Читать книгу Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego - Группа авторов - Страница 45

1.8.1. Częstość skurczów serca

Trening wytrzymałościowy zwalnia spoczynkową częstość skurczów serca, często do 40 na minutę. Podawane są też niższe wartości (nawet 30 ud./min u osób najlepiej wytrenowanych). Zwolnienie to nazywa się bradykardią spoczynkową. Bradykardii tej towarzyszy wzrost objętości wyrzutowej, co utrzymuje objętość minutową. Przyczyną bradykardii spoczynkowej po treningu wytrzymałościowym jest wzrost napięcia układu nerwowego przywspółczulnego oraz spadek napięcia układu nerwowego współczulnego.

Przy takich samych obciążeniach bezwzględnych wzrost częstości skurczów serca u osób zaadaptowanych do wysiłków wytrzymałościowych jest mniejszy niż u osób niezaadaptowanych. Gdy jednak częstość skurczów serca odniesie się do obciążenia stanowiącego taki sam odsetek V̇O_2max, częstość skurczów jest jednakowa w obu grupach. Również częstość skurczów serca w czasie wysiłków maksymalnych jest zbliżona w obu grupach. Zmniejszenie częstości skurczów serca i wzrost objętości wyrzutowej są korzystne, gdyż pozwala to na lepsze wypełnienie komór krwią. U osób wytrenowanych częstość skurczów serca po wysiłku normalizuje się szybciej niż u osób niewytrenowanych.

1.8.2. Wielkość serca

Nowsze techniki badawcze (echokardiografia, rezonans magnetyczny i inne) pozwoliły na stwierdzenie, że trening wytrzymałościowy zwiększa objętość komór i powoduje jedynie niewielkie zwiększenie grubości ściany komory lewej (hipertrofia ekscentryczna). Nowe sarkomery dodawane są szeregowo. W następstwie rośnie masa i wielkość serca (serce atlety, serce sportowca). Obecnie uważa się, że jest to normalna reakcja fizjologiczna, nie zaś patologiczna. Również trening siłowy zwiększa grubość ściany komory lewej, nie zwiększa natomiast jej objętości (hipertrofia koncentryczna). Nowe sarkomery dodawane są równolegle. Hipertrofia po treningu siłowym jest prawdopodobnie następstwem wzrostów ciśnienia tętniczego w czasie tego typu wysiłków (wzrost obciążenia następczego – afterload). Hipertrofia po treningu wytrzymałościowym jest spowodowana wzrostem objętości późnorozkurczowej (wzrostu obciążenia wstępnego – preload).

1.8.3. Objętość wyrzutowa

Trening wytrzymałościowy zwiększa objętość wyrzutową serca zarówno w spoczynku, jak i w czasie wysiłku. Wartości te mogą wzrosnąć nawet dwukrotnie. U mężczyzn bardzo wytrenowanych objętość wyrzutowa podczas maksymalnego wysiłku może wzrosnąć nawet do 220 ml, podczas gdy u mężczyzn niewytrenowanych – do 110 ml. U ludzi zaadaptowanych do wysiłków wytrzymałościowych objętość wyrzutowa może wzrastać nawet do obciążeń rzędu 80–90% V̇O_2max. Wzrost wypełnienia serca krwią jest następstwem wzrostu objętości osocza i mniejszej częstości skurczów serca u osób wytrenowanych przy takim samym obciążeniu bezwzględnym jak u osób niewytrenowanych. Zwiększenie objętości późnorozkurczowej zwiększa, jak już wspomniano, siłę skurczu. Czynnik ten, w połączeniu ze zwiększoną masą komory, zwiększa objętość wyrzutową. Zmniejsza się natomiast objętość późnoskurczowa krwi w komorach. Zwiększa się więc frakcja wyrzutowa, tzn. stosunek objętości krwi wyrzuconej do objętości późnorozkurczowej wyrażony w procentach.

1.8.4. Objętość minutowa

Objętość minutowa w spoczynku po treningu wytrzymałościowym jest taka sama jak u osób niewytrenowanych. Również w czasie wysiłku submaksymalnego o obciążeniu stanowiącym jednakowy odsetek V̇O_2max dla każdego badanego wzrost objętości minutowej w obu grupach jest zbliżony. Jednak w czasie wysiłku o maksymalnym obciążeniu objętość minutowa u osób bardzo wytrenowanych wzrasta nawet do 40 l/min, natomiast u osób niewytrenowanych, jak wspomniano, nie przekracza 25 l/min. Na wielkości te wpływa masa ciała.

1.8.5. Naczynia krwionośne

W czasie treningu wytrzymałościowego w mięśniach powstają nowe naczynia włosowate (kapilary). Ponieważ liczba komórek mięśniowych nie ulega zmianie, stosunek liczby kapilar do liczby włókien wzrasta. Zwiększenie liczby kapilar oznacza ułatwienie dostawy nie tylko tlenu, lecz także substratów energetycznych, oraz ułatwienie usuwania produktów przemiany materii. Zwiększa się napięcie ścian naczyń żylnych, co powoduje, że mniej krwi gromadzi się w łożysku żylnym, zatem więcej krwi trafia do tętnic, a zwłaszcza do pracujących mięśni.

1.8.6. Ciśnienie tętnicze

Trening wytrzymałościowy nieznacznie obniża ciśnienie tętnicze skurczowe i rozkurczowe. Nieco większe spadki ciśnienia obserwuje się u osób z ciśnieniem granicznym lub lekkim nadciśnieniem. Wysiłki siłowe, np. podniesienie ciężaru, znacznie zwiększają ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Jednak trening tego typu nie prowadzi do rozwoju nadciśnienia. Obserwowano nawet niewielkie obniżenie ciśnienia tętniczego u ludzi z ciśnieniem granicznym zaangażowanych w treningi siłowe.