Читать книгу Rooiborslaksman - Marinda van Zyl - Страница 8

Mei 1864

Die kerktoring steek spierwit soos die pendoring van ’n kameeldoringboom die lug in. Dis al wat sigbaar is van Gobabis toe Frederik Vlermuis sy perd onder die soetdoringbome op die westelike wal van die Swart-Nossob intrek. Sy pa se heiligdom, dié kerk. Saam met ou kaptein Amraal het sy pa geswoeg om dit klaar te kry. Daarna gejubel as die sendeling ’n slag sy ry kry sodat hy as hoofouderling op die preekstoel kon klim om die diens te lei. ’n Sweetdruppel wat langs Frederik se neus afgly, laat hom sy kop ergerlik skud. En wat het Paul Vlermuis en Amraal Lambert nou oor van hulle heiligheid? Net mooi niks nie, want albei lê onder die kluite.

Frederik knyp sy oë toe teen die branderigheid wat in trane wil oorslaan. ’n Jaar gelede het hy sy pa afgeskryf en gesweer om nooit weer sy voete op Gobabis te sit nie. Hoe kon sy pa vir grootjie Piet in ’n kis uit die kerk laat begrawe? Dit was tog die ou man se uitdruklike wens om soos ’n Namakwa in die veld begrawe te word met die eerbewys wat ’n Namakwa-kaptein toekom.

In Windhoek het hy ’n goeie tuiste by Jan Jonker Afrikaner gevind. Maar toe kom die brief van Jonas. Pa moet huis toe kom. Oupa Paul is sleg siek. Amper almal hier is deur die pokkies platgetrek.

Terwyl hy nog gewik en weeg het, het ’n boodskapper die tweede brief gebring. Oupa Paul is dood. Kaptein Amraal ook. Sy familie is sleg getref. Net Andries en Eduard van oom Lambert Lambert leef nog. Toe het hy geweet die Vlermuise se dag het uiteindelik aangebreek en die wa gepak. Hy is te perd vooruit om sy gesag op Gobabis te vestig voor die sendeling snuf in die neus kry.

Die sonbesies skree oorverdowend op die middaguur. By die fontein oorkant die rivier spoel Frederik die sweet af wat al ’n kors onder die rand van sy hoed gevorm het. Die koel water verlig ook die branderigheid in sy oë. Rondom die fontein is die rietbos feitlik uitgeroei, so ook die doringbosse, om plek te maak vir ’n welige groentetuin. Daar is nou nie meer ’n skeidslyn tussen die sendeling en sy pa se tuine nie. Hy buk om ’n tamatie te pluk en stik aan die eerste hap toe iemand op hom skree.

“Voertsek, voertsek! Dis meneer Weber s’n!” ’n Jong Bergdamara kom klip in die hand aangehardloop.

“Voertsek jouself!” skree Frederik ná hy die tamatiepit uitgehoes het. “Ek is kaptein Frederik Vlermuis. Gobabis is mýne. Ek sal loop waar ek wil en eet wat ek wil.” Toe die seun die klip na hom slinger, hardloop Frederik na sy perd, wat nou ook lustig in die groentetuin wei, en pluk die geweer uit die skoen.

Die seun vlug skreeuend in die rigting van hulle stat teen die rant wes van die rivier. Frederik laat sak die geweer. Hy wil nie nou al aandag trek nie. Verrassing bly die beste aanvalswapen.

Hy lei sy perd met die uitgetrapte voetpad bultop, bly verbaas staan toe die verlatenheid van die eens bedrywige sendingstasie hom tref. In die area oos van die kerk is net drie waens en tien matjieshuise. Oral is swart kolle waar matjieshuise van gestorwenes met besittings en al verbrand is om die verspreiding van die pokkies te keer. Op sy pa se ou werf is ook net swart kolle oor.

Sou sy ma ook dood wees? Hoekom het Jonas dan niks van haar in sy brief gesê nie? Sy is die laaste mens wat sou verdien om só te sterf. Hy onthou haar pleitende oë, die sagte stem wanneer sy die vrede tussen sy pa en oupa Moses probeer bewaar het, en later jare tussen hom en sy pa. Hoe sy haar lyf gebruik het om hom te beskerm die kere wat sy pa nog gedink het hy kan hom hemel toe foeter. Woede teenoor sy pa wat altyd na die pype van die sendelinge gedans het, maak hom kortasem. Dit was moeilikheid soek om hier te kom saamkoek waar siektes al voorheen soos vlamme in wintergras versprei het.

Kaptein Amraal se werf is heeltemal verlate. Dit gee hom moed. Jonas se nuus was nie net bogstories nie. Sy glimlag verdwyn toe hy kaptein Amraal se wa by ’n kalkkliphuisie langs die raadsaal gewaar.

As hy ’n vyand was, sou hy die plek oor die middaguur sonder teenstand kon uitwis, want ook wes van die kerk is nêrens ’n mens of selfs ’n hond te bespeur nie. Al geluid wat in die warm lug vibreer, is die geraas van vinke in die doringbos by die fontein. Die sendeling en handelaar se huise versper toegang tot hierdie fontein. As kind was hy erg opstandig omdat hulle water moes aandra vanaf die derde fontein oos van die sendingstasie waar die veesuiping is, terwyl die sendeling twee fonteine vir homself toegeëien het.

Frederik maak sy perd onder ’n doringboom by die sendeling se huis vas voor hy aan die voordeur hamer. “Goeiedag, meneer Weber,” groet hy vriendelik toe die sendeling die deur oopruk, skynbaar oorgehaal om wie ook al sy middagslapie versteur het reguit hel toe te stuur. Frederik verlekker hom in die skok op Weber se gesig toe hy sy besoeker herken.

“O, dis jy, Frederik Vlermuis.” Sy vrou roep uit die huis om te verneem wie daar is, wat hom haastig die deur agter hom laat toemaak. Hy knip-knip sy oë teen die skerp lig, terwyl hy sy deurmekaar hare met sy vingers kam.

Frederik bekyk die sendeling stilswyend. Sweet slaan reeds op die man se voorkop uit en binne ’n paar minute gaan sy bleek vel rooi gebrand wees. Maar dis sy verdiende loon, want hy nooi hulle mos nooit in sy huis in nie. “Ek het eer kom betoon aan my oorlede vader. Dit lyk my die pokkies het gemaai onder die Gobabissers.”

“Ja, my gemeente is byna uitgewis, maar ek moet my berus.” Meneer Weber klink aangedaan. “Dis te begrype dat die Vader die goeies vir sy hemelse woning wil vergader.”

“Is my familie …?”

“Net jou pa en ma. Die res is springlewendig aan die suip en dans op julle ou werf langs die rivier. Die duiwel sorg vir sy kinders.”

Die skoknuus van sy ma se dood en die sendeling se minagtende toon blaas die woede aan wat in Frederik sluimer. ’n Oomblik oorweeg hy dit om Weber aan die keel te gryp en hom te wurg tot hy sy krenkende woorde sluk. Maar die beeld van sy ma se sagte oë laat hom kalmeer. Hy grynslag toe hy antwoord: “Meneer praat mos nou die reine waarheid. Ek het nog nie gehoor van ’n sendeling of handelaar wat aan die pokkies dood is nie en dit klink of Meneer se familie ook nog perdfris en gesond is.”

Weber se wange vlam. “Wat soek jy hier, Frederik? Praat en kry klaar. Die son brand.”

“As Gobabis se nuwe kaptein het ek …”

“Vlermuis, ek is nie nou lus vir jou speletjies nie,” knip die sendeling hom kort. “Andries Lambert is die kaptein.”

Dis of Weber ’n beker koue water in Frederik se gesig smyt. “Wat?! Daai kortgatkuiken is nog nat agter die ore. Nie ’n dag ouer as my Jonas wat net twintig is nie. Die kaptein moet tog ’n hardebaard wees.”

“Een maal in my lewe stem ek met jou saam, Vlermuis. Ek het kaptein Amraal se ander kleinseun, Jan Lambert, gesteun. Hy is ten minste ’n volwasse en eerbare man, want hy het op kaptein Amraal se werf grootgeword ná sy pa se dood. Maar die kapteins van Berseba en Bethanië het besluit Andries is die wettige opvolger aangesien sy pa twee weke lank kaptein was. Ek moes maar berus, want julle Namakwas wil mos nooit na rede luister nie.”

“Ons is g’n Namakwas nie,” soek Frederik skoor om sy teleurstelling te verbloem. “Meneer sal nie een Oorlams hier kry wat nie in Namaland gebore is nie. Ons is die Kai/Khauasnamas.”

Weber laat hom nie uitlok om die woord te probeer uitspreek nie, buit eerder Frederik se neerlaag uit. “Waar kom jy aan die belaglike idee dat jy die kaptein kan word?”

“Vier-en-twintig jaar gelede was my grootjie, Piet Vlermuis, nog een van die sterkste kapteins in Groot-Namakwaland. Hier in Namaland het hy hom uit sy kapteinskap laat verneuk terwille van ’n rustige oudag saam met kaptein Amraal op Naosanabis. Ek was by toe oupa Moses op sy sterfbed vir kaptein Amraal beskuldig het dat hy ons kapteinskap gesteel het. Hy het dit nie ontken nie. Net na Oupa gestaar asof hy ’n spook gesien het. Nou vat ek ons kapteinskap terug met die steun van kaptein Jan Jonker Afrikaner. Waarsku vroegtydig vir Andries, anders bevuil hy dalk sy broek wanneer hy my sien.”

Weber beëindig die gesprek met ’n handbeweging asof hy ’n lastige brommer verwilder. “Ek is nie jou bode nie. Stuur vir Jonas. Hy’s mos nou die magistraat omdat hy die enigste een is wat ordentlik kan lees en skryf.”

Voor Frederik van die skoknuus van sy oudste se verraad kan herstel, klap die deur agter Weber toe. Die laaste woorde word deur die toe deur geskree: “Kry jou ry!”

“Ons sal sien wie kry eerste sy ry, Webertjie!” skree Frederik terug.

Toe daar skielik lewe by die matjieshuise is, bestyg hy sy perd en ry moedswillig deur die sendeling se blombedding voor hy koers vat na sy ou werf langs die rivier.