Читать книгу Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego - Группа авторов - Страница 22

1.5.1. Trening wytrzymałościowy

Trening wytrzymałościowy zwiększa zdolność mięśni do utleniania substratów energetycznych, rośnie bowiem liczba i wielkość mitochondriów oraz aktywność enzymów łańcucha oddechowego. Wzrasta zdolność miocytów do transportu kwasów tłuszczowych do mitochondriów, a także aktywność łańcucha enzymów uczestniczących w beta-oksydacji kwasów tłuszczowych. Rośnie liczba naczyń włosowatych oraz zawartość mioglobiny w miocytach, co ułatwia dostawę tlenu do mitochondriów. W efekcie rośnie tzw. zdolność oddechowa mięśni (czyli zdolność do poboru tlenu). U osób niewytrenowanych wynosi ona ok. 1,5 l/g mięśnia/h, u osób uprawiających jogging (25–40 km/tydzień) 2,71 l/g mięśnia/h, a u maratończyków, którzy przebiegają ok. 80 km/tydzień, ponad 4 l/g mięśnia/h. Największy wzrost zdolności oddechowej następuje w mięśniu naramiennym u pływaków (5,2 l/g mięśnia/h). Rodzi to pytanie o obciążenia treningowe, które spowodują maksymalny wzrost tego parametru. Obecnie przyjmuje się, że wydatek energetyczny w czasie treningu nie powinien przekraczać 5–6 tysięcy kcal/ /tydzień (u biegaczy 80–95 km biegu, a u pływaków przepłynięcie 30–40 km). Dalsze zwiększanie obciążenia treningowego nie zwiększa już zdolności mięśni do przemian tlenowych. Wysiłek ciągły i interwałowy w cyklu treningowym zwiększają w podobnym stopniu zdolność oddechową mięśni.

Trening wytrzymałościowy zwiększa utlenianie wolnych kwasów tłuszczowych. U osób wytrenowanych kwasy tłuszczowe są wykorzystywane podczas wyższych obciążeń niż u osób nietrenowanych. Wywiera to oszczędzający wpływ na wykorzystanie węglowodanów. Węglowodany stają się głównym źródłem energii dopiero w czasie wysiłków o większej intensywności, gdy wykorzystanie FFA ulega zmniejszeniu. Oznacza to, że trening wytrzymałościowy przesuwa punkt skrzyżowania wykorzystania tłuszczów i węglowodanów w czasie wysiłku w kierunku większych obciążeń. Dodać tu należy, że omawiany typ treningu zwiększa wewnątrzmięśniowe zasoby glikogenu i triacylogliceroli. Zwiększone wykorzystanie FFA oraz zmniejszenie tempa wykorzystania węglowodanów (przy zwiększonych zasobach glikogenu) umożliwiają znaczne wydłużenie czasu wysiłku do wyczerpania.

1.5.2. Trening beztlenowy

W niektórych dyscyplinach sportowych (sprinty, podnoszenie ciężarów) zawodnicy muszą wykonać maksymalny wysiłek w jak najkrótszym czasie. Energia w czasie tego typu wysiłków pochodzi z ATP, fosfokreatyny, z reakcji miokinazowej i wreszcie z glikolizy beztlenowej. Trening beztlenowy zwiększa zdolność mięśni do wytwarzania energii na drodze przemian beztlenowych. Trening tego typu zwiększa aktywność kinazy kreatynowej, miokinazy oraz kluczowych enzymów glikogenolizy i glikolizy (fosforylazy, fosfofruktokinazy, dehydrogenazy mleczanowej) w mięśniach. Do pomiaru mocy beztlenowej służy wiele testów, np. test Wingate, test Margarii–Kalamena i testy biegowe.