Читать книгу Trompie Omnibus 1 - Topsy Smith - Страница 13

Terwyl Trompie in die kamer besig is om met sy kettie na die lepel op die kas teiken te skiet, stryk Anna ’n rok in die kombuis. Haar ma is ook daar. Mevrou Toerien sien dit is Anna se mooiste rok. Sy begin dink haar dogter is nogal ernstig oor die middag se besoeker.

“Wie is die kêrel?” vra sy.

“Sommer ’n nuwe prokureur op die dorp, Ma. Ek het hom nou die aand by ’n partytjie ontmoet.”

Anna neurie “Die Blou Donou” terwyl sy haar somerrok stryk.

“Hoekom so aanhoudend ‘Die Blou Donou’?” vra mevrou Toerien.

Anna bloos.

“Hy hou baie daarvan, Ma. Die orkes het dit nou die aand gespeel en toe’t hy vir my gesê dis sy gunstelingstuk. Ek wil hom vanmiddag verras.”

Mevrou Toerien wil nog iets sê, maar dan bly sy stil. Die ma en dogter draai hul koppe skuins en luister aandagtig. Trompie is in sy kamer besig om “Die Blou Donou” te fluit, maar só vals!

“Ma weet,” sê Anna, “ek gaan sy nek nog eendag omdraai!”

“Ag nee wat,” lag haar ma, “Trompie bedoel niks slegs nie. Het het maar net so ’n onnutsige geaardheid.”

“As hy hom vanmiddag in die sitkamer kom neerplak met daai onnosele grynslag op sy sproetgesig, dan weet ek sowaar nie …”

Mevrou Toerien maak klikgeluidjies en sê sag: “Moet jou nie so oor niks onstel nie, kind. Trompie is siek. Hy sal in sy kamer bly.”

“Siek se voet!” sê Anna en ruk die strykyster net betyds op. Sy het amper haar rok verbrand.

Toe Anna later na haar kamer toe stap, gaan staan sy eers by die klavier in die sitkamer en streel saggies daaroor. Vanmiddag wil sy “Die Blou Donou” perfek speel. Anna het op skool klavierlesse geneem, maar nie baie aandag daaraan gegee nie. Sy speel sukkel-sukkel, maar sy het die afgelope paar dae hard aan “Die Blou Donou” geoefen. Sy weet haar familie is al moeg vir die wysie, maar sy gee nie om nie.

Dirk het by die partytjie vreeslik uit die hoogte oor kuns en musiek gesels en Anna het saamgepraat asof sy alles daarvan weet. As hy vanmiddag die klavier sien, sal hy haar seker vra om te speel en dan wil sy sy geliefde wals speel soos hy dit nog nooit voorheen gehoor het nie!

Sy gaan sit op die klavierstoeltjie om die stuk net nog een keer deur te speel voor sy in haar kamer gaan aantrek. Die soet, strelende musiek vul die huis.

In die tuin staan meneer Toerien en sy vrou en luister.

“Hoekom speel sy die ding so baie?” vra hy nors.

“Sy wil die nuwe prokureur vanmiddag verras. Lyk my ons dogter is nogal ernstig oor hom. Ek dink jy moet vir jou ’n skoon hemp gaan aantrek.”

Meneer Toerien loop brom-brom kamer toe om aan sy vrou se versoek te voldoen. Hy sal seker maar vanmiddag saam met Anna en haar kêrel moet tee drink. Hy wil die vent vir wie sy so baie moeite doen deeglik deurkyk.

In sy kamer lê Trompie en luister na Anna se spelery. Is die meisiemens dan stapelgek? Tring! klink dit soos hy die lepel op die kas raakskiet. Dit val op die vloer. Trompie kyk mismoedig na die lepel. Hy skiet heeltemal te goed. Hy moet elke slag weer opstaan en die ding optel. Hy word nou moeg vir die spulletjie. Dit begin hom verveel. Hy wens Anna se kêrel wil kom sodat hy kan sien hoe die kamtige wonderlike ou lyk. Ja-nee, loer gaan hy loer.

Trompie hoor die tuinhekkie piep. Hy spring uit sy bed en kyk by die venster uit. Dit is seker Anna se kêrel: ’n lang, donkerkop man, netjies uitgevat. Hy hoor hoe Anna, sy pa en ma die ou op die stoep groet en binnenooi. Trompie gaan sit op sy bed. Hoor hoe vriendelik is hulle, en dit nogal met ’n vreemdeling. En hier sit hy! Niemand kom eens kyk hoe dit met hom gaan nie. Hy kon al halfdood gewees het en hulle sou dit nie eens geweet het nie.

Trompie spring van sy bed af op en gaan luister met sy oor teen die sleutelgat. Hy hoor die stemme in die sitkamer net dofweg. Hy wonder of hulle van hom praat. Moet wees. Dis mos al waaroor hulle in hierdie huis aangaan. Sy suster vertel seker hoe sleg hy is. Sy pa beaam natuurlik alles, maar sy ma skud haar kop en sê: “Die kind is nie regtig so sleg nie. Ons hoop maar vir die beste.” Trompie snork vies. Almal pik op hom. Dit maak ’n mens sommer siek. Maar hy gaan uitvind wat hulle van hom sê. Hy gaan stilletjies in die gang afsluip en dan by die sitkamerdeur se sleutelgat afluister en net so ’n bietjie inloer ook.

Op sy tone beweeg Trompie in die lang gang af. Sy skouer stamp per ongeluk aan ’n skildery teen die muur. Die ding val af en Trompie vang dit net betyds voor dit die vloer tref.

“Oeps,” sê hy en hang die skildery weer op sy plek. Hy staan doodstil en luister. Dan beweeg hy weer voetjie vir voetjie verder.

By die sleutelgat luister hy. Hulle praat nie oor hom nie. Die geselskap is vervelig en dit is boonop ongemaklik om so gebukkend te staan. Hy kom eers ’n bietjie regop, rek hom uit en buk dan weer, hierdie keer om te loer. Hy druk sy een oog teen die sleutelgat. Die eerste ding wat hy sien, is ’n stuk roomkoek op die tafel. Nou is Trompie omgekrap. O so, hulle sit en roomkoek eet terwyl hy in sy kamer op sterwe lê! Hulle bring vir hom niks nie!

Trompie aarsel vir ’n oomblik. Hy dink aan Anna se beloning, maar dan besluit hy om in te gaan. Hy sal doodstil sit en net na die koek staar. Dan sal sy ma vir hom ’n stukkie gee. Dit weet hy. Hy sal niks sê en g’n moleste maak nie, dan sal Anna nog steeds vir hom sy geld moet gee. Trompie maak die deur oop en loop in. Sy pa kyk na hom en sluk hard. Anna word bloedrooi. Dirk de Jongh wonder wie die sproetgesig skepsel met die ongekamde bos hare, uithanghemp en skurwe kaalvoete is. Sy ma sê sag: “Hoekom het jy opgestaan, seun? Voel jy beter?”

“Baie beter, Ma.” Trompie se oë rus strak op die koek.

“Dis… my boetie,” stamel Anna.

Trompie kyk na Dirk de Jongh en mompel: “Dag.” Dirk sê niks nie.

Trompie gaan sit op ’n stoel in die hoek. Hy is doodstil, maar daar is ’n uitdrukking van afkeur op sy gesig. Niemand het vir hom koek aangebied nie. Hy gaan bly sit totdat sy ma of suster tee skink. Dan sal hy seker ’n stuk kry. Trompie sit. Hy loer agterdogtig na die kuiergas. Hy besluit hy hou nie van die man nie. Die vent gebruik sulke hoë woorde dat Trompie hom nie kan verstaan nie. En hoekom spreek hy sy woorde so snaaks uit? Hy klink soos iemand wat geleer het hoe om uit die hoogte te praat en dit nou oefen.

Toe die tee geskink word, sê meneer Toerien met ’n glimlag: “Jy kan natuurlik niks kry nie, Trompie. Jy’s mos siek.”

“Ek was, Pa – sommer ernstig siek – maar nou is ek weer beter. So ’n stuk koek sal my goed doen.” Hy draai na sy ma en vra: “Dink Mamma nie ook so nie?”

“Ek is nie so seker nie, Trompie, maar jy kan maar ’n stukkie kry.”

Trompie lê heerlik weg aan die koek. Wanneer hy klaar is, lek hy sy vingers een vir een af. Elke keer wat hy ’n vinger uit sy mond trek, maak dit so ’n klapgeluid, maar hy’s min gepla.

Meneer Toerien gesels oor die droogte, rugby en politiek, en toe dit nie vlot nie, maar weer oor die droogte. Hy besluit ook hy hou nie juis van die vent wat so aanstellerig is nie. Een of twee keer kyk hy kwaai na Trompie wat sy vingers so sit en afsuig. Die geluid irriteer meneer Toerien net soveel soos vir die snobistiese jongman, maar hy besluit om Trompie nie daaroor aan te spreek nie. Die seun kan sy vingers maar suig as hy dink daar is nog van die roomkoek aan. Hy glimlag by homself … Hy het die kind se vingers nog nooit so skoon gesien nie!

Anna is allesbehalwe op haar gemak. Sy sien die geselskap vlot nie en hou ook niks van die ondeunde manier waarop Trompie na Dirk de Jongh loer nie. Haar boetie kan soms so uit sy beurt praat. Sy hoop maar net hy onthou van die beloofde beloning.

Ná sy tweede koppie tee steek die gas vir hom ’n sigaret aan. Hy kyk na die klavier.

“Die meeste mense gebruik ’n klavier vir versiering in hulle huise. Dit gebeur selde dat ’n mens goeie klassieke musiek hoor.”

Hy draai na Anna.

“Speel jy?”

“So ’n bietjie,” stamel Anna. Sy voel effens onseker. Hy hét gesê hy hou baie van “Die Blou Donou”, maar sê nou hy beskou dit ook as popmusiek?

“Sal jy so gaaf wees om vir my iets te speel?”

Anna knik en gaan sit voor die klavier. Sy sou liewer alleen vir hom wou speel, nie met die hele gesin wat haar so geamuseerd aankyk nie. Maar nou kan dit nie anders nie. Asof dit bloot per toeval is, maak sy die musiekboek by “Die Blou Donou” oop.

Sy val weg. Foutloos speel sy die hele stuk deur. Die laaste note van heimwee sterf weg. Meneer Toerien wou net sê: “Oefening doen darem wondere” toe hy hom bedink. Sy dogter sal hom dit nooit vergewe nie. “Jy het pragtig gespeel, Anna,” is al wat hy sê.

“Bravo, ” sê Dirk de Jongh. “Jy het die stuk skitterend en op meesterlike wyse vertolk. Julle is seker bewus van die feit dat my suster gereeld voor groot gehore oral in die land optree. Wel, jou vertolking van hierdie gewilde wals was amper so geslaag as wat haar uitvoering daarvan altyd is.”

Daar heers doodse stilte in die vertrek. Anna voel nie juis gevlei nie. Hoekom moet hy haar met sy kamtige talentvolle suster vergelyk? Sy besluit sy hou nie meer van Dirk nie. Hy was so anders by die partytjie!

Skielik verbreek Trompie se skril stemmetjie die stilte: “Ek is bly jy dink Anna speel daai deuntjie amper net so goed soos jou suster, meneer De Jongh. Want sy oefen dit nou al dae lank om jou te beïndruk. Ons is almal al siek daarvoor.”

Trompie trek skewebek om sy woorde te onderstreep.

Anna is bloedrooi. Sy wens die berge wil op haar val. Mevrou Toerien gryp Trompie aan die hand en boender hom by die deur uit: “Kamer toe met jou!”

Anna kyk na haar hande op haar skoot. Sy is te skaam om op te kyk. Meneer Toerien besef hy kan Trompie nie hiervoor straf nie. Dit sal onregverdig wees, want hy het amper self ook so ’n taktlose flater gemaak.

Dirk de Jongh hoes droog in sy hand. Hy staan op en mompel: “Dit word laat. Ek moet gaan.”

Meneer Toerien stap saam met die jongman tot by die hekkie. Anna hardloop na haar kamer toe. Die middag was ’n mislukking.

In Trompie se kamer praat sy ma ernstig met hom. Op sy manier voel Trompie ook nogal sleg oor die hele affêre, maar hoe moes hy geweet het sy onskuldige woorde sal almal so omkrap? Sy ma dring daarop aan dat hy sy suster om verskoning moet gaan vra. Hy sal dit seker maar moet doen. En wie weet, miskien gee sy nog steeds vir hom so ’n ietsie, al is dit nie al die geld nie. Hy het mos mooi stil gesit en niks gedoen nie – tot hy die woorde gesê het wat kastig so verkeerd was. Ja-nee, hy sal maar om verskoning gaan vra. Hy weet nie eintlik hoekom nie, maar anders sal hy mos nooit rus vir sy siel hê nie.

Anna sit op haar bed voor haar en uitstaar. Sy kyk net een keer op toe Trompie en haar ma binnekom. Meneer Toerien staan agter hulle. Hy stamp Trompie vorentoe.

Trompie maak ongemaklik keel skoon. “Kan jy my hoor, Ousus?”

“Ja. Wat is dit?”

“Ek wil net sê ek’s jammer ek het die verkeerde ding gesê …” en dan voeg hy mompelend by, “maar hy’s darem ’n ou suurknol.” Trompie het sy sê gesê en gee haastig pad uit die kamer. Hy hoop almal is nou tevrede.

Toe hy uit is, sê Anna sag vir haar ouers: “Trompie is reg. Daai Dirk is ’n verwaande vent. Hy’s gans te hoogdrawend en hy’t g’n sin vir humor nie.”

“Ek is bly jy dink so, want dis presies hoe ek ook voel,” sê meneer Toerien laggend. Anna lag saam. Maar nie mevrou Toerien nie. Sy sien die trane in haar dogter se oë. Sy besef Anna is nie verlief op die kêrel nie, maar sy weet ook hoe diep gekrenk haar kind is omdat Trompie haar so voor die jongman verneder het. Wat ’n ongelukkige affêre.

In sy kamer sit Trompie diep en nadink. Hy het al weer opgemors en hy voel sleg oor die hele besigheid. “Sommer baie sleg,” mompel hy by homself. En dis nie oor die geld nie – dis oor Anna. Sy is verlief op die vent en hy wat Trompie is, het hom hier weggejaag.

Hy skud sy kop radeloos. Wat sien Anna in ’n man wat nie eens Afrikaans praat wat ’n mens kan verstaan nie?

“Ongemaklik. Dis die woord,” brom Trompie. Ja, hy voel baie ongemaklik. Soos die keer toe hy Dawie se appel uit meneer Stavrinos se appelboom gedeps het voor sy maat dit kon bykom. Weke voor hul strooptog het Dawie die appel al deur die heining dopgehou en die ding so te sê bespreek. Toe die goed uiteindelik ryp is en hulle die boom bekruip, was Trompie eerste daar en het hy die groot rooi appel gegryp. Dawie was woedend, maar Trompie het vir hom ’n hap daarvan gegee om sy gewete te sus, en sommer nog twee ander kleintjies ook. Sy hemp het in elk geval soos ’n vaatjie om hom gestaan van al die appels wat hy daarin gegooi het.

Trompie ervaar nou weer daardie selfde gevoel. Dis glad nie lekker nie. Hy sal iets moet doen om Anna te help. Hy besluit om eers in die spieël te kyk hoe ’n mens lyk wat nie lekker voel nie. Dan sal hy dink hoe hy Anna kan help.

Die Boksombende se leier sit op ’n stoel voor die spieël. Hy trek sy voorkop op ’n plooi en sê met ’n growwe stem: “Ek voel niks lekker nie.” Hy glimlag. Darem ’n beeld van ’n man. Hy draai sy kop skuins en rek sy oë sodat hy nog kan sien hoe hy lyk. Dan sê hy met ’n piepstemmetjie: “Ek voel niks lekker nie.” Hierdie posisie werk nie so goed nie. Hy kan homself nie behoorlik sien nie.

Hy staan op sy tone, steek sy een hand by sy hemp in en hou sy ander hand oor sy bors wat hy so ver moontlik uitstoot. Soos ’n wafferse Napoleon sê hy dan: “Manne van die Boksombende, julle dapper bevelvoerder is die beste leier wat julle nog ooit gehad het. Enigeen wat nie saamstem nie – staan eenkant!” Trompie, wat intussen vorentoe geleun en sy vuiste gebal het, kom weer regop en praat verder. “Julle groot leier het ’n probleem. Sy suster is verlief en het ons hulp nodig. Daar lê baie gevare voor, maar ons sal oorwin. Sy’s agter meneer Dirk de Jongh aan en ons sal hom vir haar kry. Dis ons taak. Enigeen wat nie saam oor berge, dale en riviere wil trek om hierdie taak te verrig nie – staan eenkant!” Trompie gluur vir homself in die spieël.

Dis die toespraak wat hy Maandag vir Rooie, Blikkies en Dawie gaan afsteek. Dis wat hy gaan doen. Die Boksombende sal Anna se Dirk aan haar terugbesorg. Trompie voel nou stukke beter.

Hy sal vir almal wys watter goeie dade hy kan verrig. Hy gaan dinge regmaak, sommer Maandag al, en Anna gaan só bly wees dat sy vir hom baie meer as dubbeld haar gewone beloning sal gee.