Читать книгу Uit Oost en West: verklaring van eenige uitheemsche woorden - Pieter Johannes Veth - Страница 23

Inhoudsopgave

Dit woord is behandeld in Dozy's „Oosterlingen”; maar hij verkeerde destijds nog in onzekerheid omtrent den oorsprong van het woord, waarvan hij alleen zegt: „het zou mij niet verwonderen als er een door de Arabieren veranderd Grieksch woord, waarvan de eerste of tweede letter een x is, onder schuilde”. De juistheid dier gissing was reeds aangewezen toen zij werd bekend gemaakt, namelijk door Fleischer, die in zijn werkje de Glossis Habichtianis, p. 70, elixir verklaarde als ontstaan uit het Arab. lidwoord en het Grieksche xèron, dat eigenlijk een droog geneesmiddel aanduidt, maar door misverstand eene ruimere beteekenis kreeg. Ik merk in het voorbijgaan op, dat ook dit woord eene bijdrage levert tot de oplossing van het thans weder opgerakelde geschil over de uitspraak der Grieksche letter èta, die velen thans evenals in het Nieuw Grieksch als i willen uitspreken. Als ik mij niet bedrieg pleiten alle oude transcripties van Grieksche woorden met èta in het Syrisch en Arabisch voor het itacisme. Eene objectie door Zotenberg tegen de verklaring van elixir uit het Gr. xèron opgeworpen, namelijk dat de Grieksche x in het Arabisch sk en niet ks wordt, is te niet gedaan door Defrémery in het Journal Asiatique van Augustus 1867, door te wijzen op het Arabische abraksis, als transscriptie van het Gr. praxis.

Elixir is dus uit het Arabisch tot ons gekomen. Het was in die taal een term der Alchimisten, om den steen der wijzen aan te duiden, de substantie waardoor men onedele metalen in goud kon veranderen, en die tevens een middel was waardoor men alle kwalen kon genezen en het lichaam versterken en verjongen. Doch toen de alchimistische droomerijen haar krediet verloren, bleef het woord elixir in zwang om oplossingen van verschillende zelfstandigheden in alkohol of alkoholische tincturen aan te duiden, of in het algemeen elk geneesmiddel, dat druppelsgewijze wordt toegediend. Men denke b. v. aan het maag-elixir, dat vaak bij jenever en curaçao gevoegd wordt.