Читать книгу Potencjał dobrego sąsiedztwa - Praca zbiorowa - Страница 13

Przypisy

Przedmowa

[1] Das Recht auf Kulturelle Bildung. Ein deutsch-französisches Plädoyer, red. W. Schneider, J.-P. Saez, M.-C. Bordeaux, C. Hartmann-Fritsch, B&S Siebenhaar, Berlin–Kassel 2014.

[2] Kulturelle Bildung in Deutschland und in Polen, red. Stiftung Genshagen/Narodowe Centrum Kultury, B&S Siebenhaar, Berlin–Kassel 2017.

[3] Potencjał sąsiedztwa. Edukacja kulturalna w Polsce i w Niemczech, red. Narodowe Centrum Kultury/Stiftung Genshagen, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2018.

Kultura niezależna w PRL

[1] A. Wojciechowski, Czas smutku, czas nadziei. Sztuka niezależna lat osiemdziesiątych, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1992, s. 8.

[2] Przede wszystkim należy tu wymienić Sekretariat KC PZPR, podejmujący kierunkowe decyzje i określający wytyczne dotyczące kolejnych etapów rozwoju kultury komunistycznej. Równie istotny był Wydział Kultury KC PZPR, opracowujący poszczególne zagadnienia oraz koncepcje działań w stosunku do twórców. Poprzez swoje prerogatywy (np. politykę kadrową w związkach twórczych) oraz możliwość bezpośredniego wpływu na twórców i ich dzieła Wydział Kultury stanowił istotny element w mechanizmie kontroli całej polityki kulturalnej i sposobie jej realizacji. Jego wpływy były zależne od przyjętych i realizowanych założeń partyjnych oraz osób, które pełniły funkcje kierowników tego Wydziału. Widać to było szczególnie w latach 70. (Józef Tejchma) i 80. (Waldemar Świrgoń, Andrzej Wasilewski) XX w. Następne w kolejności było Ministerstwo Kultury i Sztuki. Jego głównym zadaniem była posłuszna realizacja założeń i planów nakreślonych przez wspomniane wcześniej instytucje. Oczywiście w terenie za politykę kulturalną odpowiedzialne były odpowiednie komórki w strukturze wojewódzkich (oraz powiatowych i gminnych) komitetów PZPR czy organach samorządu terytorialnego (wojewódzkie, miejskie i gminne Rady Narodowe).

[3] P. Wasiak, Formalne i nieformalne kontakty pomiędzy artystami wizualnymi z Polski, Węgier, Czechosłowacji i NRD w latach 1970 – 1989, kps, s. 10.

[4] Ibidem, s. 135.

[5] Uczestniczyli w nim m.in.: Przemysław Gintrowski, Jacek Kaczmarski, Jacek Kleyff, Jan Pietrzak, Andrzej Rosiewicz, Jan Tadeusz Stanisławski, Maciej Zembaty i Jacek Fedorowicz. Imprezę poprowadził Daniel Olbrychski. Wykonano około 90 utworów wcześniej zatwierdzonych przez cenzurę. Obejmowały „wszystkie zakazane tematy dnia wczorajszego i dzisiejszego”. Laureatem przyznanej wówczas nagrody „Srebrnego Knebla” został Jacek Kaczmarski. Był współautorem głośnych programów poetyckich granych w latach 1979–1981: Mury, Raj, Muzeum i Krzyk.

[6] Film został wyprodukowany w Zespole Filmowym „X”, jego pełny tytuł brzmi Indeks. Życie i twórczość Józefa M. Pokazywał pokolenie wchodzące w życie po 1968 r.

[7] Z. Gluza, Ósmego dnia, Ośrodek Karta, Warszawa 1994, s. 5.

[8] Ibidem.

[9] Założycielami Teatru Domowego byli Ewa Dałkowska, Emilian Kamiński, Andrzej Piszczatowski, Maciej Szary, Tomasz Miernowski. Pierwszy spektakl pt. Przywracanie porządku odbył się 1 listopada 1982 r. w mieszkaniu Ewy Dałkowskiej i zgromadził 40 osób.

[10] Audycja trwała niespełna osiem minut. Była słyszalna nie tylko w Warszawie, ale też w Nowym Dworze Mazowieckim i Falenicy, a nawet (co wynika ze specyfiki fal ultrakrótkich, na których ją wyemitowano) podobno w Tarnobrzegu. Nadali ją z dachu budynku na rogu ulic Niemcewicza i Grójeckiej Marek Rasiński i Janusz Klekowski za pomocą nadajnika „Komar”, skonstruowanego przez Ryszarda Kołyszkę. Klucze od strychu i od windziarki udostępnił mieszkający w tym domu Wojciech Kochlewski, zaś funkcję spikerów pełnili Zofia Romaszewska oraz Janusz Klekowski. Romaszewska była też pomysłodawczynią, a Klekowski – wykonawcą melodii wywoławczej radia: fragmentu wojennej piosenki Siekiera, motyka. W skład pierwszego zespołu warszawskiego radia wchodzili również Danuta Jadczak (odpowiedzialna za wyszukiwanie lokali do nadawania), Irena Rasińska oraz Elżbieta i Andrzej Gomulińscy, którzy na potrzeby nagrań udostępniali swoje mieszkanie. Nad techniczną stroną funkcjonowania radia czuwał Mariusz Chudzicki. W jego gestii było też zaopatrywanie studia w kasety.

[11] „Twórczość obca nam klasowo”. Aparat represji wobec środowiska literackiego 1956––1990, red. A. Chojnowski, S. Ligarski, współpraca K. Batorowicz-Wołowiec, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2009, s. 16.

[12] S. Bereś, Agenci na froncie literackim, w: Twórcy na służbie, w służbie twórczości, red. S. Ligarski, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2013, s. 16.

[13] P. Wasiak, Formalne i nieformalne kontakty pomiędzy artystami..., op. cit., s. 136.

[14] S. Ligarski, Środowisko twórcze wobec zmian w Polsce w 1989 roku, „Polska 1944/45–1989” 2011, nr 10, s. 366.

Między potencjałem a odpowiedzialnością

[1] H. Keupp, Sozialpsychologische Dimensionen der Teilhabe, „Kulturelle Bildung Online” 2014/2008, s. 4.

[2] J. Zirfas, Kulturelle Bildung und Partizipation: Semantische Unschärfen, regulative Programme und empirische Löcher, „Kulturelle Bildung Online” 2015, s. 4.

[3] Zob.: P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2005, s. 1.

[4] J. Maedler, K. Witt, Gelingensbedingungen Kultureller Teilhabe, „Kulturelle Bildung Online” 2014, s. 3.

Moja historia – moja książka!

[1] Freundeskreis Buchkinder e.V. zajmuje się pracą pedagogiczną z różnymi przedszkolami w Lipsku, przygotowując dzieci do nauki w szkole, prowadzi cotygodniowe kursy dla dzieci i młodzieży, prowadzi praktyczne seminaria dla dorosłych i nauczycieli, organizuje wystawy, stworzyło mobilną drukarnię w okolicy Lipska. Więcej informacji na temat działalności stowarzyszenia: www.buki-leipzig.de (dostęp: 23.07.2018).

[2] Buchkinder Leipzig e.V. to instytucja, która założyła przedszkole Buchkinder. Prowadzi cotygodniowe kursy dla dzieci i młodzieży, warsztaty dla dorosłych, organizuje wystawy. Ma sieć kontaktów w całych Niemczech. Więcej informacji na temat działalności stowarzyszenia: www.buchkinder.de (dostęp: 23.07.2018).