Читать книгу Fizjologia człowieka w zarysie - Группа авторов - Страница 59

Bodźcem pobudzającym proprioreceptory jest napięcie i rozciąganie mięśni, ścięgien i więzadeł oraz ucisk wywierany na powierzchnie stawowe. Proprioreceptory występują we wrzecionkach nerwowo-mięśniowych, w ścięgnach, więzadłach, na powierzchniach stawowych i w okostnej. W układzie ruchu występują również nagie zakończenia nerwowe odbierające czucie bólu. Niedotlenienie mięśni poprzecznie prążkowanych lub uraz mechaniczny wyzwalają czucie bólu głębokiego. Droga nerwowa czucia proprioceptywnego nerwów rdzeniowych, zwana inaczej drogą zwojowo-opuszkowo-wzgórzowo-korową, rozpoczyna się w zwojach rdzeniowych i przebiega w sposób opisany poniżej. Ciała komórek nerwowych I neuronu odbierającego impulsację z proprioreceptorów znajdują się w zwojach rdzeniowych. Ich dendryty kierują się do proprioreceptorów, a aksony przez korzenie grzbietowe wnikają do sznurów tylnych, biegnąc w pęczku smukłym i w pęczku klinowatym do jądra smukłego i jądra klinowatego w rdzeniu przedłużonym. Ta część drogi nazywa się drogą zwojowo-opuszkową lub drogą rdzeniowo-opuszkową. Pęczek smukły prowadzi impulsy z kończyn dolnych i dolnej połowy tułowia, a pęczek klinowaty z kończyn górnych i górnej połowy tułowia.

Ciała komórek nerwowych II neuronu znajdują się w jądrze smukłym i w jądrze klinowatym. Ich aksony kierują się do wzgórza, do jądra brzusznego tylno-bocznego. Większość aksonów wchodzi w skład wstęgi przyśrodkowej, krzyżującej się w rdzeniu przedłużonym, w skrzyżowaniu wstęg. Ta część drogi nazywa się drogą opuszkowo-wzgórzową.

Ciała komórek nerwowych III neuronu znajdują się w jądrze brzusznym tylno-bocznym wzgórza. Ich aksony przechodzą przez odnogę tylną torebki i wieniec promienisty w kierunku ośrodków czuciowych (ryc. 5.2). W polach czuciowych w zakręcie zaśrodkowym kory mózgu znajduje się IV neuron.

Nie wszystkie włókna nerwowe drogi czucia proprioceptywnego dochodzą do kory mózgu, część z nich biegnie do móżdżku, tworząc drogi rdzeniowo-móżdżkowe, które prowadzą czucie dotyku i wibracji, a także czucie ze stawów i mięśni. W przypadku uszkodzenia drogi powstają zaburzenia czucia proprioceptywnego. Jeżeli uszkodzenie nastąpiło poniżej skrzyżowania drogi, zaburzenia występują po stronie uszkodzenia. Korowe ośrodki czucia eksteroceptywnego i proprioceptywnego mieszczą się w tych samych częściach kory mózgu: w zakręcie zaśrodkowym i w tylnej części płacika okołośrodkowego. Stanowią one reprezentację korową czucia różnych części ciała (podział somatotropowy). Odgraniczenie korowych ośrodków czucia nie jest wyraźne i ośrodki te „zachodzą” na ośrodki położone w sąsiednich częściach kory. Zniszczenie zakrętu zaśrodkowego i tylnej części płacika okołośrodkowego powoduje brak percepcji czucia z przeciwnej połowy ciała.