Читать книгу Rooi haring - Schalk Schoombie - Страница 12

Latoya Jones het lelik verslaap. Haar man moet haar skouer ’n dringende plukkie gee.

“Hoe laat is dit?” gaap sy.

Haar grys kapsel met rooi en pienk strepe lyk skeefgedruk, effe rotgevreet.

“Halfses. Jy’t lekker gesnork, baby doll.”

“O fok.”

“Het jy dan nie jou wekker gestel nie? Jou selfoon?”

“Ek en die touch screen is nie maatjies nie, jy weet mos. My naels …”

“Wel, jy gaan lekker laat wees vir jou groot aand.”

Hulle laat nie ’n kans verbygaan om mekaar sulke stekies te gee nie, dis waarop hul huwelik gebou is en floreer, tot groot vermaak en verwondering van hul vriendekring. Galgehumor, bitsigheid en ’n skeut vodkatini.

“Jy kon my vroeër kom wakker maak het,” verwyt sy hom.

Bromley bekyk haar krities. “Ek wou, toe dag ek jy’t seker jou beauty sleep nodig.”

“Teef! Sal jou kry, wag maar.”

Latoya spring aan die werk. Sy ontklee in tien tellings, bespuit haarself met wit walms reukweerder (Bromley se wipneus kreukel) en trippel poedelkaal klerekas toe.

“’n Sight wat die genooides se eetlus sal demp,” maan Bromley.

“Mmmm. Te warm vir onderklere. Wat dink jy, my swart nommertjie? Almal gaan vir seker swart dra.”

“Jy weet jy lyk soos ’n afgedwaalde non in swart, baby doll.”

“Ha-ha. Jy hoop, jou poefter.”

“Jy weet jy beter maar ’n pantie dra, nè?” waag Bromley.

Sy gooi hom met ’n haarborsel, maar besluit dan hy’s reg. Eerder veilig speel.

Voor die vollengtespieël wikkel sy haar rietskraal lyf ekstaties in ’n blinkswart eenstukmini, wurm haar petite voetjies in haar staatmaker swart stilette wat haar ’n paar sentimeter langer maak, en steek ’n robynborsspeld skuins bokant haar yskoue hart vas. Yskoningin. Dis hoe sy aan haarself dink. Sy’s nie soos ander dollas wat ure nodig het vir aantrek en tittewyt nie. Die lipstiffie neem presies twintig tellings, granaatrooi hale oor pruilbekkie. Haar groot vaalbruin oë is lankal omlyn met permanente grimering vir sulke noodgevalle. Oor fyn plooitjies kwel sy haar nie, dit wys karakter; laat haar sagter en vriendeliker lyk. Net die kapsel bly problematies, ’n eie entiteit wat sy nie reggetrek, -geskud of -gedruk kry nie. (Sy moes nie met die pruik op gaan slaap het nie.)

“Vanaand is die aand,” vertel sy haar spieëlbeeld. Sy vryf en grou ’n groeisel grys-rooi-pienk vlammetjies orent.

“Vurige VIP,” glimlag sy skeef. “Vat hom, Flaffie.”

Bromley loer deur die slaapkamervenster.

“Lyk my jou ride is hier, sweetie.”

“Vertrou Hartman om jou vir ’n ride te vat.”

Latoya kom trek die gordyn weg. ’n Potlooddun wenkbrou lig. “O, hy’t ’n taxi gestuur?”

“Komaan, het jy die limo verwag?” lag Bromley. “Dalk is jy nie VIP genoeg nie, Flaffie. Maak vrede daarmee, jy’s net die hack.”

“Hy moet pasop, netnou word hý gehack.”

Sy drapeer ’n roesbruin Indiese satynserpie om haar skraal skouers.

“Hoe lyk ek?”

“Formidabel. Go girl,” Bromley salueer haar met ’n loslit-middelvinger teen die voorkop. “Sit jou donkerbril op in die restaurant. Be a cool bitch.”

“En hoe moet ek die disse uitken?”

“Neem kiekies met jou foon, Dummkopf.”

Dit gaan ’n aand der aande wees. Sy verbeel haar sy’s Cate Blanchett in ’n faux dingo-pels op pad na die Oscars, blinkoog en skerptand, bewus van haar bene se kontoere (watse kontoere?) wanneer sy in die huurmotor klim. Sy’t haar notaboek en iPad tuis gelos; die slimfoon is voldoende sou sy ’n guitige opmerking wou onthou, ’n gesprek skelm opneem of ’n steelfoto neem. Om haar olifantgeheue ’n kick-start te gee.

Die bekende buurt val blok vir blok weg, die subtropiese plantegroei flits op die lense van haar donkerbril. Sy kan wees wie sy wil. In die stad is almal selfgemaakte monsters, saamgeflans van Botox, glinstering, plastiek, sintetiese weefstowwe. Sy is Latoya Jones omdat sy wil wees. Nie haar regte naam nie, haar nom de plume, haar masker. Sy’t haarself in die spieël herskep, ’n paar keer al, haar opgewerk van TV-skedules tot resensies, nydigheid haar middelnaam, ’n kinderboek oor haarlose monsters onder ’n ander skuilnaam geskryf, uiteindelik haar trotse persona as skinderskrywer vir die voorste Sondagkoerant geboetseer, vooraf weke lank getob oor ’n naam wat vrees sou inboesem. Latoya Jones klink net eksoties genoeg, ’n tikkie boheems, retro à la Grace Jones, kruiskultureel, nierassig. “Groot gif in ’n klein botteltjie.” Haar pa se woorde. Die pen (en die maskarapotlood) is magtiger as enige swaard.

Bromley weet van haar onderonsies met Hartman, haar “geskiedenis”, maar natuurlik nie als nie. Beter so.

Naby die nuwe winkelsentrum begin die verkeer opdam. Pendelaars van ander voorstede, Midrand en Johannesburg wag om van die tolpad af te klim. Gladde Afrikaners in hul glimmende SUVs, voorbeeldige kerkgangers wat overdose op rugby en skandale.

Tussen die luierende voertuie beweeg ’n swart tienerseun, maer en vuil, kaalvoet en bedremmeld, geklee in klere vol gate. Hy hou ’n stuk karton vas; een of ander grapjas-Goeie Samaritaan het vir hom ’n handelsboodskappie in hoofletters daarop geskryf:

My wife was kidnapped by ninjas. I need R10 for karate lessons. Sy onthou ’n ander bordjie van nóg ’n gehawende straatmens: My vrou het ’n beter prokureur gehad.

Die seun se swart oë pleit in hare – gewis geen ninja – en sy kyk vasberade weg tot sy ná ’n klein ewigheid kan voel hy het aanbeweeg.

Hoekom ontstem die bedelaars haar so? Die blote gedagte dat een van hulle haar dalk kan aanraak, haar met iets ongeneesliks besmet, laat elke sel in haar liggaam krimp van walging.

Miskien is dit die belaglike vrees dat sy ook daar buite kan beland, op straathoeke met vuilgoed onder haar naels, ’n onsedelike pleitgebaar vir elke vreemdeling wat haar pad kruis. Erger nog, die sieldodende honger wat haar van binne af uithol.

Wat haar die meeste afstoot, is die haglike tendens van die knielende bedelaars. Blote kinders wat in die strate en vlak tussen rye bewegende voertuie kniel asof hulle bid, koppe geknak, kwansuis te swak om te staan en bedel! Skuifelend na hul dood. Waar’s die polisie om sulke oortreders onder die oë van moeë bestuurders te verwyder en die hawelose knielers se patetiese lewens te red?

Maar dis die idee van honger op pad na ’n feesmaal wat haar eintlik krap; sy verbeel haar smekende handjies wat ’n skoongelekte bakkie uithou vir ’n skeppie ekstra, Oliver Twist in die weeshuiskombuis.

“Met die hysbak op na die eerste vlak, mevrou. Of neem die roltrap,” beduie die taximan. Sy klim uit op die keldervlak van die parkade. “Jy sal sien waar die mense saamdrom.”

Haar hart klop nou in haar keel. Met bewende vingers steek sy ’n sigaret aan, rook dit met diep teue halfpad en bêre die stompie in haar handsakkie, dokter haar lipstiffie in ’n handspieëltjie en dwing haarself om afgemete na die roltrap te stap.

Sy mag eenvoudig nie opgetoë haar entrance maak nie, geagiteerd nog minder. Die regte houding is als, punt-innie-wind, asof sy daar hoort.

Die geroesemoes wat haar begroet, laat haar vassteek. Cate Blanchett maak haar rugstring styf. Dit lyk nogal soos die Oscars, net baie kleiner; deftige mensies wat hul roem soos ’n stralekrans dra, saamgedrom om die nuwe restaurant.

Tydloos.

’n Wit vlag met ’n groot embleem van ’n enkele groen tamatie wapper aan ’n silwer paal in die aandluggie, ’n rooi tapyt uitgerol soos ’n dik rooi tong waarop lenige modelle in aandrokke paradeer vir die kameras. ’n TV-kameraspan soek sy volgende slagoffer.

Sy herken ’n paar gesigte in die bondel; borge en bot sakemanne in snyerspakke, sosiale vlinders in laehals-aandrokke; ’n paar stroewe, plomp kêrels wat sy nie dadelik kan plaas nie – waarskynlik beroemde sjefs van oorsee. Artieste in voorskote en sjefshoede gee lang treë op stelte en doen wiggeltoertjies met tamaties en suurlemoene oor die genooides se koppe. Sy hoop om ’n tamatie te sien val. Wat ’n sirkus! Rent-a-crowd wat seker verdwyn sodra die belangrikes in die restaurant is. Vietse kelnerinne in swart mini’s dra skinkborde met kelkies sjerrie rond. Latoya laat nie op haar wag nie, raap twee op en sluk die alkohol soos shooters weg. Niemand herken haar nie, ná al die moeite en gejaag! Sy sal seker haar rubriekfoto moet opdateer – dit is byna ’n dekade oud.

Grepe van gesprekke bereik haar.

“Boerekos is vanjaar retro. Dit maak ’n comeback.”

“Botter ook! Die sagte soort …”

Latoya luister in met gespitste ore terwyl sy tussen groepies deurglip; hier en daar gemaak besluiteloos talm. Telkens raak mense gedemp wanneer hulle haar opmerk. Almal blykbaar sonder metgeselle – volgens uitnodiging – maar voorspelbaar soek soort steeds soort. Dis net sy wat nie haar soort kan eien nie.

Sy besef opnuut: Sy’s net ’n ploert, outsider, weirdo; oral genooi maar nêrens welkom, minder belangrik tussen die Baie Belangrikes. Sy word net geduld vir die publisiteit, hype en blootstelling wat sy kan genereer (selfs al is dit negatief). Hulle is oortuig daar’s nie iets soos slegte publisiteit nie, volgens oorlewering die leuse van die Amerikaanse sirkusbaas PT Barnum. Respek is haar nie beskore nie. Sy’s een van daai gehate spesie – die media-aasvoël.

“Kan Hartman regtig so naïef wees om te dink ’n boererestaurant kan slaag in ’n stad waar almal bediendes het wat kookkursusse loop?” smaal iemand. “In kitskosmekka?”

“Braaivleis raak nooit uit die mode nie.”

“Wel, ons sal sien hoe retro is die spyskaart.”

Niks ontgaan haar nie. Sy lees elke situasie, kombinasie en kliek – som die groepering op en bêre dit sorgvuldig vir latere gebruik: die foodies, veterane, wannabes, die sogenaamde fynproewers, wie fluister agteraf oor haar.

Waar’s Hartman? Kruip hy weg? Is daar dalk ’n krisis in die kombuis? wonder sy en lek haar dun lippe af. Sulke brokkies kan ’n hele Sondagrubriek byt gee.

Twee interessante enkelinge vang haar oog, duidelik twee outsiders. Hulle huiwer op die periferie van die glanskring; onwillig om aandag te trek. Soos Latoya het hulle ook nog nie ’n groepie gevind waar hulle inpas nie.

Die eerste is ’n stewige man met breë skouers en rooi hare wat ongemaklik in sy swart, styfpassende pak rondtrap. Effens krom, dalk moeg, onregeerbare rooiblonde hare, bakore wat pienkerig deurskyn in die laaste sonstrale. Growwe gesig, haakneus, groot hande wat hy senuweeagtig oormekaar vryf asof hy hulle onder ’n buitekraan was.

’n Entjie verder op die binneplein, naby die plasfontein by die bronsstandbeeld van ’n kaal vrou wat agterstevoor en wydsbeen op ’n donkie sit, klou ’n lang vrou aan haar sjerrieglasie.

’n Laaistok, dink Latoya, arme drommel! Mid- tot laat dertigs, steil bruinblonde hare, boekerige bril. Die langste persoon in die omtrek. Kon sy nie maar die hakskoene gelos het nie? Het sy al gehoor van kontaklense? Nes Latoya kyk die lang vrou ook die bondel BBP’s skroomloos deur, geamuseerd, met ’n fronsie van geboeide aandag. Onderwyseres? Lektor? Bibliotekaresse?

Op ’n dieper vlak voel Latoya onrustig oor die lang vrou. ’n Voorbode van kompetisie? Gaan vind uit, besluit sy en begin naderstap.

“Hallo daar! Lyk my jy’t die perfekte hoekie gegaps.”

Die vrou glimlag verras, neem Latoya se uitgestrekte hand en druk dit, ’n vraag op haar gesig.

“Om almal te sien wat aankom. Latoya Jones. Sunday Focus.”

“O, aangenaam. Greta Burger. Hou van jou hare … funky.”

“Dis wat almal sê. En funky beteken stink.”

“O nee. Dis … koel! Pienk, rooi én grys.”

“Watter publikasie?” knip Latoya haar kort.

“Ek skryf ’n kosblog.”

“Ag, nou toe nou! Jy’s my een voor!”

“Ek kies elke week ’n restaurant om oor te skryf,” bevestig Greta.

“Dit het ’n bietjie uit die mode gegaan, nie waar nie?”

“Wat?”

“Restaurantresensies. Almal is deesdae kenners en kritici. Almal gee sterre vir alles. Almal is foodies.”

“Wel, ek doen die blog vir myself en ’n paar goeie vriende. Hoekom iemand anders dit sou wou lees, kan ek nie raai nie. Maar blykbaar is daar wel sulkes. Baie vleiend.”

“Miskien is jy net beskeie,” stel Latoya voor.

“Nee, dit verbaas my regtig wie my blog lees en kommentaar lewer, wie my uitnooi na deftige geleenthede soos … wel, soos dié.”

“Nou ja, vanaand tel ons onder die VIPs,” peins Latoya. “Gepiekel in ons belangrikheid …”

“Baie belangrik … en baie interessant,” voeg Greta by terwyl haar blik oor die deftige groepies dwaal.

“Dink jy so? Wel, ek en jy is ten minste interessant. Die ander is professionele vrate en gieriges, hulle wil munt slaan uit die hoogkultuur van fynproe en vraatsug. Slu en vlak, herkouende sotte wat net dink, praat en droom oor kos, kos, alewig kos! Persoonlik vind ek die hele proses effens … grillerig.”

“Kosmaak?”

“Kosmaak, eet, instop, kou-kou-kou en sluk, spysvertering, sooibrand, die hele inwendige … verwerking! Bo in en onder uit,” beduie Latoya met klein suggestiewe gebare. “Ek dink nie graag oor al die onsigbare prosesse nie, die happe en sappe en neweprodukte.”

“Dan’s jy beslis op die verkeerde plek,” lag Greta spontaan.

“Ja, jy’s reg,” moet Latoya teësinnig erken. “Maar ook net halfpad. My besigheid is nie kos nie. Dis mense.”

Die laaste sonlig weerkaats op ’n dosyn sonbrille.

“Ek hou baie van kos en resepte, maar mense is vir my ook ’n soort, uhm … stokperdjie,” bieg Greta. “Jy ken seker al die mense …”

“’n Hele paar, nie almal nie. Ek maak dit wel my besigheid om uit te vind wie’s wie.”

“Ek ken weinig,” sug Greta. “Wat sê dit van my? Ek leef verkleef in my klein oester. Ek volg nie die bekendes nie. Die internet laat jou toe om jou eie grense te bepaal …”

Latoya pluk byna haar donkerbril af van verbasing.

“Jy ken tog seker die topsjefs wat hier is?”

“Ek weet hoe Hartman lyk, dis al,” mompel Greta verleë. “Nooit ontmoet nie.”

“Die een met die rooi strikdas en bypassende rooi skoene is Elmore P Spudman. Daar word bespiegel die P staan vir pedofiel. Of pork bellies. Amerikaanse kos-entrepreneur wat stinkryk geword het uit varkmagies en verwerkte kosse. Hy versamel restaurante soos ander biljoenêrs seiljagte en Klimts en Hockneys versamel. As hy hou van Hartman se nuwe plekkie, sal dit sy eerste belegging in Suid-Afrika wees.”

“Maar … sal Hartman sy droom sommer so uitverkoop?”

“Elkeen het sy prys. Elmore sal ’n 51 persent-aandeel koop. Die gerug loop dat Hartman die plek vir Elmore sal bestuur vir ’n aardige bedraggie – in dollars natuurlik – en dat Hartman daarmee sy eerste restaurant in Perth wil open.”

“Wat van die ou met die monokel?”

Greta knik na ’n joviale, ronde man met ’n wynrooi baadjie en ’n monokel soos ’n blink sikspens op sy linkeroogbank, ’n Dickens-karakter of byderwetse Oscar Wilde wat selfvoldaan tussen groepies deur rol, kwinkslae uitdeel wat klokslag lagbuie lok. Latoya gril dramaties.

“O, daai ou pretensieuse poep! Sir Sherman Wilberforce, selfaangestelde kritikus, meesterbouer van gastronomiese netwerke, spesialiseer in ‘kreatiewe kruisbestuiwings’ en nooi foendies na ‘food happenings’ waar sjefs saamspan met beeldhouers, filmmakers, musici, digters en filosowe om surrealistiese geregte te skep. Hy glo kos is die toppunt van kultuur. Die mees verfynde vorm van menslike uitdrukking. Gaha-ha! Hy’s reg oor die uit-drukking!”

Latoya se knopskouers ruk in ’n vreugdelose laggie. Dadelik is sy bewus van Greta wat haar takseer, haar bestudeer soos ’n voorheen onbekende spesie. Sy verstyf en wil-wil haar vervies.

Maar Greta stuur die gesprek in ’n ander rigting. “Nogal min vroue onder die genooides.”

“Behalwe vir ou suurgat Irma Lourens van Soetigheidjies in Dullstroom, is dit net ek en jy … en die agterstevoor kaalbas op die donkie!” beduie Latoya snipperig.

“Dalk moet mens aanvaar die kosbedryf bly die eksklusiewe domein van mans?”

“Net op Hartman Swiegers se gastelys, ja. Kyk na sy vriendekring en jy sal verstaan waarom.”

“O, ek sien wel slim vroue met hul eie kosprogramme op televisie, wonderlike kookboeke deur vroue, kostydskrifte met vroueredakteurs, maar klokslag wanneer ’n hotel se uitvoerende sjef om kommentaar gevra word, is dit ’n man …”

“Vroue sal veel eerder hul eie besighede begin as om vir veeleisende base in kliniese hotelkombuise te werk,” meen Latoya.

“En waarom net enkelinge nooi?” wonder Greta. “Geen metgeselle.”

“Jy’t dit opgelet, nè?”

“Dalk om getalle te beperk? Die restaurant kan immers net soveel sitplek bied.”

“Daar’s ander afleidings wat mens kan maak oor Hartman en kie.”

“O ja?”

“Maar ek ken jou nie goed genoeg nie,” besluit Latoya kortaf.

“Jy ken ook nie jou lesers nie … dit sal jou tog nie verhoed om te skryf oor almal op die rooi tapyt nie?”

“Touché.”

Dit voel vir die skinderskrywer asof die onderonsie die twee vroue, een kort en een lank, albei maer, op dieselfde golflengte verenig het. Latoya kyk lugtig na die lang, vriendelike vrou. Sy kan sien Greta is enersyds op haar hoede gestel. Albei vermoed sekerlik: Wedersydse respek is dit nie – eerder ’n verkennende kameraderie tussen potensiële antagoniste. Bromley spot haar altyd dat sy ly aan ’n bepaalde moderne afwyking: paranoia.

’n Kelnerin met slank bene, minirok en skinkbord kom verby; Latoya sit haar leë glas rats op die skinkbord en gryp ’n vol een.

By die ingang is daar iets aan die gebeur. Die restaurantdeure gaan oop en sagte klassieke musiek spoel uit, gaste begin naderskuifel.

“Hier kom die maestro nou,” sis Latoya deur haar tande en beur vorentoe om beter te sien.

Hartman Swiegers, in ’n diepgroen pak, wit kraaglose hemp en swart puntskoene, glimlag enigmaties en knik na alle kante, lig sy arms, oop handpalms na bo gedraai: welkom, welkom.

’n Paar mense begin hande klap. Die steltlopers strooi blinkers oor stralende gesigte.