Читать книгу Hematologia. Kompendium - Группа авторов - Страница 11

Niedokrwistość w chorobach przewlekłych (ACD – anemia of chronic disease) to najczęściej jest niedokrwistość normocytowa, ale ze względu na część przypadków przebiegających z mikrocytozą jest uwzględniana w diagnostyce różnicowej NNŻ. ACD jest równie często występującą niedokrwistością co NNŻ (30% przypadków), zwłaszcza u pacjentów w zaawansowanym wieku, z chorobami towarzyszącymi. Dochodzi do niej najczęściej wskutek zaburzonego w stanach zapalnych metabolizmu żelaza, charakteryzującego się „uwięzieniem” żelaza w magazynach tkankowych oraz utrudnioną jego redystrybucją, dzięki czemu żelazo nie jest dostępne dla erytropoezy, co prowadzi do niedokrwistości. Często do niedokrwistości przyczynia się też bezpośrednie hamowanie prekursorów erytropoezy przez cytokiny prozapalne oraz zmniejszenie ich wrażliwości na erytropoetynę. Ponadto stwierdza się nieadekwatne do stopnia niedokrwistości stężenie endogennej erytropoetyny (niskie).

Diagnostyka

ACD charakteryzuje się najczęściej łagodną lub umiarkowaną niedokrwistością normo- albo mikrocytową (MCV w normie lub obniżone), o niecharakterystycznych wynikach MCH, MCHC, RDW i PLT. Bezwzględna liczba neutrofili bywa podwyższona lub obniżona w zależności od przyczyny stanu zapalnego. O rozpoznaniu decydują:

> wywiady: w kierunku przewlekłych chorób, np. RZS, cukrzyca, SLE, niewydolność nerek, nowotwór,

> podwyższone parametry stanu zapalnego: CRP i/lub OB,

> wyniki badań metabolizmu żelaza.

Ferrytyna: N lub ↑ (inaczej niż w NNŻ, bo magazyny tkankowe żelaza są bogate, poza tym to białko ostrej fazy)

TfSat: ↓ jak w NNŻ – brak efektywnej redystrybucji żelaza

TIBC: ↓ (inaczej niż w NNŻ, wynika ze zmniejszonego stężenia transferyny – jej synteza jest zahamowana jako odpowiedź na obfite magazyny żelaza, jest to mechanizm zapobiegający dalszemu wchłanianiu żelaza)

sTfR: ↓ (inaczej niż w NNŻ, wytłumaczenie jak powyżej)

Rycina 5. Przykładowy profil badań oceniających metabolizm żelaza (w tym przypadku wysokie stężenie ferrytyny wynika także z licznych w ACD przetoczeń krwinek czerwonych, w ostatniej kolumnie opisano zakres normy).

Leczenie

► Zaleca się leczenie choroby podstawowej, tak aby zmniejszyć nasilenie stanu zapalnego lub innej choroby, co oczywiście nie zawsze jest możliwe. W niektórych przypadkach skuteczne jest podawanie egzogennej Epo (pomaga uwolnić tkankowe żelazo), niektórzy sugerują podawanie żelaza drogą i.v. (co ułatwia jego dostępność dla erytropoezy, szczególnie przy funkcjonalnym niedoborze żelaza, choć wiąże się to z ryzykiem przeładowania tkanek żelazem). Epo + żelazo i.v. to postępowanie standardowe zapobiegające ACD u osób dializowanych. Niekiedy konieczne jest przetoczenie KKCz.