Читать книгу Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego - Группа авторов - Страница 29

Hormon wzrostu wywiera swoje wpływy zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, przez zwiększenie syntezy i wydzielania w wątrobie oraz w innych tkankach peptydu o nazwie insulinopodobny czynnik wzrostowy 1 (IGF-1). U osób dorosłych główne wpływy bezpośrednie GH to aktywacja syntezy białek, zmniejszanie dokomórkowego transportu glukozy do mięśni i nasilanie lipolizy w tkance tłuszczowej (działanie przeciwinsulinowe). Główne wpływy IGF-1 u osób dorosłych to zwiększanie syntezy białka, a w następstwie – również masy mięśni. IGF-1 nasila dokomórkowy transport glukozy i hamuje lipolizę. W okresie wzrostu zwiększa tworzenie chrząstek nasadowych, a więc stymuluje wzrost. Syntezę IGF-1 w chrząstkach stymuluje GH.

Wysiłek o niewielkim obciążeniu nie wpływa na wydzielanie GH. W czasie wysiłków o obciążeniu powyżej 30% V̇O_2max stężenie GH we krwi wzrasta. W czasie długotrwałego wysiłku następuje najczęściej stopniowy wzrost stężenia GH we krwi. Wysiłki beztlenowe i siłowe znacznie zwiększają wydzielanie tego hormonu. Trening siłowy zwiększa stężenie zarówno GH, jak i IGF-1 w spoczynku. Trening wytrzymałościowy zmniejsza wysiłkowe wydzielanie hormonu wzrostu w czasie wysiłków submaksymalnych i nasila je w czasie wysiłków o dużej intensywności (> 80% V̇O_2max).

Znaczenie nawet dużego wzrostu stężenia hormonu wzrostu w czasie wysiłków beztlenowych i siłowych jest nieznane. Nie ma danych świadczących o tym, że GH jest czynnikiem indukującym wzrost masy mięśniowej w czasie treningu siłowego. Podczas wysiłków wielogodzinnych GH jest jednym z czynników aktywujących lipolizę w tkance tłuszczowej. Znaczenie odgrywa zapewne hamowanie przez ten hormon wychwytu glukozy przez te grupy mięśni, które nie pracują w czasie wysiłku. Nie wpływa to na wychwyt glukozy przez mięśnie pracujące, gdyż aktywuje go sama czynność skurczowa. Natomiast zmniejszenie wychwytu glukozy przez mięśnie niepracujące niewątpliwie przyczynia się do oszczędzania tego cukru.

Większość dostępnych danych wskazuje, że wysiłek nie zmienia znacząco stężenia IGF-1 we krwi. Okazuje się również, że ani wzrost GH, ani wzrost stężenia IGF-1 we krwi nie są niezbędne do przyrostu masy mięśni w czasie treningu siłowego, ponieważ sam wzrost obciążenia mięśni, ich rozciągnięcie i ekscentryczny skurcz zwiększają miejscowo ekspresję mRNA IGF-1 w mięśniu (nawet w razie nieobecności GH). IGF-1 stymuluje syntezę białka i hamuje jego rozkład w mięśniach. Wykazano też, że w mięśniu oprócz IGF-1 znajduje się izoforma tego peptydu, którą nazwano mechanicznym czynnikiem wzrostowym (MGF). Jego ekspresja pojawia się jedynie po rozciągnięciu, obciążeniu lub uszkodzeniu mięśnia. MGF zwiększa masę mięśniową znacznie szybciej niż IGF-1. Wyjaśniałoby to mechanizm lokalnego przerostu grupy mięśni w czasie treningu. Gdyby przerost ten zależał od IGF-1 krążącego we krwi, byłby równomierny i niezwiązany z wielkością obciążenia.