Читать книгу Rooiborslaksman - Marinda van Zyl - Страница 15

Mei 1866

Frederik sien Koekoes nie betyds aankom dat hy kan spore maak nie. Sy is duidelik in ’n bakleibui.

Sonder om te groet trek sy los: “Pa moet planmaak vir koffie en suiker. Ek is moeg vir die seuns se gekerm oor daar net bitter witgatkoffie is om te drink.”

Frederik bepaal sy aandag by die velskoen wat hy aan die versool was. As hy haar lank genoeg ignoreer, sal sy wel loop. Maar vandag werk dit nie. “Dan moet hulle maar skoon water drink. Robert Duncan sal nie voor die winter terug wees uit die Kaap nie.”

“Ek hoor die Engelsman kom nie terug nie. Hy het Eendoorn vir sy rooikophandlanger gegee.”

“Bliksem!” Frederik slaan sy duim raak en laat die hamer val. “Waar kom jy aan dié twak? Of het jy dit nou kamstig weer gesien?”

Koekoes ignoreer die bespotting: “Ek het ore ook. Die rooikop suip en kuier hier by die vrouens wanneer die mans op Gobabis is.”

“Verdomp!” vloek Frederik binnemonds. Hy het nooit gedink Duncan sou hom in die steek laat nie. Maar voor die handelaar se vertrek Kaap toe was hy so behep daarmee om Andries uit sy kapteinskap te werk, hy het skoon van Duncan vergeet. Nou het hy inderdaad probleme. Sy kruitvoorraad sal hoogstens tot ná die winter hou. Danksy die goeie reënval wat al vroeg in Januarie begin het, is die panne in die veld rondom Gobabis vol. Nou is handelaars op pad na Ngami nie meer van Gobabis se fonteine afhanklik nie. Kaptein Apollo sweer hy het nog nie weer ’n wa in die omgewing gewaar sedert die sendeling vort is nie. Hy moet dadelik Eendoorn toe. Duncan sou waarskynlik sy voorraad aan sy handlanger verkoop het.

Eendoorn vind hy bykans verlate.

“Die baas is Hoachanas toe,” sê die veewagter wat ’n troppie bees oppas.

Frederik ruk sy perd om. Op Eendoorn sit hy nie weer sy voete nie. Met ’n wit man wat “baas” genoem wil word, wil hy niks te doen hê nie.

Koekoes kom met Drieka aan die hand aangedraf. “Kon Pa darem iets kry?”

“Nee, maar ek sal ’n plan maak,” antwoord hy vriendeliker as gewoonlik. Drieka wat aan sy been klou, maak hom week. Hy sit sy hoed op haar kop en dit val oor haar oë.

“Ek kan nie sien nie,” speel sy hulle speletjie.

Frederik vermy Koekoes se afkeurende kyk en vra: “Wie’t die son gesteel?”

“Die wit mense.”

Hy lig die hoed. “Wie’t hom vir jou teruggegee?”

“My pappa,” kraai sy.

Frederik keer haastig toe Koekoes omdraai en met wippende boude wegstap. “Het jy vir my iets gaar om saam te vat? Ek sal ’n dag of twee weg wees.”

“Drieka, gaan loer in die pot of daar nog ietsie is.” Sy wag tot Drieka by die kookskerm is. “Pa gaan gestraf word oor Pa ’n onskuldige kind leer haat.” Koekoes se oë blits terwyl sy hom roskam.

Wie de hel is sy om hom te katkiseer? Frederik moet hom inhou om Koekoes nie iets toe te snou nie, want sonder haar gaan Drieka verlore wees.

Frederik se broer en neefs is vuur en vlam om saam te gaan Witvlei toe. Daarvandaan gaan hulle makliker waspore optel. Hy vermoed die handelaars wyk by Witvlei van die ou roete af. Met ’n paar pakperde sal hulle die broodnodige voorraad kan laai. “Vat genoeg kos vir drie dae. As ons vir die pot skiet, trek ons dalk ongewenste aandag. Môre met eerste lig ry ons.”

Hy is verplig om ’n draai by Koekoes se huis te maak. “Ek het die kos eers môre nodig. Dis te laat om nou in die pad te val.”

“Dis goed so,” sê Koekoes sonder om uit te vra.

“Wat kan ek vir jou saambring as ek ’n handelaar kry?” soek hy witvoetjie.

Koekoes se gesig bly ’n donderwolk. “Rokgoed om vir Drieka klere te maak. Pa sien mos self hoe gelap sy al is.”

Hoe kry Koekoes dit reg om hom pal soos ’n stout seun te laat voel? Frederik skop na ’n denkbeeldige klip terwyl hy wegloop. Dis tyd om weer te trou sodat Drieka by haar kan wegkom.

Kort duskant Witvlei ry hulle ’n waspoor raak. Dis net een wa. Volgelaai, want waar dit sanderig is, het die spore diep weggesak. Een ruiter en een handperd, lees Frederik die spore. Waarskynlik net een wit man met handlangers wat te voet die wa dryf.

“Hulle is so min of meer ’n dag gelede hier verby,” skat hy. “Ons kan hulle môre inhaal as ons vroeg roer. Geen vure vanaand of vroegmôre nie.”

Die waspore verlaat die ou roete voor hulle nog halfpad Gobabis toe is. Apollo het nie vir hom gelieg nie. Die handelaars kom nie meer naby Gobabis nie. Krapohl en Weber het natuurlik so ver hulle getrek het strontstories oor Gobabis se mense versprei. En dit terwyl hy wat Frederik is, gekeer het dat die handelaar se winkel leeggedra word. “Ondank is wêreldsloon,” was nie verniet grootjie Piet se geliefkoosde sêding nie.

Toe hulle die eerste vars beesmis teenkom, laat Frederik sy groepie uitsprei. “Wanneer hulle ons gewaar, moet hulle reeds omsingel wees. As ek ’n skoot skiet, moet elkeen ’n sarsie afvuur en vinnig inbeweeg. Voor hulle van die skok kan herstel, moet ons op hulle wees. ’n Bang man stry nie oor pryse nie.”

Die geluk is aan hulle kant, besef Frederik kort daarna, want in ’n plaat haakbosse spiraal ’n rokie die lug in. Hulle het waarskynlik by ’n pan gestop vir koffie sodat die osse terselfdertyd kan suip. Met die toom in die hand, sluip hy nader. Hy sien net een wit man. Dié sit op die wakis en boeklees. Frederik sien nie ’n geweer nie, maar dit kan by die man se voete lê. Hy eien nie een van die Namas wat by die vuur doenig is nie. Hulle is beslis nie gewapen nie.

Eers mooipraat probeer. “Goeiemiddag, Meneer,” groet Frederik toe hy agter die bosse uitkom.

Die man klap sy boek toe en kyk verskrik op. “Wie’s jy en wat soek jy hier?”

Dit klink of hy, soos Robert Duncan, ’n Engelsman kan wees en Frederik skep moed. “Ek is kaptein Frederik Vlermuis. Ek kom kyk wie sonder toestemming deur my land reis en wil sommer terselfdertyd negosiegoed koop.”

“’n Kaptein sonder ’n gevolg? Dink jy ek is ’n fool?”

“Ek roep my manskappe dadelik.” Sy geweerskoot word beantwoord deur ses sarsies uit alle windrigtings.

Die Namas by die pan vlug die bosse in, maar die handelaar merk dit skynbaar nie en vra neerhalend: “En waarmee betaal jy nogal? Ek sien nie enige ruilmiddels nie.”

“Met pond sterling.”

Die handelaar trek sy neus op asof hy iets slegs ruik. “Wel, ek aanvaar net olifanttande en volstruisvere. En my vrag is bedoel vir die handelaar by Ngami.”

Sy spotlag laat Frederik se ore suis, maar hy sê kalm: “Dan sal ek ’n boete moet hef. Twintig pond kruit, ’n sak koffiebone, asook suiker en meel.” Hy wink sy mense uit die bosse. “Manne, julle het gehoor. Laai af die wa.”

Toe Frederik terugdraai, het die handelaar die ossweep in sy hand. “Vuilgoed! Vandag wys ek jou wie’s baas.”

Die voorpunt van die sweep kloof Frederik se wang oop. Hy sien die tweede hou betyds kom, gryp die sweeppunt vas en pluk die handelaar van balans af. Voor hy kan herstel, is Frederik op die wa en kry hom aan die keel beet. Die handelaar probeer iets op die wakis bykom.

Frederik sien die mes langs ’n stuk biltong lê. “Vandag slag ek jou soos ’n blerrie skaap.”

Terwyl die man roggelend sy keel vashou, skop Frederik hom van die wa af. “Vrek daar onder, jou hond.” Hy draai na sy mense. “Toe, toe, laai af. Eers die kruit, dan alles wat ons op die perde kan kry. Maak ’n rol rokgoed agter my saal vas. En vat genoeg koffie en suiker.”

“Ons moet seker die man begrawe,” stel sy broer voor toe hulle klaar gelaai het.

“Nee,” keer Frederik. “Hy verdien om jakkalskos te word. Ons moet by die huis kom.”

Hulle hou suid tot hulle ’n paar myl verby Frederik se werf is voor hulle die Swart-Nossob oorsteek en noord draai om die indruk te skep dat hulle Eendoorn toe was. Dis reeds sterk skemer toe hulle by sy werf kom. Frederik ry direk na Koekoes se matjieshuis waar sy by die kookskerm werskaf. “Ek het die goed gebring waaroor jy so sanik.”

Sy staar na sy borskas asof sy ’n spook sien.

“Sê jy nie dankie nie?” wil hy afgehaal weet.

“Die bloed op Pa se hemp. Waar kom dit vandaan?”

Frederik wys na sy wang. “In die pad gekom van ’n droë tak. Het jy iets om aan te smeer? Dit brand soos vuur.”

“’n Droë tak se sny kan nie soveel bloei nie.”

Die afkeer op Koekoes se gesig sny dieper as die sweeppunt. Frederik voel die woede van vroeër vandag weer in hom oplaai. “Hou jou neus uit my sake. Wees liewer dankbaar ek sorg vir julle terwyl my lamsakseun wie weet waar rondloop.”

“Kaptein Andries het hom laat roep. Daar het berig gekom van ’n moord op ’n handelaar.”

Frederik staan magteloos voor die oë wat dwarsdeur hom kyk.

“Trek uit Pa se hemp. Dit moet in die vuur kom voor Jonas by die huis is. En dankie vir die goed wat Pa by Eendoorn gaan koop het.”

In ’n waas gehoorsaam Frederik en dra daarna die negosiegoed na die matjieshuis waar Drieka rustig slaap.

“Ek het gedink die rooiborslaksman is agter Pa aan,” sê Koekoes toe hy gaan nagsê by die kookskerm, “maar nou weet ek Pa ís die rooiborslaksman. Die Here behoede ons.”