oog as ’n blinde oog.

“Koop ’n bril met donker lense,” raai die dokter hom aan. “As jy skaam is oor die lui oog, kry ’n bril met gekleurde lense. Amber of pers of blou, selfs geel. Enige kleur wat jou geval. Dis foenkie.”

Die pasiënt moet mooi luister na die chirurg se uitspraak. Dokter Lippens praat Engels, dog met ’n aksent. Harde Germaanse g’s en r’e, nie onverwant aan die taal waaraan die pasiënt se eie oor gewoond is nie. Maar die oe is vreemd.

“Jy bedoel funky?”

“Dis wat ek sê: foenkie.”

Funky en geel, dié onthou die pasiënt goed. Só ’n bril het hy nog self teer van ’n vrou se kop afgehaal, opgeskuif oor haar swart hare, voordat hy haar op sy werkbank neergelê en met sy koki die pers lyne aan die sagte vel van haar maag en lies getrek het vir sy skalpel.

“En die res?” vra hy vir die chirurg.

“Die res is maklik.”

Dokter Lippens klink selfvoldaan en onbeskeie, versmadend byna omdat sy eie gesig geen regstellings nodig het nie. Sý gelaatstrekke in volmaakte proporsie.

“Hoe lank sal dit vat?”

“Weekend facelift – dis wat ons dit noem. Die prosedure duur net ’n paar uur. Jy soek nie die hele proses van ontrimpeling en verjonging en ’n onnodige gesny aan jou vel nie.”

“Nee,” sê die pasiënt. Geen onnodige snyery aan sy vel nie. Ook wanneer hy self die snywerk doen, is dit nooit onnodig nie.

“En laat ek dit maar self sê: as ék met jou klaar is, sal jy jouself nie herken nie. Gewaarborg, of jou geld terug.”

“Hoe lank voor dit genees is?”

“Twee nagte in die hospitaal om seker te maak alles is reg, g’n infeksies en sulke nare goed nie. Dan twee weke tuis, op die langste, my vriend. Twee weke en die swelling sal weg wees, en niemand sal eens vermoed dat jy aan jou gesig laat werk het nie. Wil jy voortgaan?”

My vriend?

“Ja, doen dit.”

“Goeie besluit. Jy sal nooit spyt wees nie.”

Dokter Lippens staan op, kom met ’n kamera terug.

“Foto’s?”

Die pasiënt is besorg. Hy hou nie van foto’s van homself nie. Niemand het hom ooit as kind afgeneem nie. Sy moeder het nie foto’s van hom in baba-albums versamel nie. Sy grootwordjare is nie met foto’s geboekstaaf nie. Hy onthou net een foto waarop hy voorkom, dertien jaar oud tussen sy moeder en sy ouma, streng gesigte, geen glimlag vir die kamera nie.

“Die foto’s is vir die prosedure – hulpmiddels op die operasie-tafel,” sê die chirurg. “Dis soos kunstenaars ook werk. Portret-skilders en beeldhouers het almal ’n model, dis die werkwyse oor eeue, nee, millennia heen. Michelangelo het modelle gehad vir sy groot werke uit marmer.”

“Dis nie wat ék soek nie, nie ’n portret van my eie gesig nie. Ek wil juis ’n ánder gesig hê.”

“Maar die foto’s help met die proporsies en die proporsies is belangrik, al verander ons aan die gelaatstrekke.”

“Neem foto’s van jou eie gesig, jy’t goeie proporsies. Ek wil ’n skerper neus hê, soos joune. ’n Prominenter ken, soos joune.”

“Jy vlei my, meneer Lomas.”

“En ek’t bakore.”

“Die foto’s is steeds nodig, al soek jy verfyning van jou gelaatstrekke. Wanneer ek die foto’s op my rekenaar gelaai het, kan ek ’n duideliker beeld kry van die verfyning wat ons moet doen, die snitte presies uitmeet voor ons begin.”

Hy sit strak voor die flits van die kamera.

“Dis nie net vir sny en hoop vir die beste nie, meneer Lomas. Só kru is ek nie.”

Het jy al mý werk gesien? dink die pasiënt. Het jy al gesien hoe fyn ék met ’n skalpel kan werk?

“Ja,” sê dokter Lippens, die foto’s nou voor hom op sy rekenaarskerm, “aan jou gesig is baie werk nodig, dis duidelik. En as dit is wat jy graag wil hê, sal ek tog van my eie proporsies in ag neem. Miskien my gesig oor ’n foto van joune superponeer en kyk hoe ons jou kan help. Hoe klink dit?”

Die pasiënt swyg net. Dis sy droom, nee, obsessie, om ’n gesig oor syne te superponeer. Maar nie hierdie dokter s’n nie. Nee, die teder, saggebreide vel van ’n jong vrou. En nie op ’n foto nie; hy wil haar gesig oor syne aantrek, haar vel oor syne voel.

Hy wou vir homself so ’n nuwe gesig present gee op sy vyftigste verjaardag. Maar hy was op vlug en kon sy verjaardag nie vier nie.

Dokter Lippens neem weer sy plek op die stoel in, skuif effe nader, begin weer met sy vingers tas. Die pasiënt verstyf opnuut, maar laat die chirurg begaan. Dis hoe hy met sy eie vingers graag die vel van die donateurs op sý operasiebed ondersoek het.

“Die neus is die belangrikste element. ’n Neus is reg in die middel van die gesig, die estetiese fokuspunt. Gee die gesig sterkte, gee karakter. Fisionomie is eeue oud. Selfs die ou Grieke het ’n man beoordeel deur bloot na sy gelaatstrekke te kyk.”

“Wanneer kan jy begin?”

“’n Tiende van ’n sekonde. Dis hoe lank dit ons vat om met die eerste aanblik van iemand se gesig ’n besluit oor sy persoonlikheid te neem: hy gee om, hy kan vertrou word, hy’s aggressief, hy’s ’n introvert, hy’s deeglik, hy’s skelm … Het jy dit geweet, meneer Lomas?”

“Ek wil die foto’s hê wanneer jy klaar is.”

“As aandenking van jou ou gesig? Ja, ek sal dit vir jou op ’n geheueskyf aflaai. Maar ek hou altyd foto’s van my pasiënte. Vir die rekord. Het jy al gehoor van die halo van aantreklikheid?”

Die pasiënt skud sy kop, dink aan die foto’s wat op die chirurg se rekenaar gaan agterbly.

“Die halo van aantreklikheid … mense wat beskou word as aantreklik, kry die meeste Valentynskaartjies, word gesien as sosiaal aanvaarbaar, seksueel aanloklik, intelligent, gelukkig, gesond. Hulle is gewild en word simpatiek behandel – selfs deur die howe.”

“Hoe lyk ’n gesig wat nié vertrou kan word nie?” wil die pasiënt weet. Hy wantrou die gesig van hierdie dokter.

“Die hoeke van die mond trek af, die wenkbroue vorm ’n V.”

“Wat van ’n babagesig?”

“Iemand met ’n babagesig – en ek sê nie jý het so ’n gesig nie – word beskou as naïef, ’n bietjie van ’n sissie.”

Die pasiënt het al oor fisionomie nagelees, selfs oor etologie en frenologie, en baie oor lui oë. En veral oor mans wat as ou baby-face bespot en gehoon word. Die chirurg weet nie – of het vergeet, vermoed hy – van oogvlekke aan die vlerke en liggame van sekere skoenlappers, motte en visse wat oë naboots om predatore te verwar en te ontwyk. Dis ook van toepassing op ’n man met ’n babagesig: die eerste indruk, in ’n tiende van ’n sekonde, is dat so iemand naïef en onderdanig is. Maar nes die mot se vals ogie nie ’n regte oog is nie, is die babagesig se eienaar nie ’n baba nie. Dit weet hy uit eie ervaring.

“Die ken is amper net so belangrik as die neus,” sê die chirurg terwyl hy met ’n skuifpasser die mates van die pasiënt se gesig neem. “Die ken bring balans en harmonie aan die gesig. Aan die ken sal ons beslis iets moet doen. Of in jou geval, gebrek aan ’n ken.”

“En die ore.” Die pasiënt kyk na die lang, swart hare op die dokter se vingers, ruik die reuk van sy vel.

“Ja,” sê dokter Lippens, sy opgewonde asem teen die pasiënt se wange. “Die ore moet proporsioneel wees tot die grootte en vorm van die gesig en kop. Ons sal aan die ore werk, hulle terugdruk teen die skedel, miskien ’n bietjie snoei aan die kraakbeen en vel vir ’n gewenste vorm.”

“Soos joune.”

“Presies,” sê dokter Lippens. “As ek mag sê, en ek hou daarvan om eerlik te wees met my pasiënte: ás iemand gedink het jy’t ’n babagesig, sal hulle hul woorde moet sluk wanneer ek met jou klaar is.”

In die spens van die pasiënt se geheue – en hy vergeet nooit gesigte nie – onthou hy nou vir Konrad Lorenz, etoloog en wenner van ’n Nobelprys: iemand met ’n babagesig wek ’n gevoel by mense dat hulle hom wil koester en beskerm. En Leslie Zebrowitz, sielkundige van die Brandeis-universiteit in Waltham, Massachusetts: mans met ’n babagesig stimuleer die amigdala, die emosionele sentrum van die brein, by ander mense. Ook het sy in haar navorsing bevind: mans met babagesigte is, oor die algemeen, beter gekwalifiseerd, beslis oor wat hulle wil hê, en die wenners van meer militêre medaljes as mans wat meer volwasse lyk.

Maar daar is ’n kinkel, daar is áltyd ’n kinkel: sulke babagesig-mans, het sy bevind, oorkompenseer vir hulle tekortkominge. Hulle is gewoonlik ook meer twissoekerig en vyandig, en meer geneig, soos Al Capone, tot kriminaliteit.

“Lippens?” vra die pasiënt. “Is dit …?”

“Belgies. Oorspronklik van Gent. Maar ná Burundi se onafhanklikwording was dit nie die utopie waarop almal hier gehoop het nie. Gesondheidsdienste was maar net een van die dinge wat ineengestort het. Hulle is terug na die ou koloniale meester om kundiges te werf: ingenieurs en onderwysers, verpleegsters en dokters.”

Ja, ek weet jy’s ’n Belg, dink die pasiënt. Dis waarom ek hier is. Ek het jou uitgesoek vir hierdie prosedure aan my gesig.

“Is jy steeds ’n Belgiese burger?”

“Natuurlik. Permanente verblyfreg hier, maar hoekom sal ek my burgerskap en paspoort opsê vir Burundi?”

Die pasiënt knik net. Stem in tot ’n endoskopiese mini-ritidek-tomie, met rinoplastie, mentoplastie en otoplastie. Die blefaro-plastie los hy, besluit op ’n bril met amber lense.

Hy lê twee nagte aan ’n drup met glukose in die Prince Louis Rwagasore-kliniek in die Rue Pierre Ngendandumwe. Daar is gaasverband om sy hele kop gedraai, behalwe sy oë en mond. Hy kan sien wanneer die chirurg inkom om sy handewerk te inspekteer, wanneer die verpleegsters die operasiewonde kom ontsmet en nuwe verbande om sy kop draai.

En hy kan voel. Dit voel asof sy hele gesig in ’n bak met gloeiende kole gedruk is, asof iemand die vel van sy hele gesig met ’n stomp mes gevil het. Pype by sy mond ingedruk, spuitnaalde in sy boud, pille met water by sy lippe, die pyn en koors deur sy hele liggaam.

Hy sien ’n verpleegster en dokter Lippens in ’n vurige fluister-gesprek. Hy sien nie die einde van die gesprek nie, verval in ’n koorsige koma.

Toe hy bykom, is die verpleegster alleen langs sy bed, wasig soos ’n skim.

“Hoe voel jy, meneer Lomas?”

Ook sy praat Engels met ’n aksent, maar hiermee is die pasiënt vertroud. Dieselfde Kreoolse tongval as dié van Jules Daagari, sy Burundiese vriend en maskersmous.

“Kan jy my hoor, meneer Lomas?”

Hy kan hoor, vaag deur die verbande om sy gewonde ore van die otoplastie. Maar kan nie praat nie, sy kakebeen styf van die mentoplastie aan sy ken. In die middel van sy gesig ’n pyn asof ’n bokser sy neus gebreek het, van die rinoplastie.

“Hier, vat ’n slukkie water. En laat ek vaseline aan die droë lippe sit. Beter? Kan jy my nou hoor?”

Asof die water en vaseline sy gehoor sal help. Hy knik.

“Jy’t ons laat skrik, meneer Lomas. Ons dog dis verby met jou. Infeksie – sepsis. Weet nie waar dit vandaan kom nie. Maar dis die risiko. Altyd kieme, al skrop jy hoe goed. Dè, drink nog water.”

“Wrs d fkn kwk?” Moeisaam oor sy droë lippe, keel rou van die pype.

“Hoe sê jy, meneer Lomas?” Sy leun nader, haar oor naby sy vaselinelippe.

“Wrs d fkn kwk?”

“Ek dink jy yl nog, maar die koors is gebreek. Drink hierdie pil, net ’n susmiddel, sodat jy weer kan slaap. Ek sal die verbande vanaand kom omruil.”

Sy hand onder die kombers uit, kry haar pols beet. Groot inspanning om die woorde oor sy stembande te kry. “Waar’s die fokken kwak?”

Sy steier tru. “Meneer Lomas!”

In sy nek die spiere gespan. “Haal die verbande af. Bring ’n spieël.”

“Kalmeer nou eers,” sê die verpleegster. “Ek kan dit nie afhaal nie, dis te gevaarlik. Antibiotiese salf vir die wonde …”

“Roep dokter Lippens.”

“Hy’s nie hier nie, hy’s by sy spreekkamer. Hy sal vanaand kom wanneer ek die verbande omruil. Drink die pil en rus.”

Hy sluk die pil, lê terug teen die kussings, raak lomerig, sluimer in.

Toe hy wakker word, voel hy beter, lê haar en inwag. Buite, deur die venster, daal die aand oor Bujumbura. Sy bed is die naaste aan die venster, sodat hy net sy kop hoef te draai om uit te kyk. Hy is bly oor die venster, wil nie ingedruk wees tussen ander beddens en pasiënte wat neul en kerm nie.

Hy wag, sluit sy oë, luister na die gedreun en getoet van karre buite in die straat.

Dan voel hy haar teenwoordigheid, hoor haar stem bokant hom: “Is dit nog seer? Het jy nog pyn?”

Haar vingers by sy ore waar sy die verband lostorring.

“Waar’s die dokter?”

“Kom later, doen nog sy saalrondtes. Die ore lyk goed, meneer Lomas. Jy’t nou mooi ore, kabouterore. Ek dink hulle kan nou oop bly, lug kry, nie meer nodig vir verbande en pleisters nie. Amper genees.”

“Hoe lank is ek al hier?”

“Vyf dae. Dis waarom die wonde al byna genees het. Kom ons kyk na die gesig.”

“Net twee nagte, het hy gesê. Dan kon ek huis toe gaan.”

“Daar was komplikasies … A, die neus.” Klik met haar tong. “Nee, aan die neus sal weer ’n bietjie getimmer en geskaaf moet word. Gesond, maar nog nie reg nie. Oor so ’n maand moet jy weer kom vir die neus.”

“Bring die spieël.”

Sy draai die laaste verband los, verwyder die gaas van sy ken. “O nee, die ken ook. Dis waar die ergste infeksie was: die nuwe ken.”

Hy probeer uit die bed opstaan, sy druk hom terug.

“Ek wil sien!”

“Netnou, netnou. Laat ek dit eers reinig. Ons wil nie met ’n nuwe infeksie sit nie, wil ons, meneer Lomas?”

Hy lê terug, laat haar toe om sy gesig met watte en ’n koel vloeistof te baai, die ontsmetmiddel skerp in sy neus.

“Kan jy dit ruik? Ek sien jou neus trek op ’n plooi, jy kan ruik. Dis ’n goeie teken. Jou sinusholtes is nie aangetas deur die infeksie nie. Dis goeie nuus, nè?”

“Wat’s fout met my neus en ken?”

“Niks is fout nie, meneer Lomas, net onafgehandelde werk as’t ware … nog onvoltooid.”

“Weekend facelift, dis wat hy gesê het, niks van onafgehandelde werk nie!”

“Hy kon die komplikasies nie voorsien het nie.”

“Ek moet badkamer toe gaan.”

“Ek bring die pan.”

“Ek wil nie die pan hê nie.”

Sy help hom uit die bed uit.

“Haal die drup uit my arm.”

“Mag nie.” Sy hou die kamerjas vir hom. “Dokter moet sy toestemming gee. Kom, stadig nou eers. Bietjie lighoofdig? Leun op my skouer tot jou bene sterk genoeg voel. Kan jy alleen staan?”

Hy begin hoes, vee die speeksel met die agterkant van sy hand van sy lippe af.

“Kry jy verkoue, meneer Lomas? Kan ook die nagevolge van die koors wees.”

Sy hang die kamerjas om sy skouers, oor die hospitaaljurk sodat sy rug en boude bedek is. Hy is kort van statuur, neig tot plompheid, veral om die heupe en boude, en vet ronde dye.

“Hoesstroop. Kan ek iets kry vir die hoes?”

“Ek weet nie, sal eers die dokter moet vra.”

“Chamberlain’s, dis onskadelik. Net ’n paar slukkies Chamberlain’s vir die hoes en die rou keel.”

“Ek sal kry.”

Hy slof deur toe, die staander van die drup in sy een hand. Die vel van sy gesig nog styf, maar nou verlos van die verbande. In die badkamer kry hy die spieël.

Hy herken nie die gesig nie. Hy was kenloos. Nou is daar ’n ken in die spieël, ’n grote, die vel ingevalle soos kraters op die maan se oppervlak. Die eens plat neus is nou skerp en skeef, die punt opgebuig, die neusvleuels gesper.

’n Karikatuur – dís die gesig wat hy in die badkamerspieël aanskou. Net sy oë herken hy. Die trae knip van die lui oog.

Jy is nie mooi nie, het sy moeder vir hom gesê, moet dit nie vererger deur leuens te vertel nie. Hy was toe tien, twaalf jaar oud. Later, op dertig, het sy gesê: Elke mens verdien die gesig wat hy het. Hy het nie geweet wat sy daarmee bedoel nie.

Onafgehandelde werk. Om die neus reguit te maak, die punt af te buig, die neusvleuels te vernou. En aan die ken te timmer. Die kratervel van die infeksie, weet hy, is gedane sake. Daaraan kan niks gedoen word nie. Hy ken huide en velle, en sien nie kans vir ’n veloorplanting nie. Daarvoor is die risiko té groot, in hierdie plek met sy gevaar van infeksie.

Hy skuifel met die drup terug na die groot saal, verby beddens vol kreunende, kermende mans, kruip terug onder die komberse van sy bed by die venster. Neem ’n sluk van die hoesstroop uit die bruin bottel. Hy hou van die dropsmaak, die streling van die dik stroop in sy keel.

Hy vat nog ’n sluk, lê hoog op teen die kussings en bestudeer die etiket op die bottel, die bestanddele van die mengsel: liquorice, ipecac-ekstrak, die preserveermiddel natriumbensoaat. Hy plaas die bottel op die bedkas terug. Ipecac. Sy moeder het ipecac-stroop vir sy pa en broer gegee toe hulle die nag skielik saam siek geword het. Ipecac-stroop was ’n huismedisyne om vomering te stimuleer as iemand per ongeluk iets giftigs inkry. Nie vir sy pa en broer gehelp nie.

Hy dwing hulle uit sy gedagtes, wag op die besoek van dokter Lippens. Hy wens hy het sy MP3 gehad om na Paganini te luister.

Sy gedagtes draai na Jules van Bujumbura wat hy in Johannesburg ontmoet het, Jules wat die Afrikamaskers vir hom gebring het vir sy galery met etniese artefakte in die mall. Al sy pragtige, outentieke maskers wat van die mure af met hom gepraat het, hulle stories en legendes en mites met hom gedeel het. Nou weg, in bokse gepak, besig om stof te vergaar in ’n donker, muwwe kamer waar die polisie se bewysmateriaal toegesluit word.

Kon nie verhelp word nie, kon hulle nie saambring nie, die vlug voor die polisie uit te skielik, te haastig, so onverwags. Maar hy sal ander kry, saam met Jules, op hulle reise deur Afrika. Na die Bwa en Nuna in Burkina Faso, die Bamana in Mali, die seldsame oorlogmaskers van die Grebo in die Ivoorkus.

Ja, hy sal graag ’n Grebo wil gaan soek. Die klein, ronde ogies, simbolies van waaksaamheid en aggressie, die tande skerp gepunt en ontbloot, die reguit neus as uitbeelding van onversetlikheid – soos sy eie, nuwe neus, al is dit krom. ’n Grebo as aanduiding van die nuwe fase van sy lewe en sy lot, nou bevry van die keurslyf wat hom vyftig jaar aan sy moeder vasgebind het. ’n Grebo in die plek van sy geliefde Punu wat hy aan ’n gesiglose skedel agtergelaat het.

“Meneer Lomas, bly om te sien dat jy weer met ons is.”

Hy maak sy oë oop, sien die perfekte proporsies van die chirurg se gelaatstrekke, die harmonie en balans wat die neus en ken aan die gesig verleen. Ruik die sagte aroma van naskeermiddel aan die vleklose vel. Hoor die oe en a en ’m-’m terwyl die vingers die vel van sy wange, neus, ken, ore betas en inspekteer, voel die koue metaal van die stetoskoop teen sy bors.

“Hoeveel prosedures vir kosmetiese chirurgie het jy al uitgevoer, dokter Lippens?”

“Die neus is nie reg nie. Die stut het verskuif toe ons die infeksie probeer behandel het. Kraakbeen het skeef aangegroei.”

“Hoeveel?”

“Honderde. Rekonstruktiewe chirurgie, dis eintlik my veld. Slagoffers van brande, ongelukke, skietvoorvalle, deformiteite met geboorte.”

“Jy’t gesê twee nagte.”

“Aan die ken sal ons ook moet skaaf, miskien ’n kleiner inplanting, nie so prominent nie. Maar beter as geen ken nie, nè, meneer Lomas? Ten minste hét jy nou ’n ken.” Sy glimlag meewarig.

Die pasiënt lieg nie graag nie, daaroor het sy moeder hom kleintyd ernstig betig, vuur en swael oor sy kop. Maar soms, so glo hy, is ’n wit leuen onvermydelik, sal selfs sy moeder dit verstaan en hom verskoon.

“Kan ek oor ’n maand kom vir die laaste werk aan my gesig? Die verpleegster het gesê ’n maand. Tyd vir herstel van die sagte weefsel, dan sal ek gereed wees vir die regstellings.”

“Natuurlik, meneer Lomas. Ek’s bly dat jy dit in so ’n goeie lig beskou, dat jy begrip het vir die risiko’s en gevare van infeksie. Jy sal nie glo nie, maar ek het al pasiënte gehad wat buite weste van woede raak wanneer die verbande verwyder word.”

“Dan word ek nou ontslaan?”

“Miskien môreoggend. Bring nog vannag in die hospitaal deur, vir veiligheid. Ek’s trots op jou ore, dié het mooi uitgekom. Plat teen jou kop, Michelangelo kon dit nie beter gedoen het nie.”

Kabouterore.

“Hoekom Burundi?” vis hy uit. “Is Europa nie vir jou beter nie, waar die gevaar van infeksie nie so groot is vir jou pasiënte nie? Verkies jou vrou nie om eerder dáár te bly as hier in Afrika nie?”

“Dan gaan ek nou eers. Nog pasiënte om te besoek voor ek huis toe kan gaan, en dis al byna tienuur. En dit op ’n Saterdagaand! G’n tyd vir myself nie. Môreoggend vroeg sal ek kom kyk. As alles reg is, teken ek die vorm vir jou ontslag. Reg so, meneer Lomas?”

“Hy’s nie getroud nie,” skinder die verpleegster toe die dokter by die saal uit is.

“O,” sê die pasiënt. “Ek wil nie gepla word nie, wil nou slaap. Maak die gordyne om die bed toe.”

Hy wag tot sy uit is, trek die drup se naald uit sy arm, trek die kamerjas aan, bind die gordel om sy bultende buik. Soek sy skoene in die bedkas van blik waarvan die wit emaljeverf plek-plek afdop en roeskolle uitslaan. In die bedkas, by sy klere en skoene, is sy beursie, horlosie, sleutels vir sy viertrekbakkie en die deur van die agterkamer wat hy by die weduwee Demarcéne huur. En ’n mes met ’n lem van vlekvrye staal, bedoel vir taai senings en kraakbeen wanneer diere geslag word, vervaardig deur J. Russell & Co. van Turner’s Falls in Massachusetts.

Hy druk die mes in die kamerjas se sak en stap na die venster. Die saal is nou feitlik stil, die skerp ligte verdof, net hier en daar uit ’n bed nog ’n sug of ’n steun, voordat die slaappille en susmiddels vir die nag hulle werk begin doen.

Hy maak die knip los, skuif die raam op, voel die vars lug van die soel, subtropiese nag op sy gewonde gesig. Hy klouter uit, druk die raam af. Die kliniek met sy groot gronde is op die hoek van twee strate, sy venster aan die sykant waar die personeel hulle karre parkeer. Voor by die hoofingang is plek vir besoekers, en vir ambulanse na die trauma-ingang langsaan.

Hy staan onder die akasia langs die muur, ’n roerlose beeld in sy kamerjas. Bespied die skadu’s en donker omgewing, kyk ’n slag deur die takke op na die hemel, sien geen sterre nie, bedek deur donker wolke wat van die Tanganjika-meer af begin opsteek.

Maar dan kom iemand by die sydeur uit, klim in ’n kar en ry weg. Sy fokus dadelik terug by die karre van die nagskofpersoneel, op die deur en die groot groen metaalhouers vir hospitaalafval wat soggens weggery word.

’n Halfuur verstryk voordat die deur met die flou buitelig en bordjie NO UNAUTHORISED ENTRY: HOSPITAL STAFF ONLY weer oopgaan. Dokter Lippens kom uit, wit jas oor sy arm gevou.

Hy stap onder die akasia uit na die kar waarheen die chirurg mik. Die dokter moet sy voetstappe gehoor het, want hy kyk om, steek vas, sê verras: “Meneer Lomas!”

“Ek wou nog iets vir jou gesê het, dokter …”

“Wat soek jy hier? Jy hoort in die bed.”

“Ek wou gesê het: ek het gelieg.”

“Wat?”

“Dat ek oor ’n maand gaan terugkom vir die regstellings aan my neus en ken. Ek’t weer gedink: ek hou van die skerp, krom neus. En ek hou van die ken. Dis ’n sterk ken, dit sê iets van my geaardheid.”

“Dis ’n verrassing. Is jy seker?”

“Al waarvan ek nié hou nie, is die pokmerke aan die vel van my ken.”

“Ja, dis jammer, dis van die sepsis.”

“My vel was altyd mooi en sag, soos ’n baba s’n. Ek hou van ’n sagte vel sonder letsels. Ou baby-face, het hulle my genoem.”

“Veloorplantings … ons kan dit probeer. Maar kan ons môre daaroor praat, môreoggend met my laaste konsultasie voor ek jou ontslag teken?” Dokter Lippens sluit sy deur oop, sit sy dokterstas in die kar.

Hy tree nader aan die oop deur, trek sy kamerjas uit, lê dit op die sitplek neer, vat die jas uit dokter Lippens se hand.

“Wat doen jy nou?”

As antwoord die lem van die Russell-mes teen die sagte vel van die kuiltjie in dokter Lippens se keel.

“Meneer Lomas … ek …”

“Bly stil. Druk die kar se deur toe.”

“Ek …”

Hy prik die vel, ’n bloederigheid verskyn.

“Kom ons stap na die tuine daar agter. Miskien is daar ’n plek waar ons kan sit en gesels. En tjoepstil, dokter. Stap voor.”

In die stap wikkel hy hom met ’n gesukkel in die dokter se jas in. Por Lippens met ’n stamp in die rug tot in die donkerte van die parkgronde, na ’n hoek uit sig van die sydeur en parkeerterrein. In ’n sak van die jas, langs die stetoskoop, kry hy die latekshandskoene, standaardtoerusting vir medici en paramedici in hierdie tyd van vigs.

Hy sien die wag-’n-bietjies en frangipani’s in die glimmering van enkele straatligte, en nader, die ruie boskasie. Hy ruik die reën in die lug.

“Oukei, ons kan hier gesels.”

Dokter Lippens draai om. Die hef van die Russell-mes tref hom teen sy slaap, met soveel krag dat hy struikel, sy ewewig verloor, in die ruigte inval.

Hy gaan sit bo-op die chirurg se buik, pen hom teen die grond vas, trek die handskoene aan, en sluit sy sterk vingers om Lippens se nek, kragtige duime op sy slagare, al die krag en gewig van sy bolyf en arms op die keel en nek gekonsentreer.

“Dankie vir die nuwe gesig, dokter. Nie presies wat ek wou hê nie, maar onherkenbaar, dis die belangrikste. En ek’s jammer dat ek vir jou gelieg het. Twee keer. Ek kom nie oor ’n maand terug nie, en my regte naam is nie meneer Lomas nie.”

Hy voel hoe die hartklop onder sy vingers vervaag soos die fladdering van ’n voël. Dan verdwyn. Om seker te maak, haal hy die stetoskoop uit en druk dit teen die dokter se bors. Niks nie.

Hy staan op, vou die stetoskoop in die sak terug, knoop die jas toe en begin werk met die Russell-mes. Die eerste sny is aan die vel van die haarlyn op die dokter se voorkop, daar waar ’n kundige kosmetiese chirurg met sy skalpel sal begin met die prosedure vir ’n tradisionele gesigsontrimpeling. Nie die drie fyn snye vir die endoskoop se toegang vir ’n weekend facelift nie.