Читать книгу Fiela se kind - Dalene Matthee - Страница 8

Februarie.

Maart.

April.

Voorwinter.

Dit was of die klip wat Februarie in haar gaan lê het, teen die helfte van April begin ligter word het. Sy het nie meer iedere oggend wakker geword nie en gedink: Vandag is die dag wat hulle gaan terugkom. Of in elke adder wat sy naby die huis of in die veld gewaar het, satanstyding gesien nie. Of in elke valk wat oor die huis gevlieg het of elke uil wat in die nag geroep het nie.

Nie dat al die onrus uit haar gewyk het nie. Iewers het ’n waaksaamheid gebly wat haar soms skielik laat opkyk het as sy bo in die rantjiesveld was en haar die lang stofpad onder in die Kloof vinnig laat bespied het. Ander kere het die huis haar vasgedruk en het sy sommer op die hoek gaan staan om die pad dop te hou.

“Hulle sal nie meer kom nie, Fiela,” het Selling eendag agter haar kom sê. Hy het geweet wat in haar hart is. “Nie nou meer nie.”

So het die klip ligter geword.

Hulle het die volstruiswyfie se naam Pollie gegee, en met Maartmaand se vollemaan het die mis oor Jan Koles se kop kom lê en dieselfde nag nog het die reëntjie gekom en die aarde halfspit natgemaak. Die veld was weer gelawe.

“Kinders, van môre af moet die volstruise veld toe,” het sy die week daarna gesê. Sy het almal onder die peerboom aan’t dasvelle brei gehad, want daar moes ten minste twee nuwe dasvelkomberse voor die winter klaarkom. Al die tekens was daar dat dit ’n kapokjaar sou wees. “Petrus Zondagh sê ek moet hulle nog altyd weghou van mekaar af, daarom wil ek hê Kittie en Tollie moet die een dag vir Skopper veld toe jaag en gaan oppas, en die ander dag vat Dawid en Emma weer vir Pollie.”

“Wat van my, Ma?” wou Benjamin onmiddellik weet.

“Jy bly by die huis, want jy’t nie ore nie. Dit help nie ek praat en sê jy moet jou lyf weghou van die volstruise se voorkant af nie, hulle gaan nog vir jou oopskop!” Dit was warm. Sy en Kittie het die velle wat klaar was, aanmekaargewerk terwyl die ander brei. “En julle loop staan nie die voëls en aanjaag of verwilder nie, julle keer net dat hulle nie oorloop in die ou klomp Laghaans se veld in nie, en ook nie duskant in baas Petrus se lande in nie. Ek sien juis sy nuwe draad lê plat daar bo by die wabome. Die dag as ons ’n dosyn voëls pluk, laat draad ek Wolwekraal ook in en geen rondloper of sy gesant sal weer ’n voet op hierdie werf sit nie.”

“Ma, kan Benjamin nie liewer saam met my gaan nie?” het Tollie gemor. “Ek en hy kan vir Skopper oppas. Kittie sal net weer agter die eerste bos loop lê en slaap en dan moet ek alleen na die volstruis kyk.”

“Kittie sal agter ’n bos lê totdat ek haar daar met die riem kom uithaal!” het sy belowe.

Dawid het ook swarigheid gesien. “Ek weet nie so mooi van Pollie nie, Ma. Sy was nog nooit weer uit daardie kamp uit vandat ons haar daar ingejaag het nie. Sê nou sy neem die loop?”

“Ons sal maar moet sien.”

Sy was self nie gerus oor die wyfie nie. Daar het ’n wildheid in haar gebly wat al die pamperlang van die wêreld nie uit haar kon kry nie. As háár kamp se mis die dag opgetel moes word, moes ten minste drie met die doringtakke keer om haar weg te hou van die een wat optel. Goed, daar bly maar altyd ’n bietjie van die veld in ’n volstruis agter, maar dit was al of daar ’n ekstra beneuktigheid in die wyfie is. Seker ook dié dat Koos Wehmeyer nooit weer oor die ander karwats gepraat het nie.

Toe sy Skopper gekry het, het die mense gesê al manier om die veld uit ’n volstruis te haal, was om hom kleintyd werf toe te bring waar hy elke dag makmens kan sien. Hoe nader aan die huis jy hom op kamp sit, hoe beter. Op ses maande het sy hom so mak gehad dat wanneer die mis in sy kamp opgetel moes word, net een nodig was om met die doringtak te keer. Op agt maande het hy so mak soos ’n hoender om die huis gewei, met net Selling om ’n oog oor hom te gooi. Nie dat Selling veel van ’n oog oorhad nie, maar hy kon darem roep as die volstruis te ver loop.

Met die wyfie het sy nie so mooi geweet nie. Van die eerste dag af was die dwars streep in haar en Fiela het gedink pamperlang sou dit uit haar uit kry: ’n lekker kossie van die tafel af, elke tweede dag vars groenkos uit die veld. Daar is vir haar ook ’n sandholte gemaak met riviersand onder van die kruis af en houtas en swawel ingeroer sodat sy haar kon skoonwoel van die luise. Enigeen wat ledig was, moes kampheining toe om met die wyfie te loop gesels. As dit die dag nie te warm was nie, het sy Selling se bankie laat aansleep heining toe en hom aangesê om die wyfie geselskap te hou solank sy hande werk.

Soms het dit gelyk of dit help, of die wyfie nuuskierig nader kom en langnek oor die heining huis se kant toe kom loer. Ander dae het sy haar gat daaraan afgevee.

Wanneer dit Benjamin se beurt was om met die wyfie te loop gesels, was dit nie ’n halfuur nie, dan was hy sat.

“Ek weet nie meer wat om vir daardie voël te sê nie, Ma. Ek het haar al alles vertel wat ek weet.”

“Loop sê vir haar ’n psalm op.”

“Ag, Ma!”

“Moenie teëpraat nie.”

“Maar sy hoor nie eers wat ’n mens vir haar sê nie!”

“Natuurlik hoor sy.”

Tog het die wyfie mooi vet geword, mooi rond om die boude, en teen Augustus sou sy ’n goeie pluksel vere kon afstaan. Nie dat sy ooit pluime sou kon gee soos ’n mannetjie nie, soos Skopper nie. Waarom die liewe Here die wyfies so grouvaal gelos het en al die sieraad aan die mannetjies geplak het, weet geen mens nie.

“Brei daardie vel, Benjamin, dis nie ’n stuk wasgoed wat jy was nie.”

Die kind kan partykeer so ingedagte raak.

Die volgende dag is die wyfie veld toe. Hulle het haar sonder baie moeite uit die kamp gekry en sy is kop in die lug al voor die kinders uit, soos een wat hoogmoedig is. Teen die middag het sy rustig in die laagte gewei.

“Kyk daar, Selling,” het Fiela gesê en ’n oomblik op die werfbesem gerus, “kyk hoe wei sy nes ’n flerrie met ’n loslyf.”

“Ek sien haar, Fiela.”

“Jy jok, jy’s nes Skopper, jy kyk nie eers op nie.”

Die veld was mooi. Teen die einde van Maart het die reën weer gekom en twee dae lank geval en die aarde goed laat natkom. Die eerste vuurpyle het bo in die fonteinkloof begin rooi word en teen die aalwynkoppe het die bitter sap in die aalwynblare begin stoot.

“Ons kan een van die dae begin aalwee tap, Selling.”

“Is dit nie ’n bietjie vroeg nie?”

“Dis eerder laat. My oorle pa het altyd gesê die aalwee moet op die eerste dag van Aprilmaand drup. Teen die tyd wat die Laghaans vanjaar agterkom dat dit taptyd is, wil ek al klaar wees. Rossinski het gesê hy gaan hierdie jaar meer betaal as laas jaar se trippens die pond – Selling, watse kapkar kom daar onder in die Kloof op?”

“Dis baas Petrus, Fiela. Jy moet ophou om vir elke kar te skrik.”

“Mens bly maar onrustig.”

“Fiela, jy moet met baas Petrus praat oor die kind, hy sal raad weet. Hy’s ’n goeie man.”

“Nee.” Sy het sommer ’n paar wilde veë oor die werf gegee. “Petrus Zondagh vra my nie raad oor sy kinders nie en ek vra hom nie raad oor myne nie.”

Sy het ’n al wyer kring skoongevee en haar oë op almal gehou. Op Selling se hande wat kort-kort wou gaan lê om te rus; op Dawid en Emma onder in die laagte waar hulle moes keer dat die wyfie nie pad toe wei nie. Sy het Kittie en Tollie dopgehou waar hulle langs die huis mielies van die stronke sit afmaak het. Sy het haar oog oor Benjamin by die sloot gehou.

Oor Benjamin sou sy nie raad vra nie. Solank sy asemhaal, sou elke Komoetie ’n plek hê. Wolwekraal is hulle plek en Benjamin is ’n Komoetie.

“Hou jou hoed op jou kop, Benjamin!” het sy sloot toe geskree. Die kind het ’n nuwe speletjie gehad. Elke skuit moes konsuis roeiers hê. Sy roeiers was toktokkies en die skuit wat eerste tot onder in die vangdam gedryf het met albei toktokkies nog bo, was die wenskuit. Hy het hom stokflou gedraf langs die sloot, van skuit tot skuit om die toktokkies wat afval te red.

Die kind het diep in haar hart gestaan. Sy was nie vir een kind liewer as vir die ander nie, dis net dat ’n mens vir ’n hanslam nog jammerte ook het.

Ja, Wolwekraal sou opgepas word. Petrus het eendag gesê die Kloof is uitgetrap en uitgedor omdat almal net plant en saai en laat wei. Die landerye is moeg van net gee en gee, jaar na jaar. Die grond moet tussenin rus kry. Van toe af het sy gesorg dat Wolwekraal se aarde gereeld rus. Die verskil kon jy sien as jy wes loop na die Laghaans se kant toe: die agt morg grond wat hulle van Koos Wehmeyer gehuur het, was uitgetrap en verrinneweer.

“Laat werk daardie hande, Selling!”

“Die moegte is vandag in my, Fiela, ek weet nie wat dit is nie.”

“Die son sit nog te hoog vir moegte kry. Werk!”

Teen die einde van April het ’n ander ding haar begin pla. Dit was meer as vier weke vandat die volstruise om die beurt bedags veld toe gejaag is, maar Skopper het nog geen teken getoon van bekwaam raak vir wyfie vat nie.

“Kyk hoe uitgemes is hy, Selling!” het Fiela moedeloos geskel. “Blink en sterk, maar nie ’n teken dat sy skene of sy bek wil rooi word nie. Hy kyk nie eers na die wyfie nie.”

“Jy’s te haastig, Fiela. Jy’t self gehoor baas Petrus sê dit kan tot anderjaar toe loop voor hy reg is vir die wyfie.”

“Ek kan nie wag tot anderjaar nie, ek wil laat broei. Wolwekraal moet baie volstruise grootmaak, baie pluksels vere wen. Die prys loop hoër en hoër en daar moet geld in die trommel onder die kooi wees as die Laghaans die dag tot niet gesuip is.”

“Waarvan praat jy nou, Fiela?”

“Ek wil die Laghaans se agt morg huurgrond bykoop.”

“Jy droom seker. Hoeveel keer het baas Koos jou al kom vra om hierdie twaalf morg van jou oorle pa aan hom terug te verkoop? Hy sal jou nooit nog agt morge laat bykry nie, hulle wil nie meer stukkies grond in bruin hande sien nie.”

“Van mý twaalf morg kan hulle vergeet. En die agt morg langsaan sit ek op Benjamin se naam. Hy’s wit.”

“Wie sê die Laghaans sal huur opsê?”

“Hulle moes laas jaar bokke verkoop om ou huur te betaal. Wag maar, jy sal sien … Die volstruise moet net eers broei. Ek sê vir jou, Skopper is te uitgevreet. Hy’s te vet. Petrus sê dit kan wees dat hy te lui is vir wyfie vat. Ek dink ek sal hom van môre af ’n bietjie uithonger en kyk wat gebeur.”

“Wie sê Pollie is reg vir mannetjie vat? En wie sê Skopper gaan haar vat as jy hulle die dag saam afkamp? Ek het gesien dat ’n mannetjie ’n wyfie uitmekaar baklei as sy hom nie aanstaan nie.”

“Ek knoop sy nek vir hom as hy haar nie vat nie.”

“Jy sal tog sý nek knoop.”

“Hy beter haar vat. Kyk hoe mooi het sy geword. Toe sy die dag hier aangekom het, het sy gerank om die boude en ’n skone riempens gehad. Kyk hoe bult sy nou uit. Nee, Selling, ek kan nie tot anderjaar wag nie, hulle moet vanjaar nog broei.”

“Kollie van baas John Howell sê hulle gee die mannetjies goed in wat ’n oubaas op Oudtshoorn aanmaak. Dit bring hulle glo aan.”

“Wat? Jy sal maak dat ek ’n emmer vol loop haal en vir hom injaag!”

“Hou maar net vir Pollie ook ’n beker vol oor,” het Selling gemaan, “ek dink nie sy is al reg nie.”

Toe was die onrus oor die volstruise van twee kante af in haar.

En dit was die dag daarna, toe sy en Kittie in die kombuis besig was met die kos, dat Benjamin al skreeuend oor die werf huis toe gehol kom.

“Ma! Ma! Ma!”

Die stuk vuurmaakhout het sommer uit haar hande geval van die skrik. Die eerste ding wat in haar opgekom het, was dat die twee opskrywers op pad is. Voor die agterdeur het die kind haar amper onderstebo gehol en sy hande het haar voorskoot beetgekry en begin pluk en pluk.

“Ma! Ma!”

“Wat is dit?” het sy geskree.

“Die wyfie, Ma. Sy dans!”

Die verligting was net so groot soos die helse skrik. “Die wyfie dans?”

“Ja, Ma.”

“Selling, die wyfie dans! Dawid, Tollie! Kittie, Emma, die wyfie dans!”

Toe sy by die kamp kom, het dit week in haar geword. Die wyfie wás aan’t dans. Met haar vlerke oopgesprei en pluime al golwend, het sy om en om op haar tone oor die goudgeel klawersurings getrippel: hovaardig, sierlik, langnek. Die vreemde dans van blyheid soos alleen ’n volstruis kan dans.

Die wyfie was óf gelukkig óf sy was kloeks.

En Benjamin was veilig.