Читать книгу Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego - Группа авторов - Страница 48

pH wynoszące 7,0 to pH obojętne, pH poniżej 7,0 to pH kwaśne, a powyżej – zasadowe. pH osocza w spoczynku wynosi 7,36–7,40. Graniczne pH osocza tolerowane przez ustrój przez krótki okres to 6,9 i 7,45. pH mięśni jest zawsze niższe o ok. 0,5 jednostki od pH krwi. W czasie wysiłku o wzrastającej intensywności pH mięśni i osocza ulega stopniowemu obniżeniu, głównie z powodu znacznego wzrostu glikolizy i nasilonego rozkładu ATP, czemu towarzyszy zwiększona produkcja mleczanu i akumulacja jonów wodoru (H⁺), co prowadzi do obniżenia pH, a więc wzrostu zakwaszenia mięśni i osocza. pH krwi może ulec obniżeniu do 7,0, a pH mięśni do 6,5, a nawet do 6,3. Zdolność mięśni do buforowania jonów wodoru jest ograniczona. Najważniejszą rolę grają białka wewnątrzkomórkowe, w tym karnozyna. W buforowaniu biorą także udział wewnątrzmięśniowe wodorowęglany (HCO₃^–) i fosforany. Najważniejszym buforem krwi jest bufor dwuwęglanowy (HCO₃^–/H₂CO₃). Hemoglobina ma znacznie mniejszą zdolność buforującą. Stosunkowo niewielką rolę buforującą odgrywają również białka osocza. W sporcie wyczynowym największe wzrosty stężenia jonów H⁺ i mleczanu występują po biegu na dystansach 400 i 800 m. Mleczan dyfunduje z mięśni do krwiobiegu i szczyt jego stężenia we krwi pojawia się po kilku minutach od zakończenia wysiłku. Gromadzące się w osoczu, w czasie wysiłku o dużym obciążeniu, jony wodoru łączą się z jonem węglanowym (HCO₃^–), tworząc kwas węglowy (H₂CO₃). Kwas węglowy dysocjuje do dwutlenku węgla (CO₂) i wody (H₂O). Dwutlenek węgla jest wydalany przez płuca. Zakwaszenie osocza pobudza wentylację, co ułatwia wydalanie nadmiaru CO₂. Płuca odgrywają główną rolę w przeciwdziałaniu nadmiernym spadkom pH osocza w czasie wysiłku oraz w przywracaniu go do normy po zakończeniu wysiłku o dużej intensywności. Bufor dwuwęglanowy funkcjonuje również w nerkach, jednak działa znacznie wolniej niż w osoczu, a tym samym nerki odgrywają jedynie niewielką rolę w eliminacji jonów wodoru w czasie wysiłku. pH nie ulega zmianie po wysiłkach długotrwałych (np. po biegu maratońskim).