Читать книгу Die Generaal - Hans Pienaar - Страница 10

Ek het jou nooit vertel van my eerste dag in die weermag nie, Ben. Dit sou ’n klomp clichés gewees het. Stories wat almal vertel of sal vertel tot in lengte van dae.

Maar nou móét ek, want dit wys hoe die weermag ons van die begin af beheer het. In my geval van 6 Januarie 1974 af; ook die dag toe ek Swart Vest die eerste keer ontmoet het.

Totale beheer, ja, al wou dinge net nie aan die gang kom nie. Daardie vervloekste trein wat geweier het om te vertrek tot nie ek of my ouers ons wedersydse irritasie meer kon wegsteek nie; my pa se gedagtes reeds by die volgende week se vergaderings, met agendas aan’t skommel soos ’n kondukteur wat sukkel met die kaartjies.

My ma se opgedroogde trane. Spore van trane oor die ander ma’s se gesigte. Voete van klouerige vriendinne al swaaiende bokant die platform. Maria se afwesigheid. My ouers wat na die ander meisies kyk en wonder: Waar’s Maria?

Ek het heelwat erger verwag; nie die bedeesde sersant wat almal bedagsaam groet en opsy staan soos ’n verhoogwerker wat weet hy het geen plek in hierdie drama nie.

Daar was ses van ons in die kajuit. Twee het skuiling gesoek in die bekende; hulle het sweetpakbaadjies van hul skole aangehad, met die woorde Eerste Span in fyn garingwerk op die een se bors. Die venstersitter se voete was onder die oorkantste bank ingewig, met sy vuiste in sy sakke geklem sodat sy borsspiere kon bult onder sy noupassende swart T-hemp. ’n Derde een was besig om sy nuwe klere uit te toets met ’n oordrewe gevroetel en getrek, gevou en geknoop.

Een van die sweetpakke se hare was reeds kort gesny. Omdat hy uitgesien het na sy opleiding? Of was die boodskap iets soos “Hande tuis!” – veral dié van die weermagbarbier?

Weldra het die trein agtertoe geruk, en toe vorentoe, en begin om te skommel. So ongesiens het hy met sy lang tog begin, dat ek ’n blik deur die venster moes gee om seker te maak dat dit regtig gebeur.

Niemand wou daar wees nie, maar daar was tog ’n onderdrukte opgewondenheid. Die twee sweetpakke was gou aan’t babbel oor rugby. Tot Swart Vest almal in ’n verraste stilte in geskok het.

“Ek het hierdie cherry gehad laas nag,” het hy begin, uit die bloute, terwyl die trein teen een van Pietermaritzburg se heuwels opstoei. Dit was amper asof hy met homself aan’t praat was.

“En sy’t net my lyf gesmaak. Maar sy wou nie naai nie. Sy’t gesê sy wou nie involved raak nie, want sy het my so baie gelike en sy wou nie seerkry nie. Toe sit ek my vinger op haar mond, so.” Sy vinger op sy eie mond was krom en onseker.

“En toe knoop ek my hemp oop, stadig, terwyl ons daar in haar flat staan, in die middel, op die tapyt. Ek vat haar hande en sit hulle op my bors.”

Hy het sy duime liggies op sy pektorale spiere gelê, skamerig, huiwerig.

“En sy los haar hande op my bors, so of sy hulle daar vergeet.”

En hy vertel hoe hy sy hemp en broek uittrek, en hy trek sy maag in, so, om haar te help. “En dit is of sy weer begin te onthou, en sy begin te bewe, en sy gly haar hande agter by my belt in en oor my boude.

“En sy maak my buckle los en haak dit uit, en ek dink, fok, weet sy hoe om ’n buckle los te maak. En sy trek my broek af, en pluk aan my onderbroek sodat my piel uitspring soos ’n jack-in-the-box, en sy streel daai hout van my en steek haar ander hand onder my balle in.”

Hy het sy eie hand uitgehou asof daar ’n dosyn lekkers in was.

Hy het haar in die nek gebyt en verder uit sy jeans geklim, en sy het hom teruggestoot op sy rug en na hom gekyk terwyl sy haar klere uittrek. “God, maar jy’s mooi,” het sy gesê, het Swart Vest vertel. “Ek wil jou piel hê. Ek wil jou naai.”

Hy moes inderdaad gesog onder die meisies wees, dit kon ons sien. Lenig en gespierd was hy gewis, soos ’n held in ’n roman met ’n pienk omslag.

“En sy vat my hand en gaan lê op die bed en maak haar bene oop en ek steek daai groot piel van my reg tot in die middel van haar in.”

Nie een van ons het ’n woord gesê nie; nie gewaag om te roer terwyl die trein skommel en ruk nie. Swart Vest was nou ook stil, maar hy het net so effens gefrons en ek kon sweer daar was ’n trek van pyn op sy gesig.

“En toe?” Ek het my asem ingetrek, so ongemerk moontlik. Ek kon my voorstel hoe lê hy op haar … maar nie veel meer nie.

“Shit, ek weet nie, man. Toe ons klaar was, het ek opgestaan en badkamer toe gegaan, en my piel was slap. En ek het daar gebly, op die toilet gesit.”

Hy wou nie teruggaan nie. Hy wou niks met haar te doen hê nie. Sy het na hom geroep, en hy moes teruggaan bed toe, maar dit was asof daar niks meer vir hom daar was nie. Hy het sy klere begin aantrek. “Was ek nie goed nie?” het sy gevra, en hy kon hoor sy was seergemaak. Al wat hy verder vir haar gesê het, was: “Dit was great.” En toe het hy geloop.

En daarmee was Swart Vest se storie ook verby. Dit het gelyk of ’n geweldige las van sy skouers af is. Ek kon nie besluit of ons meer verslae as verleë was nie.

Klerehanger het die volgende skuif gemaak. Hy het oorgeleun en onder sy sitplek na sy tas begin vroetel. Binne-in was daar ’n onmoontlike hoeveelheid klere, alles splinternuut met die winkelreuk nog daaraan. Daar was twee sakkies met toiletware, en minstens drie handdoeke. Onder ’n paar keurig opgevoude hemde was ’n Tupperware-bak vol toebroodjies wat hy versigtig uitgehaal en sonder ’n woord na ons uitgehou het.

Maar niemand het ’n aptyt daarvoor gehad nie en hy het teruggesink in sy hoekie en bedees aan sy brood gekou.

Poenskop het opgestaan en die kajuit verlaat. Eers toe het ek die vies trek op Eerste Span se gesig gesien. “Jy meen jy’t haar net daar gelos; jy’t nie by haar gebly nie?”

Sy stemtoon het my laat koud kry al langs my ruggraat af.

Klerehanger het opgehou kou.

“Dis altyd so. Elke keer as ek ’n cherry naai, beteken sy niks vir my agterna nie. Ek wil ná die tyd niks met haar te doen hê nie,” het Swart Vest verduidelik.

“Ek sou haar nie daar gelos het nie. Dis die beste ding in die wêreld om by ’n vrou in ’n bed in te kruip,” het Eerste Span meerderwaardig gesê.

“Ek sê net vir jou hoe dit was. Ek weet nie hoekom dit so was nie.”

“Wel, ek dink jy’s ’n poephol. Jy kan nie net ’n cherry naai en haar dan so los nie.”

“O, en jý slaap by al die cherries wat jy naai?”

Eerste Span het gelyk of hy iets gewen het.

“Ek het nog nie kans gekry om by die meisies te slaap wat ek genaai het nie. Ek’s nie stupid nie, ek gaan nie in hul kamers slaap tot Mammie ons wakker maak die volgende oggend nie. Maar as ek ’n cherry met ’n flat gehad het, sou ek daar slaap en haar vir my brekfis in die bed laat bring die volgende oggend. Twee vlieë met een klap.”

“Waar kom dié ou vandaan?” het Swart Vest uitgeroep, en na ons gekyk vir ondersteuning. “Jy’t nie ’n clue waarvan ek praat nie, het jy? Ek praat van gevoelens: háár gevoelens, mý gevoelens. En die feit dat ek dit nie gevoel het toe ek hulle moes gevoel het nie.”

Eerste Span het die spanning probeer verlig. Hy het na Swart Vest se bank geskop, spelerig, maar het nie mis geskop soos hy bedoel het nie en het sy kniekop getref. Toe leun hy vorentoe asof hy ’n groot gat in Swart Vest se been met sy hand wou toemaak: “Shit! Sorry, man!”

Maar Swart Vest het blindelings met sy ander voet teruggeskop. “Fokof, man, ek’s nie jou speelmaat nie.”

Eerste Span het op sy rug gerol om met albei voete terug te skop, maar ek kon sy een been in die hande kry en hom wegskarnier van Swart Vest af.

“Hei, hei,” het ek gelag, “cool it, ons is nog tien uur saam op hierdie trein.”

Ja, Ben, ek het skoolprefek gespeel. Miskien was my poging so lomp dat dit ’n verleentheid was, of miskien het Eerste Span die saak bedink, maar hy het teruggesak in sy bank en vies gemompel dat hy mos verskoning gevra het.

Swart Vest het vreeslik troebel gelyk. Ná ’n ruk het hy opgestaan en ’n kleinerige sak van die boonste rak afgehaal. Sonder ’n woord is hy by die deur uit. Heelwat later, toe ek die toilet gaan opsoek, was hy steeds op sy pos in die gang, besig om na die verbyskuiwende landskap te staar.

Ek het my verdiep in die geskiedenis van wiskunde, die boek wat ek op die laaste oomblik in my sak gegooi het. Vergeefs het ek probeer konsentreer op hoe die Egiptenare wat die plasies van hul kleinboere uitgemeet het se koppe gewerk het; hoe hulle gevorder het van reghoeke na driehoeke wat die gebruik van stywe toue tussen penne vergemaklik het …

My gedagtes het bly dwaal na Swart Vest se koorsagtige beskrywing; na die driehoeke van ’n vrou se liggaam, na Maria se naaktheid, die naaktheid wat sy net halfpad vir my onthul het. Ek het minderwaardig teenoor Swart Vest en Eerste Span gevoel en verslaan deur eersgenoemde se storie. Ek het nie regtig geweet waarvan hy praat nie. Ek was nog agter met die weë van die wêreld, ten spyte van Maria. As gevolg van haar.

Ek het die boek toegemaak en my gedagtes laat gaan na die tye in die motor. My vingers wat die lengtes en breedtes van haar plasie meet wat sy as tribuut vir haar farao wou hou, haar asem wat vlakker word met elke kneukeldiepe dompeling van sy sjadoef.

Toe ek weer wakker word, was Swart Vest nie meer daar nie. ’n Nuwe dienspligtige het op sy plek gesit. Ook hy het ’n sweetpak aangehad. Poenskop was terug. Al die sweetpakke het in ’n ry gesit, ’n mens kon sien hulle kom goed oor die weg.

Later het ek na Swart Vest gaan soek, maar daar was drie waens vol dienspligtiges en hulle het net verveeld na my teruggekyk.

Die drie sweetpakke was steeds aan’t rugby praat toe ek terugkeer. Eerste Span het weer sy vies gesig opgesit toe ek die plek opneem waar hulle briljante bewegings verduidelik het; hoe hulle dié en daai ou gebliksem en gedonder het, hoe een van hulle op ’n keer die skeidsregter teen die agterkop geklap en gemaak het of hy per ongeluk in hom vashardloop.

“Ek gaan baie rugby in die army speel,” het Poenskop gesê. “Een van die ouens wat in ons skool was, het ons een vakansie kom uitcheck, en hy’t gesê as jy rugby speel, is jou kop deur. Jy kry baie aftyd vir oefeninge. En jy kry ’n rang, met baie voordele, jou eie kar, jou eie kamer. ’n Mens wonder nog hoe hierdie ou ’n korporaal geword het, en dan sien jy hom in sy toks verbydraf en dan weet jy.”

Eerste Span was in sy element: “Ek gaan nie tevrede wees tensy ek minstens ’n korporaal word nie. Twee strepe, dis waarvoor ek bestem is.”

Daar was ’n goedige gespot. “Hoekom gaan jy nie vir lieutie nie?” het een hom aangepor.

“Nee, wat. Niemand wil ’n lieutie wees nie. Hulle sit net in hul kantore die hele dag lank. Al die bright sparks. Al die diep seuns.”

Ek kon hul oë op my voel. Die diep seun onder ons, boek in die hand. Het dit gelyk of ek geoormerk was vir offisierskap?

Veel meer is daar nie om te vertel nie. Ons is verdeel in Germiston, die eerste van etlike verdelings, want eintlik was dít die weermag se geheime bedoeling: om altyd groepe uitmekaar te laat spat en sodoende te verhoed dat enige soort sameswering kan ontwikkel. Soos dié van vriendskap, byvoorbeeld.

Honderde van ons is in vragmotors met flappende seile onder die gietysterboog oor die hoofhek aangery, verby die Kaaps-Hollandse gewels en rooiteëldakke agter die eike. Die bestuurders het die vragmotors met rokende bande tot halt laat skree, die einde van die “rofie rides”. Later sou dit deel word van die army-legendes wat aan meisies, moeders en broers in kroeë en brandweerstasies vertel word. Van platform-Jekylls verander die korporaals en sersante in paradegrond-Hydes wat die hele dag op ons skree en ons in alle rigtings skuif en stoot, van die een tou na die ander. Soms was ons kaal, soms in uniform, en ons kon die ligste bries aan ons konsentrasiekamp-ore voel – selfs Poenskop kon nie ’n tweede skof onder die barbier se knipper ontsnap nie.

En so is ’n duisend van ons geskuur en geskaaf en geskroef en gesweis sodat ons deel van die reusagtige vegmasjien kon word, tesame met duisende ander in kampe die hele land deur, stil en grimmig en swetend in die eensame aanhouding van ons makgemaakte, hokgeslane impulse.