Читать книгу Dietetyka kliniczna - Группа авторов - Страница 74

Podaż płynów

Odpowiednia podaż płynów w diecie kobiety karmiącej determinuje ilość produkowanego mleka i powinna wynosić 3 l/24 h (wzrost o 800–1000 ml w stosunku do zapotrzebowania sprzed ciąży). Z uwagi na dbałość o unikanie zanieczyszczeń i czystość mikrobiologiczną kobietom podczas laktacji zaleca się wypijanie wody ze źródeł naturalnych lub mineralnych nisko i średnio zmineralizowanych, niskosodowych (< 20 mg/l) i niskosiarczanowych (< 20 mg/l). Dozwolone jest również spożywanie soków warzywnych i w mniejszej ilości niesłodzonych soków owocowych. Z uwagi na konieczność ograniczenia kofeiny do maksymalnej dawki 300 mg/24 h zaleca się znaczne ograniczenie spożycia kawy, mocnej herbaty i napojów energetycznych.

Stosowanie produktów mlekopędnych

Substancje mlekopędne (tzw. galaktogogi), definiowane jako środki farmaceutyczne lub pochodzenia roślinnego inicjujące i podtrzymujące laktację, stanowią specyficzną grupę produktów, co do stosowania których istnieje wiele wątpliwości. Szczególnie w przypadku ziół, których laktogenne działanie nie jest potwierdzone w wiarygodnych badaniach naukowych, należy rozważyć kwestię bezpieczeństwa i możliwych działań niepożądanych dla dziecka. Do grupy ziół działających mlekopędnie popularnych w Polsce zalicza się kozieradkę, niepokalanek mnisi, drapacz lekarski (bernardynek), koper włoski, szparag lekarski. Ponadto w celu zminimalizowania wzdęć brzucha i pobudzenia trawienia kobiety karmiące często sięgają po mieszanki ziół zawierające biedrzeniec anyż i kminek zwyczajny. Innym popularnym składnikiem o prawdopodobnym działaniu laktogennym jest słód jęczmienny – polisacharydy ściany ziarna jęczmienia zwiększają syntezę prolaktyny. Udokumentowanie doniesień o skuteczności słodu w zaburzeniach laktacji wymaga jednak dalszych badań klinicznych (słód jest bezpieczny, ale brak jednoznacznych rekomendacji).

Redukcja masy ciała a okres laktacji

Wiele kobiet dąży do szybkiej redukcji masy ciała po ciąży, decydując się na stosowanie restrykcyjnych diet hipokalorycznych. Wykazano jednak, że zbyt niska podaż energii (poniżej 1500 kcal/24 h) przekłada się na zmniejszenie ilości produkowanego pokarmu. Należy również pamiętać, że sam proces laktacji samoczynnie powoduje utratę masy ciała rzędu 0,6–0,8 kg/miesiąc w czasie pierwszych 4–6 miesięcy po porodzie, a osiągnięcie masy ciała sprzed ciąży może trwać nawet 12 miesięcy. Dlatego kobietom karmiącym dążącym do utraty masy ciała proponuje się łagodną restrykcję kaloryczną zapewniającą maksymalną redukcję masy ciała o 0,5–1,0 kg/tydzień. Nie zaleca się natomiast stosowania środków wspomagających odchudzanie lub przemysłowych diet niskokalorycznych.

Piśmiennictwo

1. Allen L.H.: B vitamins in breast milk: Relative importance of maternal status and intake, and effects on infant status and function.Adv. Nutr. 2012; 3(3): 362–369.

2. Ballard O., Morrow A.L.: Human milk composition: Nutrients and bioactive factors. Pediatr. Clin. North Am. 2013; 60(1): 49–74.

3. Borszewska-Kornacka M.K., Rachtan-Janicka J., Wesołowska A. i wsp.: Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji. Stand. Med./Pediatr. 2013; 10: 265–279.

4. Budzynska K., Gardner Z.E., Dugoua J.J. i wsp.: Systematic review of breastfeeding and herbs. Breastfeed Med. 2012; 7(6): 489–503.

5. Cox J.T., Phelan S.T.: Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka. Ginekol. po Dyplomie 2010; 1: 12–18.

6. Czeczot H.: Kwas foliowy w fizjologii i patologii. Post. Hig. Med. Dośw. 2008; 62: 405–419.

7. Farina M., Rocha J.B.T., Aschner M.: Mechanisms of methylmercury-induced neurotoxicity: Evidence from experimental studies. Life Sci. 2011; 89(15–16): 555–563.

8. Food and Agriculture Organization/World Health Organization: Report of the Joint FAO/WHO Expert Consultation on the Risks and Benefits of Fish Consumption. Rome, Food and Agriculture Organization of the United Nations; Geneva, World Health Organization, 2011.

9. Gutaj P., Wender-Ożegowska E., Mantaj U. i wsp.: Maternal body mass index and gestational weight gain and their association with perinatal outcome in women with gestational diabetes. Ginekol. Pol. 2011; 82: 827–833.

10. Hollis B.W., Wagner C.L.: Vitamin D requirements during lactation: high-dose maternal supplementation as therapy to prevent hypovitaminosis D for both the mother and the nursing infant. Am. J. Clin. Nutr. 2004; 80(6): 1752–1758.

11. Horvath A., Koletzko B., Szajewska H.: Effect of supplementation of women in high-risk pregnancies with long-chain polyunsaturated fatty acids on pregnancy outcomes and growth measures at birth: a meta-analysis of randomized controlled trials. Br. J. Nutr. 2007; 98(2): 253–259.

12. Institute of Medicine: Weight Gain during Pregnancy: Reexamining the Guidelines. Washington DC 2009.

13. Jamioł-Milc D., Stachowska E., Chlubek D.: Skutki spożywania trans nienasyconych kwasów tłuszczowych w okresie ciąży i laktacji. Ann. Acad. Med. Stetin. 2010; 56(1): 21–27.

14. Jarosz M. (red.): Praktyczny podręcznik dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.

15. Kaźmierczak J., Reszczyńska M., Szymański W. i wsp.: Znaczenie masy ciała matek dla przebiegu porodu oraz adaptacji okołoporodowej noworodków. Perinatol. Neonatol. Ginekol. 2009; 2(4): 266–273.

16. Mania M., Wojciechowska-Mazurek M., Starska K. i wsp.: Ryby i owoce morza jako źródło narażenia człowieka na metylortęć. Rocz. Państw. Zakł. Hig. 2012; 63(3): 257–264.

17. Mumford S.L., Siega-Riz A.M., Herring A. i wsp.: Dietary restraint and gestational weight gain. J. Am. Diet. Assoc. 2008; 108(10): 1646–1653.

18. Normy żywienia dla populacji Polski 2017, https://ncez.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/normy-zywienia-2017.

19. Olafsdottir A.S., Skuladottir G.V., Thorsdottir I. i wsp.: Maternal diet in early and late pregnancy in relation to weight gain. Int. J. Obes. 2006; 30(3): 492–499.

20. Omanwa K., Zimmer M., Tlolka J. i wsp.: Niski BMI przed zajściem w ciążę: czy jest czynnikiem ryzyka porodów przedwczesnych i niskiej masy urodzeniowej noworodków? Ginekol. Pol. 2016; 77(8): 618–621.

21. Ostachowska-Gąsior A.: Podaż białka w diecie kobiet ciężarnych o prawidłowym i nieprawidłowym stanie odżywienia przed ciążą a masa ciała noworodków. Probl. Hig. Epidemiol. 2008; 89(4): 537–542.

22. Pedrycz A., Zając A., Ciechan A. i wsp.: Zmiany w wątrobie w przebiegu ciąży. Pol. Hyp. Res. 2014; 48(3): 81–92.

23. Płudowski P., Karczmarewicz E., Bayer M. i wsp.: Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej– rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D. Endokrynol. Pol. 2013; 64(4): 319–327.

24. Polish Society of Gynecologists and Obstetricians Guidelines. Folate supplementation during the preconception period, pregnancy and puerperium. Ginekol. Pol. 2017; 88(11): 633–636.

25. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekol. Pol. 2014; 85(5): 395–399.

26. Remington J.S., McLeod R., Thulliez P. i wsp.: Toxoplasmosis. W: J.S. Remington, J.O. Klein, C.B. Wilson i wsp. (red.), Infectious Diseases of the Fetus and New Born Infant (wyd. 6). Elsevier Saunders, Philadelphia 2006.

27. Rytlewski K.: Zmiany fizjologiczne w organizmie kobiety ciężarnej i ich znaczenie w praktyce lekarza ogólnego. Przegl. Lek. 2008; 65(4): 195–202.

28. Stanowisko Grupy Ekspertów w zakresie suplementacji witamin i mikroelementów podczas ciąży. Ginekol. Pol. 2011; 82(7): 550–553.

29. Stec M., Kurzeja E., Kościołek A. i wsp.: Zagrożenia wynikające z narażenia na dioksyny i dioksynopodobne polichlorowane bifenyle. Probl. Hig. Epidemiol. 2012; 93(4): 639–646.

30. Stefańska E., Ostrowska L., Czapska D. i wsp.: Ocena zawartości witamin w całodziennych racjach pokarmowych kobiet o prawidłowej masie ciała oraz z nadwagą i otyłością. Żywn. Nauk. Technol. Jakość 2009; 4: 286–294.

31. Szajewska H., Socha P., Horvath A. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne Pediatria 2014; 11: 321–338.

32. Szostak-Węgierek D., Szamotulska K., Szponar L.: Wpływ stanu odżywienia matki na masę ciała noworodka. Ginekol. Pol. 2004; 75(9): 692–698.

33. Wendołowicz A., Stefańska E., Ostrowska L.: Żywienie kobiet w okresie ciąży. Med. Ogólna Nauki Zdr. 2014; 20(3): 341–345.

34. Wierzejska R., Jarosz M.: Niedożywienie i zaburzenia odżywiania u kobiet w wieku prokreacyjnym. Post. Nauk Med. 2012; 12(25): 965–970.

35. Willers S.M., Wijga A.H., Brunekreef B. i wsp.: Maternal food consumption during pregnancy and the longitudinal development of childhood asthma. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 2008; 178(2): 124–131.