Читать книгу Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego - Группа авторов - Страница 27

U obu płci przysadka wydziela dwie gonadotropiny: hormon folikulotropowy (FSH) i hormon luteinizujący (LH). Dotychczasowe wyniki badań nad wpływem wysiłku na wydzielanie gonadotropin są rozbieżne, a więc nie pozwalają na jednoznaczne określenie kierunku zmian w przypadku wysiłków siłowych, maksymalnych, supramaksymalnych i wytrzymałościowych. Trening wytrzymałościowy zwiększa, według niektórych badaczy, spoczynkowe stężenie LH u kobiet oraz zmienia wzorzec pulsacyjnego wydzielania tego hormonu. Nie ma natomiast pewnych danych o wpływie treningu na wydzielanie FSH.

Jajnik

Wydzielanie hormonów płciowych u kobiet w okresie rozrodczym charakteryzuje się cyklicznością. W fazie folikularnej cyklu miesiączkowego rośnie we krwi stężenie estrogenów i FSH. W końcu tej fazy cyklu następuje niewielki wzrost stężenia progesteronu. Pod koniec fazy folikularnej następuje bardzo szybki wzrost stężenia LH, co wywołuje jajeczkowanie. W fazie lutealnej cyklu rośnie wydzielanie estrogenów i progesteronu. Wysiłek jednorazowy zwiększa stężenie estradiolu we krwi w fazie folikularnej, a w fazie lutealnej zwiększa stężenie zarówno estradiolu, jak i progesteronu. Ponieważ wydzielanie obu gonadotropin nie ulega większym zmianom, uważa się, że wzrost stężenia estrogenów i progesteronu jest następstwem spadku tempa ich eliminacji w wątrobie, nie zaś wzrostu wydzielania przez jajniki. Trening zmniejsza wydzielanie zarówno estrogenów, jak i progesteronu. Następstwem tego są zaburzenia cyklu miesiączkowego. Zaburzenia te występują u wielu kobiet uprawiających różne rodzaje sportu. Zagadnienie to omówiono szczegółowo w rozdziale 3.

Trening wytrzymałościowy zmniejsza u kobiet stężenie androgenów nadnerczowych we krwi w spoczynku.

Jądro

Jądro pełni podwójną funkcję: wytwarza męskie hormony płciowe, z których najważniejszym jest testosteron, i plemniki. U dorosłych mężczyzn testosteron jest niezbędny do utrzymania prawidłowej czynności kanalików nasiennych oraz wywiera działanie anaboliczne.

Wysiłek krótkotrwały o większym obciążeniu zwiększa stężenie testosteronu we krwi, głównie za sprawą zmniejszonej jego eliminacji w wątrobie. Wysiłek wytrzymałościowy zwiększa, według większości badaczy, stężenie testosteronu we krwi. W okresie odnowy po wysiłku wytrzymałościowym obserwowano najczęściej obniżenie stężenia tego hormonu. Wysiłek siłowy zwiększa stężenie testosteronu, a wzrost ten jest tym większy, im większe obciążenie i większa masa zaangażowanych mięśni. Trening wytrzymałościowy obniża stężenie testosteronu w spoczynku. Zmiany te są jednak stosunkowo niewielkie i mieszczą się w granicach normy. Wpływ treningu siłowego na wydzielanie testosteronu u mężczyzn jest przedmiotem kontrowersji.

Farmakologiczna blokada wzrostów stężenia testosteronu we krwi w czasie treningu siłowego zapobiega przyrostom masy mięśniowej (hipertrofii mięśni) powodowanym przez ten typ treningu. Oznacza to, że wysiłkowe wzrosty wydzielania testosteronu są niezbędne do wystąpienia tego procesu.

Znaczenie wysiłkowych i treningowych zmian stężenia testosteronu we krwi jest niejasne. Być może wzrost stężenia po wysiłkach w cyklu treningowym ułatwia przyrost masy mięśniowej (działanie anaboliczne). Uważa się, że stosunek stężenia testosteronu do stężenia kortyzolu we krwi odgrywa istotną rolę w regulacji metabolizmu białka w okresie powysiłkowej odnowy. Jego wzrost nasila, natomiast spadek zmniejsza syntezę białek.

Brak jest danych o wpływie wysiłku na pulsacyjne wydzielanie LH u mężczyzn. Nie wykazano też negatywnych wpływów wysiłku i treningu na jakość nasienia i inne aspekty rozrodczości mężczyzn.

Dane o wpływie jednorazowego wysiłku siłowego na stężenie testosteronu u kobiet są rozbieżne – opisano zarówno brak zmian, jak i wzrost stężenia. Przyczyną tej rozbieżności jest, prawdopodobnie, stosowanie różnych testów obciążeniowych. Długotrwały, intensywny trening siłowy znacznie zwiększa spoczynkowe stężenie testosteronu u kobiet. Stężenie testosteronu we krwi u kobiet jest ok. 10 razy niższe niż u mężczyzn. Otwarte pozostaje pytanie o przyczynę hipertrofii mięśni w następstwie treningu siłowego u kobiet.