Читать книгу Koukonap - Johann Botha - Страница 5

Ficksburg, Clocolan, Thaba Nchu. Op Bloemfontein kon hulle in hul kompartement bly terwyl die wa van die een spoor na die ander gerangeer en herkoppel word. De Brug, Petrusburg. Op Kimberley moes hulle wag vir ’n trein wat met die hoofspoor oor De Aar op pad was Kaap toe. Spytfontein, Modderrivier, Graspan.

Op Belmont het hulle in die wagkamertjie sit en kyk hoe die son op die spore blink. Soms hou daar ’n trein stil, laai ’n paar mense op of af en vertrek weer. Dan is daar weer ’n trein wat net fluit en stadiger ry tot hy anderkant die halte weer begin spoed optel. In die doringbome saag die sonbesies eenstryk deur.

Uiteindelik was die trein na Koukonap op ’n oorkantste syspoor gereed – ’n lokomotief, ’n paar oop trokke, enkele dagwaens en ’n goederewa. Hulle moes met hul bagasie oor die treinbrug daarheen piekel. Daar het die kondukteur hulle ingewag, sy blou onderbaadjie gemaklik oopgeknoop om sy maag te behaag.

“Wag, laat ek help, laat ek help,” sê hy, sonder aanstaltes om die daad by die woord te voeg. “So, dis nou die Fourie-gesinnetjie? Ons nuwe posmeester, nie waar nie? En sy vroutjie en seuntjie? Nou maar welkom, welkom in ons geweste!”

Hy sê hy is Du Plessis – “maar noem my sommer Doepie” – en skud plegtig met almal hand, Dries inkluis.

“Hoe ver is dit nog na Koukonap, meneer Du Plessis?” wil Lenie weet.

“Doepie, mevroutjie, noem my Doepie. Nie te ver nie, so ’n paar uurtjies en ons is daar. So bietjie aandoen by Salt Lake, so bietjie water tap by Broadwaters, dan draf ons ou treintjie deur tot daar.”

Hy haal sy pet af en vee met sy sakdoek die sweet van sy voorkop af. “Nogal ’n aardige ou hittetjie vandag, of hoe?”

Dis Doepie wat sorg dat die laaste skof na hul bestemming darem een aangename verrassing oplewer. Die uitsig op die Vaalrivier by die Broadwaters-halte het die lafenis van ’n oase in die woestyn gesuggereer. En toe die trein weer sy loop kry, kom hy hulle roep. Hulle moet bietjie saam met hom na die goederewa.

“Daar is vir julle ’n serpraaisie.”

Hy lyk so angstig en opreg dat Lood skietgee.

Tussen die kiste, kratte en kanne swaai Doepie soos ’n towenaar ’n klam goiingsak af van ’n groot, koel waatlemoen. Die liggroen skil het donker sigsag-strepe oor sy volle lengte. “Dis wat ons noem ’n rattlesnake.” Met sy knipmes sny hy die waatlemoen in lang skywe. Daarna snitte uit die ryk, donkerrooi kroon.

“Probeer eers die skywe,” beveel hy aan. “Die kroon is die poeding. Toe, kry vir julle. Proe maar self. Hierlangs het ons die soetste waatlemoene in die hele wêreld. Of wat sê jy, boetatjie?”

Dries kan net knik terwyl hy ’n skyf van ’n kant af deur sy mond werk. Hy kou dat die sap teen sy ken afloop. Hy volg oom Doepie se voorbeeld en spoeg die swart pitte met ’n boog by die goederewa se oop skuifdeur uit. Die kroon is ferm, maar fyn, sappig en soet. Dit het ’n geur en ’n smaak wat jou lus maak vir nog. Dis ’n fees sonder keer, buiten die grootte van jou maag.

Die grootmense het klaar geëet en staan en gesels. Die meneer en mevrou het Lood en Lenie geword. Dries nader die einde van sy kapasiteit. Hy eet al stadiger en luister met ’n halwe oor.

“Toe maar, moenie te gou skrik nie. Julle sal gewoond raak aan Koukonap,” hoor hy oom Doepie sê. “Dis mos een van daardie plekke waarvan hulle sê dat dit jou twee keer laat huil. Die eerste keer as jy daar aankom. Die tweede keer as jy daar moet weggaan.”

Lood sê niks. Lenie vra: “Wat dink jý daarvan, Doepie?”

“Ek sal nie weet nie,” sê Doepie. “Ek is daar gebore en ek bly nog daar.”

Die stasie is die eindpunt van die takspoor van Belmont af. Ten spyte van Doepie se paaiwoorde, is die eerste blik op hierdie poort tot hul nuwe tuiste nie bemoedigend nie. Langs die spoor ’n rytjie vierkantige rooibaksteenhuise. Vaalblou gruis op die perron en ’n paar stowwerige aalwyne by die naambord. ’n Stasiegeboutjie van dieselfde rooi baksteen. Peperbome, ’n sinkskuur en ’n veekraal.

Dis laatmiddag. Oom Joep Carstens, die stasiemeester, is al huis toe, anders het hy seker uit sy kantoor gekom om die vreemdelinge te verwelkom. Hy sou beduie het hoe die dorpie teen die bult af lê, waar die rivier verbyloop en dat die blou lint op die horison die Ghaapse plato is. “Die mense sê sommer Ghaap se Berg.”

Of dit veel sou gedoen het om die toneel vir die moeë reisigers aantrekliker te maak, is dalk te betwyfel. Volgens oorlewering het Lood gesê: “Lyk my maar na ’n ou kak plekkie.”

Dis ook deel van die familiesage dat Mank Manie Wolmarans die gesin in sy swart Oldsmobile na hul huurhuis geneem en dat Lenie langs die pad gesê het: “Nee, Lood, ek huil nie.” Sy het ook nie gehuil oor die verwaarloosde huisie met die badkamer op die stoep en ’n kleinhuisie in die hoek van die erf nie. In elk geval nie openlik nie. Die huur was bekostigbaar, dit was goed vir ’n begin. Wat daarvan as die plankvloere politoer en die mure kalk gekort het? ’n Mens spring aan die werk om die plek leefbaar te kry.

Lood het perdebyneste op die stoep met ’n fakkel van koerantpapier bygedam en by die badkamer ’n geelslang se kop met ’n gholfstok verpletter. Dries onthou die reuk van papier wat brand, die verskroeide perdebye op die sementvloer en sy pa wat sê: “Hierdie goedjies is venynig. ’n Perdeby kan jou sommer ’n hele paar steke agtermekaar gee. Dit brand soos vuur.”

Toe moes Lood eers die verskil tussen ’n heuningby en ’n perdeby verduidelik.

Die slang het Lenie in die badkamer verras. Sy was besig by die wasbak toe ’n beweging die hoek van haar oog vang. Sy versteen instinktief. Die reptiel, wat hom dalk in die hitte van die dag in die koelte onder die bad tuisgemaak het, ontvou sy kronkels en kom skynbaar reg op haar afgeseil. Toe Lenie retireer, lig hy sy voorlyf en trek dreigend bakkop. Teen daardie tyd staan sy met ’n gil na haar wederhelfte op die stoep.

Lood, wat nie graag die wasbak wil tref nie, por die slang versigtig met die gholfstok na die oop deur toe aan. Met ’n vloeiende golfbeweging seil hy uit op die stoep en af met die trap.

“Arme ding. Sal ons hom nie maar laat gaan nie?” vra Lenie.

“So ’n satan op die erf,” sê Lood. “Kan dit nie waag nie.” Sy eerste swaai tref nie skoon nie, maar rig skade aan.

“Ek wil liewer nie kyk nie,” sê Lenie. Sy bly egter staan. Dries kyk ook met gemengde gevoelens. Hy is aan sy pa se kant en kry tog die slang jammer wat nou dringend probeer wegkom. Waar hy voorgekeer word, mik hy met ’n oop bek en flitsende tongetjie. Dalk breek een van Lood se houe sy rug, want hy krul en spartel vergeefs om sy vyand by te kom. ’n Hou tref hom vol teen die kop. Lood slaan tot daar nie meer lewe in die lyf is nie, net die laaste rilling van die dood.

Dis aardig om die dierasie so weerloos te sien lê. Nou kan jy maar aan hom vat, hy kan niks doen nie. Hy is langer as Dries en dikker as sy arm. Sy skubbe pas naatloos oormekaar, mooi donker geelbruin aan die rugkant en ligter geel aan die penskant. Donker bloed aan die stukkend gekapte kop. Lood forseer die bek oop met ’n stok. Hulle kyk met respek na die giftande.

“Verbeel jou, as hy jou pik,” sê Lood. “Ek dink nie jy het ’n kans nie.”

“Hy het dalk ’n maat,” sê Lenie. Sy ril by die gedagte. “Wat hom kom soek.”

“Dis bygeloof,” sê Lood. “Maar lyk my ons is hier in slangwêreld.”

“So ’n pragtige ding,” sê Lenie.

Op die potjie sit, wou Dries nie meer doen nie. Nie ’n ervare treinreisiger soos hy nie. Nadat die houtbank ontsmet en ’n dipmengsel in die emmer onder die sitplek gegooi is, is hy toegelaat om die kleinhuisie onder die groot peperboom te gebruik. Op die oog af het dit vir hom ’n gesellige plekkie daar eenkant gelyk. Daar was ’n paar ou tydskrifte op die bank langs die sitplek waardeur mens kon blaai en ’n pakkie vierkantig geskeurde velletjies koerantpapier op ’n spyker gepen.

Die gedagte aan daardie donker emmer doer onder hom het Dries tog aardig laat voel. Is dit ’n by of ’n brommer wat in die ruimte êrens onder sy sitvlak zoem? Watse onheil sou nog daar skuil? Kakkerlakke? Dalk ’n spinnekop? Hy het sy broek liewer nie tot op sy enkels laat sak nie, net tot op sy knieë, reg vir opspring.

Na ’n ruk het hy darem tuis geraak en sy bydrae gelewer, maar afgesien van die gebruik om agterna inspeksie te hou.

In daardie tyd het die Terblanche’e van Marquard een aand by die Fouries oornag. Op pad terug van vakansie in die Kaap het hulle spesiaal die draai gery om te sien hoe dit met hul ou vriende gaan. Op Koukonap, van alle plekke in die wye wêreld.

Wat Dries van dié kuiertjie bybly, is Lottie wat wil piepie. Hy wys haar die kleinhuisie, maar sy sien nie kans nie.

“Jig. Dit stink.”

“Jy gooi net bietjie dip af in die emmer daar onder.” Hy demonstreer.

“Dis te hoog.”

“Ek sal jou help.”

“Nee, ek is bang.”

Hulle piepie in die sand onder die peperboom. Dries eerste. Hy lig sy broekspyp op, staan lekker wydsbeen en laat waai. Skuimpies dryf op die dammetjie wat stadig wegsink in die sand. Lottie lyk beïndruk.

“Wys bietjie? Is dit jou piepiedingetjie?”

“Dis my peesterman.”

“Haai foei tog, hy is so oulik.”

“Hoe lyk joune?”

Sy het haar rokkie op- en haar broekie afgetrek om te sit en piepie. Dit vorm self ’n bevredigende nat kol. Dries meen egter hy mis iets.

“Het jy nie ’n mannetjie nie?”

“Ek is dan ’n meisie.”

“Ek weet dit, dommie. Jy dra mos ’n rok.”

“Nou ja?”

“Nou ja wat?”

“’n Meisie het ’n koekie.” Sy trek weer haar broekie af om te wys.

“O.”

Toe Liesbet Terblanche taktvol verneem hoekom Lottie rondstap met ’n krom pepertakkie wat by haar broekie uithang, antwoord sy saaklik.

“Ons speel mos ons is boeties.”

Lenie Fourie wil iets sê, maar Markus Terblanche keer.

“Toe nou, Leentjie. Dis kinders.”