Читать книгу Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego - Группа авторов - Страница 49

1.12.1. Wprowadzenie

Nerki:

– oczyszczają osocze ze zbędnych, często toksycznych, produktów przemiany materii, a także są miejscem wydalania wielu substancji egzogennych, np. niektórych leków;

– biorą udział w regulacji bilansu wodnego ustroju;

– biorą udział w regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej;

– są narządem wewnątrzwydzielniczym: wydzielają erytropoetynę i reninę oraz wytwarzają końcową postać czynnej witaminy D.

Nerki wytwarzają mocz na drodze trzech procesów: filtracji osocza w kłębuszkach nerkowych, wydzielania przez komórki kanalików nerkowych oraz wchłaniania zwrotnego z płynu kanalikowego do krwi. W czasie jednego pasażu krwi przez nerki w kłębuszkach nerkowych jest filtrowane 15–20% osocza przepływającego przez nerkę. Dodać należy, że filtr kłębuszka przepuszcza jedynie nieznaczne ilości białek, które są niemal w całości reabsorbowane w kanalikach nerkowych. Zwykle są to albuminy, ze względu na swą niewielką masę cząsteczkową. Tak więc filtrowane jest odbiałczone osocze. Jest to tzw. mocz pierwotny. Stosunek objętości tego przesączu do objętości krwi przepływającej przez nerki, wyrażony w procentach, nazywa się frakcją filtracyjną.

1.12.2. Wpływ wysiłku

W czasie wysiłku przepływ krwi przez nerki spada (p. wyżej). Mimo to początkowo objętość filtratu nie ulega zmianie, a nawet może wzrosnąć. Przyczyną tego jest skurcz tętniczki odprowadzającej kłębuszka (autoregulacja przepływu). W czasie przedłużonego wysiłku zmniejsza się produkcja moczu. Dochodzi do jego zagęszczenia (wpływ ADH). Zmienia się też jego skład. Wzrasta wydalanie jonów potasu i zmniejsza się wydalanie jonów sodu. Jest to skutek zwiększonego wydzielania aldosteronu przez korę nadnerczy.

W trakcie długotrwałych wysiłków często w moczu pojawia się białko (białkomocz). Przyczyną białkomoczu jest wzrost przepuszczalności filtra kłębuszkowego. Białkomocz wysiłkowy ustępuje po 1–2 dniach. Po długotrwałych wysiłkach u znacznej części zawodników w moczu pojawiają się krwinki czerwone (erytrocyturia), hemoglobina (hemoglobinuria) i mioglobina (mioglobinuria). Zwykle ustępują po 1–2 dniach. Przyczyną hemoglobinurii jest prawdopodobnie mechaniczne niszczenie krwinek w następstwie urazów ściany pęcherza w okolicy trójkąta moczowo-płciowego. Mioglobina pochodzi z uszkodzonych włókien mięśniowych.

Trening wytrzymałościowy nie wpływa na czynność nerki.