Читать книгу Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego - Группа авторов - Страница 43

W spoczynku cały ustrój zużywa ok. 22% tlenu dostarczanego do tkanek z krwią tętniczą. Wynika to z prostej kalkulacji. Hemoglobina (jedyny nośnik tlenu) we krwi tętniczej wysycona jest tlenem w 97%. Natomiast tzw. mieszana krew żylna, tj. krew w prawym przedsionku, jest wysycona tlenem w 75%. W czasie wysiłku wzrasta ekstrakcja tlenu przez pracujące mięśnie. Oznacza to, że krew żylna opuszczająca pracujący mięsień zawiera znacznie mniej tlenu. Innymi słowy, różnica tętniczo-żylna jest znacznie większa niż w spoczynku. Różnica ta może dochodzić do 90%, a nawet więcej. Oddawaniu tlenu przez oksyhemoglobinę w kurczącym się mięśniu sprzyja: spadek prężności tlenu, wzrost prężności dwutlenku węgla, zakwaszenie i wzrost ciepłoty. Wzrost ekstrakcji tlenu w pracującym mięśniu jest zjawiskiem niezmiernie korzystnym, gdyż kurczące się mięśnie otrzymują znacznie więcej tlenu w czasie jednego pasażu krwi. Nie ma to skutków ubocznych, gdyż odtlenowana hemoglobina (deoksyhemoglobina) jest ponownie wysycana tlenem w płucach.

U osób niewytrenowanych w czasie wysiłku o wzrastającym obciążeniu prężność tlenu we krwi tętniczej ulega jedynie niewielkiemu obniżeniu (mieści się wciąż w granicach spoczynkowych). Natomiast osoby zaadaptowane do wysiłku wytrzymałościowego można podzielić na dwie grupy: w jednej, nieco większej, prężność tlenu zachowuje się jak u osób niewytrenowanych, czyli obniża się w czasie wysiłku tylko nieznacznie. Natomiast w drugiej grupie prężność tlenu we krwi tętniczej obniża się, poczynając od obciążeń 60–70% V̇O_2max, tak że przy obciążeniu zbliżonym do 100% V̇O_2max może być niższa nawet o 30–40 mm Hg niż w spoczynku. Oznacza to, że w tej drugiej grupie występuje hipoksemia Ta hipoksemia wysiłkowa występuje u obu płci. Jej przyczyna nie została dokładnie rozpoznana. Najprawdopodobniej jest ona następstwem ogromnego wzrostu objętości minutowej serca. Wzrost taki wymusza bardzo szybki przepływ krwi w krążeniu płucnym. Wzrost szybkości przepływu w płucach może być tak duży, że czas kontaktu erytrocytów z tlenem w pęcherzykach płucnych może być zbyt krótki, by nastąpiło pełne utlenowanie hemoglobiny.