Читать книгу Vier seisoene kind - Wilna Adriaanse - Страница 11

Sy was nie eers op haar troudag so senuweeagtig nie, dink Cato toe sy net na halfsewe al vir die vierde keer in die kombuis gaan seker maak het alles is gereed en vyf keer op haar horlosie gekyk het. Die laaste keer toe sy in die kombuis was, was Nelson selfs onvriendeliker as gewoonweg en sy het haarself net betyds gekeer toe sy weer wou vra of alles reg is. Cato staan agter die toonbank toe die eerste gaste kwart voor sewe instap en vir ’n oomblik weet sy nie of sy hulle moet soen of ’n kniebuiging moet maak nie. Die middeljarige paartjie is blykbaar gereelde besoekers, want Adriaan soen die vrou se wang en skud die man se hand. Daarna roep hy Cato nader en stel hulle aan haar bekend. Hulle vra vriendelik uit en wens haar voorspoed toe voordat hulle gaan sit. Tien minute daarna begin die res van die gaste hul opwagting maak. Sommige twee-twee, ander in groepies. Adriaan stel haar hier en daar aan iemand voor, en sy probeer haar bes om name en gesigte bymekaar te sit, maar op hierdie oomblik kan sy geen detail onderskei nie. Gesigte en lywe smelt saam met stemme en klanke en kosgeure. Dis ’n gesellige vermenging, besef sy. Dis die klank van mense wat besig is om hulself te geniet. Asof hulle dit kon regkry om die dag se probleme by die voordeur te laat. Bondels bagasie oor die ekonomie, huis, kinders, ouers, werk, noem maar op. Maar op daardie oomblik lê die bondels buite en dit is waarskynlik waarom selfs hulle stemme kan styg.

Net na sewe voel Cato hoe haar oë vol trane word toe sy deur toe kyk, Ben en Kristina sien en agter hulle nóg ’n paar bekende gesigte gewaar.

“Julle mag dit nie aan my doen nie!” laat sy deur die trane hoor toe sy Helen om die nek val.

“Cathleen Margaret Visser, beheer jouself. Hoe sal dit lyk as die nuwe doyenne van teaterrestaurante die gaste nathuil?” wil Helen gemaak kwaai weet terwyl sy met die agterkant van haar hand haar eie trane afvee en Cato nog ’n keer op die wang soen.

Sy groet Helen se man, Marcus, en vir Lisa en Willem, Helen se suster en swaer. En moet tussendeur kort-kort trane afvee.

Nadat sy almal gegroet het, stap sy saam tot by hulle tafel.

“Hoekom het julle nie vir my gesê julle kom nie?” vra sy toe almal sit.

“Ek het aanvaar jy sal ons name op die besprekingslys sien.”

Cato skud haar kop. “Ek het na die lys gekyk, maar besef nou ek het nie na die name gekyk nie. Ek was so begaan oor die getalle dat Osama en Obama vir vanaand kon bespreek het en ek sou dit nie geweet het nie.”

“As hulle opdaag, roep my asseblief,” laat Ben en Willem gelyk hoor.

Cato trek vir hulle ’n skewe gesig en verskoon haarself.

Teen agtuur die aand het die meeste mense klaar geëet en kan die studente wat help bedien die tafels begin afdek. Daar was net een persoon wat nie heeltemal tevrede met sy kos was nie, maar nadat hulle vir hom ’n nuwe bord kos aangebied het, was hy tevrede. Tot Cato se verbasing was nie Adriaan of Nelson vreeslik ontsteld daaroor nie, want blykbaar kla hy altyd oor een of ander iets. As die stoel nie te hard is nie, is dit te sag, of die kos is te gaar of te rou of daar is nie genoeg ys in sy drankie nie. Hulle verseker haar die lys van sy klagtes is langer as haar twee arms langs mekaar. Die vier onvoorspelbare pilare van hierdie besigheid, dink Cato. Die huis met vier bene, waarvan sy die een been is, haar personeel die tweede, die kunstenaars ’n derde been en die gaste die vierde een. As die vier bene ewe veel gewig dra, staan die huis stewig, maar sodra die een nie genoeg gewig dra nie, word die stremming op die ander byna ondraaglik en verbeel sy haar sal haar konstruksie begin verkrummel en in duie stort. Hulle is soos akteurs wat saam op die verhoog is. As almal nie ’n bydrae maak tot die kollektiewe energie nie, is hierdie plek maar net nog ’n ruimte.

Toe die twee meisies begin sing, trek sy vir haar ’n stoel nader en gaan sit agter in die donkerte. Van hier kan sy almal sien. Sy kan sien hoe die stemme en klavierklanke van die verhoog af opstyg en soos ’n miswolk tussen die stoele, tafels en lywe deur speel. Hier en daar krul dit om ’n tafelpoot of maak dit ’n klein wolkie bo iemand se kop. Sy sien voete wat op maat van die musiek tydhou, vingers wat op tafels trommel, asof dit hulle meer deel van die musiek sal maak. Koppe word skeef gedraai, hier glimlag iemand, daar is ’n fluistering in iemand se oor. Sy voel hoe die naarheid vir die eerste keer vandag effens bedaar en ’n sug van dankbaarheid ontsnap oor haar lippe. Of is dit ’n sug van hoop? Dat hierdie plek haar genadig sal wees. Dat die vier bene mekaar dag vir dag hier sal ontmoet en dat hulle saam iets besonders sal kan voortbring.

Net voor nege hoor sy stemme agter haar in die portaal en toe sy daar kom, is dit die kunstenaar en sy bestuurder. Half uitasem gejaag van die lughawe af, maar vol selfvertroue.

“En as jy hier agter in die donkerte wegkruip?” Helen kom sit langs Cato toe daar net na tien ’n kort pouse is.

“Ek keer dat die mense nie weghardloop nie.”

“Onthou jy die produksie in jou finale jaar waarvan jy die spelleiding moes doen? Met al daardie eerstejaars? Hierdie …” sy maak ’n wye sirkel met haar arm, “gaan kinderspeletjies wees.”

Cato glimlag. “As ek misluk, sal dit beslis nie julle skuld wees nie. Die een lewer mooier spanpraatjies as die volgende een. Of ek julle glo, is ’n ander saak.”

Helen rek haar oë. “Sal ons ooit vir jou jok?”

“Ja, want julle weet as julle dit nie doen nie, sit julle dalk met ’n werklose nutcase. Nou sit julle darem net met ’n nutcase.”

Helen lag hardop en Cato voel hoe die bekende klank van haar vriendin se lag in haar eggo en in ’n hol plekkie gaan lê.

Cato klim net na een in die bed, maar die slaap ontwyk haar en na ’n driekwartier van rondrol, staan sy op en skakel haar rekenaar aan. Sy maak haar e-posprogram oop en sien hoe vyf boodskappe afgelaai word. Sal sy ooit ophou hoop? Hoe hoop ’n mens teen jou verstand en beterwete in? Is die brein nie veronderstel om slimmer as dit te wees nie? Is ’n mens nie veronderstel om ’n ingeboude trip switch te hê wat die brein moet beskerm teen kortsluitings nie? Want hierdie futiele hoop is niks anders as ’n kortsluiting nie. Sy begin ’n brief tik. ’n Verslag van en oor die dag. Wat sy aangehad het, hoe sy gevoel het, eerste oomblikke wat sy altyd sal onthou. Kleure, geluide.

Die aand het soos gemmer en sitrus geruik. Ek weet nie waarom nie. Ek dink daar was gemmer en suurlemoensap in die hoendergereg. Ek kon die byna skoon smaak op my tong proe. Is gemmer nie veronderstel om ’n detox effek te hê nie? Dalk is dit gepas dat Nelson dit vandag gebruik het. Wat dink jy?

Sy skryf vir hom wie almal daar was. Van die mense wat na die tyd vir haar sterkte kom toewens het en verseker het hulle is gereelde gaste. Die kunstenaar wat ’n paar keer verskoning gevra het omdat hy laat was. Dis vreemd dat sy gedurende die dag gevoel het sy neem niks in nie, maar nou herroep sy oomblikke tot in die fynste besonderhede. As sy die dag tasbaar moet voorstel, sal daar verskillende teksture wees. Hier ’n bietjie greinerigheid, daar ’n stukkie fluweel, soos toe sy haar vriende in die deur gewaar het. Daar is helder oomblikke en sagte oomblikke. Oomblikke wat soos satyn deur haar vingers geglip het. Hier en daar ’n klossie wol. ’n Warm vertroosting soos ’n koppie koffie of die warm skon wat Fatima laatoggend vir haar gebring het. Die SMS wat sy vroegaand van Mimi gekry het. Break a leg, girl. Onthou dis nou jou plek. Maak net wat jy wil.

Ek wens jy was hier, sluit sy die brief af en wonder oor die adres waarheen sy dit sal stuur. As klein dogtertjie het sy elke jaar vir Kersvader ’n brief geskryf. En die adres was eenvoudig: Kersvader. Noordpool. Waarheen sal sy hierdie brief stuur? Neil Visser. Die hemel. Iewers. Waar-ook-al. Noordpool. Miskien sal Kersvader weet waar om die brief af te lewer.

Cato se eerste gewaarwording die volgende oggend is van ’n vreemde naarheid. Naarheid is dalk nie die regte woord nie. Sy voel net nie lekker nie en dadelik wonder sy of dit die vorige aand se kos was. Wat as al die gaste vanoggend met voedselvergiftiging wakker geword het? Wat as Nelson met opset iets in die kos gegooi het sodat die mense siek sal word? Sy strompel uit die bed en loop kaalvoet in die gang af op soek na Ben of Kristina. Die huis is egter stil en dis eers toe sy naby Kristina se ateljee kom dat sy die sagte musiek hoor. Kristina sit op ’n hoë stoeltjie voor ’n groot doek. Die kwas se agterpunt rus liggies teen haar onderlip en haar kop is skeef gedraai terwyl sy die doek bekyk en saggies saam met die musiek neurie.

“Is jy siek?”

Kristina swaai verskrik om. “Donner, moenie my so laat skrik nie. Hoekom sal ek siek wees?”

“En Ben … is hy nie dalk siek nie?”

“Nie sover ek weet nie. Hy is reeds weg werk toe, maar hy sou seker gesê het as hy siek was. Waarom vra jy?”

“Ek voel nie lekker nie.”

“Dis waarskynlik die nagevolge van gister se spanning, en het jy ooit gister iets geëet?”

“Ek het koffie gedrink en ’n skon geëet, en ek het gisteraand aan die kos geproe.”

“Katie het ’n lekker vrugteslaai gemaak en brood gebak. Miskien moet jy eers vanoggend iets behoorlik eet voordat jy dorp toe gaan.”

“Ek moet vanoggend eers na nog ’n paar blyplekke gaan kyk.”

“Jy weet jy hoef nie haastig te wees nie.”

“Ek weet, maar hoe langer ek hier bly, hoe groter gaan die versoeking raak om ’n permanente huisgas te word.” Cato staan op van waar sy op die ou rusbank gesit het en strek haar arms bo haar kop terwyl sy oopmond gaap. “Ek gaan nou eers stort en aantrek.”

“Ek sal saam met jou gaan.”

“Jy is ’n engel.” Op die trappe tref ’n naar gevoel haar weer en sy wonder wat die moontlikheid is dat sy deur die loop van die vorige dag ’n maagseer ontwikkel het.

“Hier sal ek my polse met ’n teelepelsteel afsny,” fluister Cato vir Kristina toe hulle uit die derde dorpshuis stap. “Dis creepy mense.”

“Jy gaan nie saam met hulle daar woon nie.”

“Dit maak nie saak nie. Hulle energie kleef aan die mure. Ek sal Ghostbusters moet laat kom, maar ek is nie seker selfs hulle sal die plek skoon kry nie. En kan jy dink as daai vrou met haar simpel hondjie snags by my moet spook.” Cato ril.

“Dit sal anders voel as die plek uitgeverf is en jou eie goed ingedra is.”

Cato kom tot stilstand en kyk fronsend na Kristina. “Sal jý hier woon?”

Kristina kyk oor haar skouer na waar die eiendomsagent en die eienaars op die trappies gesels. “Dalk … as ek …”

Cato lag hardop. “Nice try.”

Kristina ril ook liggies. “Dalk ís hulle bietjie creepy.”

“Neil sal nou al so gatvol vir my gewees het. ‘Cato, ’n woonplek is net nog ’n voorbeeld van ’n ruimte wat werkbaar moet wees,’” aap sy Neil se stem na. “Mans verstaan nie dat dinge met ons moet praat nie.”

Hulle klim in Cato se motor en kyk na mekaar. “As ek so aangaan, sal ek later in Big Pink moet gaan intrek.”

“Kom ons gaan eet iets.”

Cato skud haar kop. “Ek is moeg. Kan ons huis toe gaan, asseblief?”

Cato klim nie dadelik uit toe hulle by die huis stop nie. “Hoe moet ek vir enige mens verduidelik hoe ek voel as ek dit self nie verstaan nie? Al wat ek weet, is dat ek bang is. Ek staan bang op en ek gaan slaap bang. Ek bly die hele dag bang en die ergste is, ek weet nie waarvoor ek bang is nie. Daar is die voor die hand liggende dinge, soos wat as ek nie van die teater ’n sukses maak nie en ek verloor al my geld of wat as my pa of een van julle ook nou skielik doodgaan. Maar dis meer as dit. Ek het vir myself bang geword omdat ek myself nie meer ken nie. Weet jy hoe voel dit om vreemd vir jouself te voel?”

“Ja, ek weet.”

Cato raak aan Kristina se hand. “Dit was ’n retoriese vraag.”

“Cato, ons albei weet hoe sinneloos dit vir my is om jou te probeer bemoedig. Al wat ek vir jou kan sê en wat jy moet probeer onthou, is om geduldig met jouself te wees. Aanvaar dat jy op die oomblik nie jouself is nie. Moenie daarteen rebelleer nie, moenie die hele tyd wens vir iets anders nie. Jy gaan jouself mal maak. Aanvaar hierdie tyd.”

“Wat as ek nié kan aanvaar wat gebeur het nie? Ek is nie ’n masochis wat plesier uit pyn put nie. Ek is net ’n doodgewone mens. Dis nie asof ek verwag het om die eerste bemande tuig Mars toe te bestuur nie. Ek het gewone verwagtinge gehad. ’n Man of iemand wat vir my lief is, dalk eendag ’n lekker werk, miskien ’n kind of twee, eendag as ek groot en slim is. Sommer net ’n gewone lewe. Ek weet ek het al my kwota moeilikheid in my lewe gemaak. Ek was ’n bliksem met my pa en Elizabeth en daar was tye wat ek geglo het ek is aan niemand iets verskuldig nie, maar donner, daar is mense wat al baie erger dinge aangevang het en húlle word nie so gestraf nie.”

Toe Kristina nie antwoord nie, kyk Cato na haar. “Probéér ten minste, al help dit nie. As jy stilbly, freak dit my uit.”

“Moenie dit sien as straf nie.”

“As wat moet ek dit dan sien? Strome van seën?”

“Die verloop van die lewe. Hopelik is daar êrens ’n ordelike plan. Een wat met baie groter insig en intelligensie beplan word as wat ek of jy het.”

“Dis ’n kak plan wat mense so swaar laat kry en so pynig.”

“Om daarop te antwoord, gaan ek dalk ’n gruwelike cliché moet gebruik en ek wil dit nie doen nie. So, aanvaar maar net as ek vir jou sê jy moet geduldig wees en jouself toelaat om deur al die emosies te gaan.”

“Ontkenning, woede, onderhandeling en aanvaarding. Ja, die berader het so iets gesê. Die ontkenning en onderhandeling is in my geval onmoontlik. Aanvaarding is hoogs onwaarskynlik. So, ek sit met woede. Teenoor alles en almal. Ek het gister op ’n rondloperhond geskel omdat hy lewe. Watse bydrae kan hy op hierdie aarde lewer, terwyl Neil berge kon versit as hy die geleentheid gegun is?” Cato slaan met haar hand op die stuurwiel en gee ’n kras laggie. “En daarmee, dames en here, het ons aan die einde gekom van vandag se galbrakery. Skakel môre in vir ’n verdere aflewering.” Sy maak die motordeur oop en klim uit en toe hulle langs mekaar die huis binnestap, sit sy haar arm om Kristina se skouers. “As ek nou verskoning vra, gaan ek huil en ek wil nie nou met rooi pof-oë by Big Pink aankom nie.”

“Jy kan dalk die mense geld vra om na jou pof-oë te kyk. Soos die freaks by die sirkusse.”

Hoe ironies, dink Cato toe sy laatmiddag die verhoog met die besem uitvee, dat sy in hierdie stadium van haar lewe vir mense se vermaak sorg. Onder normale omstandighede is dit ’n moeilike taak, maar soveel te meer nou. Wat is die nut van vermaak? wil sy vir almal vra. Is dit ’n manier om vir ’n uur of drie van die werklikhede van die lewe te vergeet? Jouself te verbeel dis nie so erg nie? Maar aan die einde van die aand wag daardie pakkie vir jou by die deur, of as jy gelukkig is buite op die sypaadjie en as jy regtig geseënd is, haal jy dalk die huis voor die sak in jou skoot land. Soos ’n gevangene op dagparool. Hoe lekker kan ’n dag buite die tronk wees as jy weet jy moet vanaand weer teruggaan? Sy vermoed sy sal eerder nie die vergunning gebruik nie. Miskien was hierdie nie ’n goeie tyd om ’n teater te koop nie. Dalk moes sy gesoek het vir iets wat meer sin maak. Maar wat maak werklik sin? Alles voel irrelevant, kom sy agter. Van tande borsel in die oggend tot eet. As sy so daaroor dink, maak dit dan ook nie saak waar sy woon nie. Sy kan haar oë toemaak en blindelings op ’n naam druk en dit behoort reg te wees. Al hierdie gesoek en gewag op ’n konneksie is ’n mors van tyd en energie. Asof sy hoop op iets. Asof daar ’n plek is waar dit beter sal wees. Waar die kat haar nie sal vind nie, want op die oomblik kom die spreekwoordelike kat net weer terug. Elke liewe dag. Geen dag is lank genoeg en geen plek ver genoeg om daarvan weg te kom nie. Dit agtervolg haar deur die dag, soms ’n paar treë agter haar en kan sy haarself dalk vir ’n oomblik verbeel sy is ontslae daarvan, maar wreed is die ontnugtering as dit om die volgende hoek weer vir haar wag. Soms loop dit sommer voor haar uit. Sekelstert. Soos dit iets met nege lewens betaam. Hoe oorleef jy iets met nege lewens? wonder sy terwyl sy ’n laaste vee oor die verhoog gee.

“Ek kan nie môre vroeg hier wees nie,” praat ’n stem skielik agter haar en sy ruk soos sy skrik. Nelson staan met ’n uitdrukkinglose gesig agter haar.

“Hoe laat sal jy hier kan wees?” Dis asof hy ’n “geen toegang”-bordjie voor hom dra en sy vind dit moeilik om in sy oë te kyk. ’n Mynveld lê tussen my en hierdie man, dink sy. Soveel groter en meer ingewikkeld as die gaping tussen swart en wit is dié tussen swart mans en wit vroue.

“Twee-uur.”

“Weet Adriaan jy gaan laat wees?”

Hy knik. “Hy het gesê ek moet vir jou kom sê.”

Dis op die punt van haar tong om te vra waarom hy gaan laat wees, maar sy bedink haar en knik en hy stap met ’n regop rug terug kombuis toe. En sy bly agter met die besem in haar hand.

Laataand staan Cato agter in die teater en luister hoe die jong sangeres die gaste met haar besonderse stem bekoor. Almal sit aandagtig en luister. Meegevoer na ’n plek of plekke sonder sorge. Asof daar ’n kennisgewing by die deur is wat sê: Geen trollies. Maar julle moet almal vanaand terug, dink sy met ’n gevoel van jammerte. Terug na die volgelaaide trollies. As jy gelukkig, is tref jy ’n trollie met geoliede wiele. Die alternatief is ’n steeks trollie. Dwarstrekkerig. Asof jou vrag nie swaar genoeg is nie.

Adriaan sit in die kantoortjie toe sy daar kom.

“Wat dink jy van haar?”

“Fluweel. Ek dink as sy enigiemand die kans gee, volg hulle haar vanaand huis toe. Haar stem het ’n verslawende effek.”

Adriaan knik ingenome. “En om te dink ek het haar ontdek. Een aand, baie laat, by ’n party. Haar date het gesê hy sal haar net huis toe neem as sy eers vir hulle sing. Die doos. Ek kan nog onthou hoe skaam sy was. And the rest is history. Of eerder herstory.”

“Miskien moet ons haar nou al vir ’n paar optredes volgende jaar bespreek.”

Adriaan glimlag breed. “So, jy het besluit om te bly.”

“Wat bedoel jy?”

“Ek en Felicity het gister ’n weddenskap aangegaan oor hoe lank jy gaan bly. Ek het so pas verloor.”

“Waarop het jy gewed?”

“ ’n Maand of vier op die langste. Felicity het gesê ek moenie na jou lyftaal kyk nie. Jy het meer guts as wat ’n mens op die oog af kan sien. Blykbaar was sy reg.”

Cato wil eers vra hoe haar lyftaal lyk, maar sy besluit sy wil dalk nie weet nie. Daarom glimlag sy net en begin hom help om die kontant van die kaartjieverkope te tel.