Читать книгу Dekameron - Джованни Боккаччо - Страница 11

Gvilyelmo Borsere messer Ermino de Qrimaldini xəsisliyi üstündə çox incə ifadələrlə məzəmmət edir

Lauretta Filostratonun yanında oturmuşdu; Berqaminonun bacarığını hamı təriflədikdən sonra o, bir şey söyləyəcəyini bildiyi üçün, kraliçanın əmrini gözləməyərək, sözə başladı: – Əziz dostlar, Filostratonun söylədiyi hekayə məni, məzəli bir adamın elə bu qayda ilə çox varlı bir taciri xəsisliyi üstündə məzəmmət etməsindən danışmağa vadar edir. Bu hekayə öz məzmunu ilə əvvəlki hekayəyə oxşasa da, onun yaxşı nəticə ilə qurtardığını hesaba alsanız, bu hekayə də sizin xoşunuza gələr.

Bəli, çox-çox illər bundan əvvəl Genuyada messer Ermino de Qrimaldi adlı bir zadəgan yaşayırdı. Hamının dediyinə görə, o, iri mülkləri və pulu ilə İtaliyanın ən varlı vətəndaşlarından çox-çox varlı idi. O öz dövləti ilə bütün İtaliya varlılarını vurub ötdüyü kimi, öz xəsisliyi və tamahkarlığı ilə də bütün dünyada olan xəsisləri və tamahkarları ötmüşdü; belə ki, başqalarına xeyir vermək üçün pul kisəsinin ağzını açmadığı bir yana dursun, yaxşı geyinməyə adət edən genuyalıların əksinə olaraq, pul xərcləməmək üçün hər şeydə, hətta yeyib-içməkdə də özünə yaman korluq verərdi. Buna görə, özü də lap yerində olaraq, onun familiyasını (de Qrimaldi) yaddan çıxar-mışdılar; hamı ona messer Tamahkar Ermino deyirdi. O zaman ki bu adam pul xərcləməyərək öz dövlətini artırırdı, Genuyaya Gvilyelmo Borsyere adlı mərifətli, xoş danışıqlı, çox məzəli bir adam gəldi, o indiki məzəli adamlara oxşamırdı; indiki məzəli adamlar (qoy pozğun və mənfur adamlar utanıb xəcalət çəksinlər!) istəyirlər ki, onlara nəcib desinlər, əslinə qalanda, sarayda deyil, əxlaqsız, iyrənc qara camaat içərisində tərbiyə almış bu adamlara eşşək demək lazımdır. O zaman məzəli adamların işi və sənəti bu idi ki, ağalar arasında olan çəkişmələri, narazılıqları sülh ilə yoluna qoysunlar, evlənmək işlərində, dostluq əlaqələrinə kömək etsinlər, gözəl, xoş sözlərlə ruhən yorğun adamların kefini açsınlar, saray adamlarını əyləndirsinlər, qəbahəti olanları bu qəbahət üstündə, bir ata kimi, bərk məzəmmət etsinlər, – bunun da qabağında onlar ənam alardılar. Amma indi bu adamlar vaxtlarını nəyə sərf edirlər: bir adamdan o birisinə ədavətli sözlər aparırlar, arada söz gəzdirirlər, iyrənc və nalayiq şeylər danışmaqla adamların arasına düşmənçilik toxumu səpirlər; məsələnin ən pis cəhəti də burasıdır ki, bu iyrənc və nalayiq şeyləri adamların yanında edirlər, doğru oldu, olmadı, bütün pis, abırsız, iyrənc şeyləri bir-birinin üstə qalayırlar. Alçaq və əxlaqsız sinyorlar da onlardan da iyrənc söz danışanları, iyrənc iş görənləri daha çox istəyirlər, onlara daha çox hörmət edirlər, daha böyük ənam verirlər. Hal-hazırda məzəmmətə layiq olan bu acınacaqlı şeylər aydınca sübut edir ki, yaxşı adamlar zavallı bəşəriyyəti qəbahətlər çirkabı içində qoyaraq, buradan çəkilib getmişlər.

Mən duyduğum haqlı qəzəb hissi nəticəsində heç gözlənilmədiyi halda mətləbdən bir az kənara çıxdım, indi yenə başladığım sözə qayıdıram. Genuyanın adlı-sanlı adamları, yuxarıda adını çəkdiyimiz Gvilyelmonu hörmətlə qarşıladılar, onu məmnuniyyətlə qəbul etdilər. Gvilyelmo bir neçə gün şəhərdə qalaraq, messer Erminonun xəsis-liyini, tamahkarlığını eşidib, onu görmək həvəsinə düşdü. Messer Ermino eşitmişdi ki, Gvilyelmo Borsyere ləyaqətli adamdır. Ermino xəsis olsa da, azca nəcibliyi vardı; Gvilyelmonu dostcasına, gülərüzlə qəbul etdi, onunla çoxlu söhbət elədi, danışa-danışa onu, onunla gələn genuyalıları özü üçün tikdirdiyi yeni, qəşəng bir evə apardı; evi göstərərək dedi: «Messer Gvilyelmo, siz çox şey görmüsünüz, çox şey eşitmisiniz, mənə elə bir şey söyləyə bilərsinizmi ki, o heç yerdə söylənilməmiş olsun, mən də onu bu evin salonuna yazdıra bilim?» Gvilyelmo bu yersiz sözü eşidib dedi: «Messer, güman etmirəm ki, mən eşidilməmiş bir şey söyləyə biləm, ancaq asqırmağı və ya buna oxşar bir şeyi göstərə bilərəm; amma siz ki bunu istəyirsiniz, onda bir şeyi sizə deyə bilərəm, zənnimcə siz onu heç eşitməmisiniz». Messer Ermino dedi: «Xahiş edirəm, deyin görüm bu nədir?» Ermino heç gözləmirdi ki, Gvilyelmo ona aşağıdakı cavabı verəcəkdir. Messer Gvilyelmo birdən dedi: «Deyin yazsınlar: «Nəciblik», Messer Ermino bu sözü eşidəndə birdən elə utandı ki, halı tamam dəyişdi. Dedi ki: «Messer Gvilyelmo, mən onu elə yazdıracağam ki, bunu mənim görmədiyimi, bilmədiyimi mənə deməyə daha nə sizin, nə də bir başqasının əsası olsun». Gvilyelmonun sözü ona yaman təsir etdi, bundan sonra o elə səxavətli, elə mehriban bir, zadəgan oldu ki, Genuyada, onun vaxtında xaricilərə və şəhər camaatına onun kimi hörmət edən olmadı.