Читать книгу Стив Жобс - Уолтер Айзексон - Страница 26

Жобснинг гаражидаги компания Apple II шарофати билан янги саноатнинг энг илғор компаниясига айланди. Сотув ҳажми бирдан кўтарилиб кетди, 1977 йилда 2500 та компьютер сотилган бўлса, 1981 йилда 210 мингта компьютер сотилди. Лекин Жобсга бу кам эди. Муваффақият – бу тез бузиладиган маҳсулотдир. Бунинг устига, ҳамма Apple II’ни Вознякнинг иш маҳсули деб билишини Стив тушунарди. У маҳсулотни истеъмолчига тўғри етказиб бериш учун қанча куч сарфламасин, энг яхши таъминот шнурини, қутисини танламасин, барибир Apple II Возняк ихтироси бўлиб қолаверарди. Стив эса ўзи кашфиёт қилмоқчи эди. Бундан ташқари. Жобс унинг кашфиёти ўз сўзи билан айтганда “оламда ўз изини қолдириши”ни хоҳларди. Дастлаб у Apple III ана шу ролни бажаради, деб умид қилди. Хотирани кенгайтириш, экранга 40 та белги ўрнига 80 та белги сиғишини таъминлаш режалаштирилди. Жобс корпуснинг ҳажмини ва шаклини шахсан ўзи аниқлади ва бир гуруҳ муҳандислар монтаж платаларига янги компонентларни қўшгандан кейин ҳам ҳеч кимга ҳеч нарсани ўзгартиришга имкон бермади. Плата компонентлари жуда зич жойлаштирилганди ва унинг коннекторлари ёмон ишларди ва тез бузиларди. 1980 йилнинг майида ишлаб чиқарилган Apple III муваффақиятсизликка учради. Муҳандислардан бири бўлмиш Рэнди Уиггинтон бунга шундай изоҳ берди: “Apple III гуруҳ бўлиб жинсий алоқа қилиш натижасида туғилган болага ўхшарди: кутилганидек, у ҳаромзода бўлиб чиқди, муаммолар пайдо бўлганида ҳеч ким жавобгарликни зиммасига олгиси келмади”.

Жобс бу вақтга келиб Apple III устида ишлашни тўхтатиб, унга бутунлай ўхшамайдиган янги маҳсулот яратиш ҳақида ўйлаётганди. Сенсор экран ҳақидаги ғояга қизиқиб қолди, лекин тезда ҳовридан тушди. Техник ечим намойиш этилиши керак бўлган навбатдаги учрашувга Стив кеч келди, диққат билан эшитмади, безовта бўлаверди, кейин эса маърузачини “раҳмат, етади” деб илтифотсизлик билан тўхтатди. Муҳандислар хафа бўлди. “Балки, биз умуман кетганимиз маъқулдир?” – деб сўрашди улар. Жобс маъқуллагандай бўлиб бош силкиди ва улар унинг вақтини беҳуда олаётганини айтди. Кейин у бутунлай янги компьютер яратиш учун Hewlett-Packard’дан Apple’га иккита муҳандис олиб келди. Стив танлаган ном энг тажрибасиз психиатрни ҳам сергаклантирарди: Lisa. Бошқа компьютерлар ҳам муаллифларнинг болалари шарафига аталарди, лекин Лизани Жобс ташлаб кетганди ва уни ўз қизи деб узил-кесил тан олмаганди. “Эҳтимол, у айбдорлик ҳисси туфайли шундай қилган, – дейди Режис Маккенна агентлигининг PR-менежери Андреа Каннингем. У шу лойиҳани юритганди. – Компьютер унинг қизига аталганини бекитиш учун биз аббревиатура ўйлаб топишимизга тўғри келди”. Оқибатда Local Integrated Systems Architecture (“интеграциялашган тизимларнинг маҳаллий тузилмаси”) расшифровкаси пайдо бўлди; унинг маъноси деярли йўқ эди, лекин у ўша номнинг расмий изоҳи бўлди. Муҳандислар ўзаро уни Lisa: Invented Stupid Acronym (“Лиза аҳмоқона аббревиатура”) деб атарди. Йиллар ўтгач, Жобсдан нега компьютерни бундай ном билан атадинг, деб сўраганимда, Стив оддий қилиб шундай жавоб берди: “Албатта, қизимнинг шарафига”.

Lisa’га 16-бит микропроцессор ўрнатилган бўлиши керак эди (Apple II’да 8-бит эди). Янги компьютернинг тахминий нархи 2 минг доллар бўлди. Apple II устида бамайлихотир ишлаб юрган даҳо Возняксиз муҳандислар стандарт матн дисплейига эга энг оддий компьютерни лойиҳалаштиришди; микропроцессор, гарчи кучли бўлса-да, бирор-бир қойилмақом жиҳати билан ажралиб турмасди. Жобс ўртамиёна машина яратилаётганини тушуниб етди. Бу унинг ғазабини келтирди.

Лекин лойиҳага жон киритиш йўлини топган дастурчи бор эди: Билл Аткинсон, аспирант-нейробиолог, ўз вақтида у ҳам гиёҳвандликка ружу қўйганди. Унга Apple’да ишлаш таклиф қилинганда у рад этганди. Лекин унга қайтариб берилмайдиган самолётга чипта юборишганди, шунинг учун Аткинсон чиптани олиб, Жобс билан суҳбатлашишга қарор қилди. “Биз келажакни ихтиро қиляпмиз, – деди унга Стив уч соатлик суҳбатнинг сўнгида. – Ўзингизни кашфиётлар тўлқини чўққисида деб тасаввур қилинг. Нафасингиз тиқилиб қолади! Энди шу тўлқинга етиб олишга ҳаракат қилаётганингизни хаёлингизга келтиринг. Бундай ҳолатга тушиб қолиш унча ёқимли эмас, тўғрими? Шунинг учун бизга қўшилинг. Оламда ўз изимизни қолдирамиз”. Аткинсон рози бўлди.

Ифодали кулгусини бекитмайдиган осма мўйловли жундор Аткинсонда Вознинг ижодкорлиги ва Жобснинг мукаммалликка ўчлиги мужассам эди. Dow Jones сервисига автоқўнғироқ орқали акциялар портфелини кузатиб турадиган дастурни ишлаб чиқиш унинг биринчи вазифаси бўлди, дастур ёрдамида нархни билиш ва отбой бериш мумкин эди. “Тез ишлашга тўғри келди, чунки журналда Apple II рекламаси пайдо бўлганди. Рекламада эри ошхона столида ўтириб, Apple экранига қарарди. Экранда акциялар қиймати графиклари кўрсатилганди, ёнида эса бахтли аёли турарди. Лекин бундай дастур табиатда йўқ эди, шунинг учун мен уни ўйлаб топишимга тўғри келди”. Кейин Аткинсон Apple II учун дастурлашнинг юқори сифатли тили бўлмиш паскал версиясини[4] ёзди. Бу Жобсни қувонтиргани йўқ: у Apple II’га бейсикдан ташқари ҳеч нарса керакмас деб ҳисобларди. Лекин эътироз билдирмади ва Аткинсонга шундай деди: “Мен ноҳақ эканимни исботлашга сенга олти кун бераман”. Аткинсон уддасидан чиқди, ўшандан бери Жобснинг унга бўлган ҳурмати ўзгача.

1979 йилнинг кузига келиб, Apple учта маҳсулот ишлаб чиқди. Улар Apple II’нинг ворислари бўлиши керак эди. Биринчиси – омади келмаган Apple III. Иккинчиси – Lisa; лекин аста-секин Жобснинг бу лойиҳадан кўнгли совиди. Ва учинчиси Annie номли арзон компьютер лойиҳаси. У муайян вақт Стивнинг эътиборидан четда қолди. Бу лойиҳа устида Билл Аткинсонни ўқитган собиқ ўқитувчи Жеф Раскин ишларди. Раскин маиший асбоб каби оддий, тизим платаси, клавиатураси, монитори, барча зарур дастурлари ва график интерфейси бор бўлган “оммавий компьютер” яратишни ўз олдига мақсад қилиб қўйганди. Раскин Apple’даги танишларини бундай лойиҳалар устида иш олиб бораётган илмий-тадқиқот маркази ходимлари билан таништирмоқчи эди. Бу марказ Пало-Альтода жойлашганди.