Читать книгу Imperium Habsburgów. Nowa Historia - Pieter M. Judson - Страница 14

1 Michael Hochedlinger, Anton Tantner (red.), „…der grösste Teil der Untertanen lebt elend und mühselig”. Die Berichte des Hofkriegsrates zur sozialen und wirtschaftlichen Lage der Habsburgermonarchie 1770–1771, Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs, Sonderband 8, Studien Verlag, Wien 2005. Pobór 1770 r. odbywał się w następujących krajach koronnych: Śląsku, Styrii, Karyntii, Krainie, Gorycji-Gradisce, Czechach, Morawach, Austrii Górnej i Dolnej (zob. mapę [w:] Berichte des Hofkriegsrates, lxxvii). Nowy system poboru wprowadzono potem w Galicji (1776), Innviertel (1779), Tyrolu i na Węgrzech (1784), w Vorderösterreich (1786) i Bukowinie (1787).

2 Hochedlinger, Tantner, Berichte des Hofkriegsrates, xxxi.

3 Tamże, lxv, lxvi, xlix.

4 Tamże, 37.

5 Inaczej niż w państwie pruskim, szlachta nie odgrywała większej roli przy tworzeniu korpusu oficerskiego i poborze do piechoty.

6 Hochedlinger, Tanter, Berichte des Hofkriegsrates, liv-lv.

7 O kwestii językowej, jej powstaniu, klasyfikacji języków, rozwiązaniach instytucjonalnych encyklopedycznie: Tomasz Kamusella, The Politics of Language and Nationalism in Modern Central Europe, Palgrave Macmillan, New York 2012.

8 Spośród wielu doskonałych opowieści o dynastii Habsburgów godna polecenia niedawno wydana: Paula Sutter Fichtner, The Habsburgs: Dynasty, Culture, and Politics, Reaktion Books, London 2014.

9 Odwołanie do Rzymu miało wskazywać na związek ze starożytnym imperium romanum; określenia „rzymskie” i „święte” wskazywały także na specjalne relacje z Kościołem, choć te w XIV w. (i wcześniej) bywały czasem wrogie.

10 O skomplikowanych stosunkach wewnątrz cesarstwa oraz między nim a Habsburgami zob. Charles Ingrao, The Habsburg Monarchy 1618–1815, Cambridge University Press, Cambridge, 1994, s. 16–18.

11 Habsburg z innej gałęzi rodu panował krótko (1438–1439) jako cesarz Albert II. Fichtner, The Habsburgs, s. 43–44.

12 W tej sprawie porozumiewali się znacznie wcześniej Maksymilian i Ferdynand Aragoński, jakkolwiek dokładny podział terytorialny pozostawili do dalszych ustaleń. Po r. 1525 Ferdynand już rządził w austriackich krajach dziedzicznych. Dla stanów czeskich i węgierskich dysponowanie przez niego posiadłościami książęcymi było warunkiem zgody na jego małżeństwo z Jagiellonką. Paula S. Fichtner, The Habsburg Monarchy 1490–1848, Palgrave, New York 2003, s. 11.

13 Ostatni Habsburg na tronie hiszpańskim, psychicznie i fizycznie upośledzony Karol II, zapisał w testamencie tron trzeciemu w kolejności pretendentowi do korony francuskiej Filipowi Andegaweńskiemu, wnukowi króla Hiszpanii Filipa IV Habsburga. W wynikłej stąd hiszpańskiej wojnie sukcesyjnej przeciw Francji walczyła koalicja Habsburgów austriackich, Wielkiej Brytanii, Holandii, Portugalii i dynastii sabaudzkiej. W efekcie w 1714 r. Filip został królem Hiszpanii, jednocześnie wyłączony z sukcesji we Francji. Perspektywa zjednoczenia Francji z Hiszpanią została oddalona. Ingrao, Habsburg Monarchy, s. 105–119.

1 Sonnenfels gesammelte Schriften t. 7 (Wien: mit von Baumeisterischen Schriften, 1785) https://books.google.pl/books?id=Wp0vAAAAMAAJ [29.09.2016].