Читать книгу Ena Murray Keur 2 - Ena Murray - Страница 4

Pauli staan effens eenkant agter ’n palm terwyl haar blik oor haar gaste dwaal en dan met ’n troebel lig op ’n groepie te ruste kom wat, anders as die res van die vrolike partytjiegangers, in ernstige gesprek gewikkel is. Al weer Louw en sy wetenskaplike vriende! Kan hulle nie eens ’n uur lank vergeet van hul witgebleikte geraamtes, eeue oue fossiele en hiërogliewe en dies meer nie? wonder sy geïrriteer. Kan Louw nie net een enkele uur ophou om ’n wetenskaplike te wees en ’n mens word nie?

Daar is iets soos stille wanhoop in haar gemoed terwyl sy haar blik ’n oomblik op haar man laat rus. Soos talle kere die afgelope jaar besef sy opnuut: Ons kan nie so voortgaan nie. Ék kan nie so voortgaan nie.

Daar is ’n wrangheid om haar mondhoeke terwyl sy haar blik wegdwing en weer speurend oor haar gaste laat dwaal om seker te maak dat almal geholpe is en die aand geniet.

Dit was ’n fout, hierdie partytjie, soos alles wat sy tot dusver gedoen het om Louw te probeer plesier. Sy het hierdie partytjie vanaand spesiaal beplan om Louw en sy vriende terug te verwelkom ná hul suksesvolle ekspedisie. Maar hulle het geen kontak met die ander mense, met háár vriende nie. Sy weet nou dat hy hom veel liewer saam met sy kollegas in sy studeerkamer sou wou terugtrek, waar daar geen gevaar bestaan dat hul interessante en geleerde besprekings onderbreek kan word nie. Hy dink nie eens daaraan dat hy ’n plig as gasheer het nie; dat hy sy eie vrou nog nie eens vir ’n dans gevra het nie …

Teen hierdie tyd behoort sy al daaraan gewoond te wees dat sy net ’n skaduwee in professor Louw Hattingh se huis is, en tog … Daar is sekere dinge in die lewe waaraan ’n mens nooit gewoond kan raak nie. Mettertyd kom daar seker aanvaarding, maar tog breek daar oomblikke aan – oomblikke soos hierdie – waarin alles in jou opnuut in opstand kom … oomblikke waarin jy weet jy sal nooit, ooit daaraan gewoond kan raak om net ’n skaduwee in jou man se lewe te wees nie.

Met ’n suggie van verligting sien sy dat die gesellige kring begin opbreek. Miskien sal Louw nou onthou dat dit eintlik sý partytjie is en dat hy êrens op die agtergrond ’n vrou het …

Die klein vlammetjie van afwagting sterf ’n skielike dood toe sy sien hoe hy en die vrou wat so gesellig aan ’t gesels was, eenkant toe beweeg, nader aan waar sy staan.

Pauli besef sy moet na haar gaste terugkeer, maar in plaas daarvan trek sy haar ’n bietjie dieper agter die palm in. Sy weet sy doen nou iets heeltemal buite haar aard om die gesprek tussen haar man en sy vrouekollega doelbewus af te luister, maar die drang in haar is onkeerbaar. Miskien sal sy by Zelia Meyer kan leer wat sy moet doen en sê om dieselfde blik van belangstelling in haar man se oë te wek.

“Het jy enigiets noemenswaardigs op jou program die volgende twee, drie maande?” vra hy.

Sy kyk belangstellend op. “Nee, nie juis nie. Hoekom?”

“Ek gee jou een raaiskoot.”

Daar is ’n oomblik stilte. Dan klink Zelia Meyer se stem opgewonde op: “Louw! Moenie vir my sê nie … ’n Nuwe ekspedisie!”

“Kolskoot! ” Louw se laggie klink warm en gemoedelik. “Wil jy ’n raaiskoot waag waarheen?”

“Nee. Ek is nou te opgewonde om te kan raai. Asseblief, Louw, moenie my langer terg nie! Waarheen … en mag ek weer saamgaan?”

“Dis die plan. Daarom dat ek jou gevra het of jy iets aan die gang het.”

“Daar sal geen probleem wees nie. Die museum sal my nooit terughou van ’n ekspedisie nie, natuurlik op voorwaarde dat ek iets vir ons museum saambring! Maar sê nou, asseblief! Waarheen?”

Pauli kan die terging duidelik in sy stem hoor toe hy eindelik antwoord, en dis asof die leë gevoel binne-in haar ’n nóg groter vakuum word. Sy kan nie onthou dat hy háár al ooit op so ’n gemoedelike toon geterg het nie. Maar dan, hulle het selde iets vir mekaar te sê. Hulle lewe in sulke aparte wêrelde …

“Ook maar nuuskierig soos alle vroumense, nè? Nou goed. Hou vas jou hart. Hierdie keer gaan ons na Paaseiland!”

“Paaseiland! Louw, maar dis … dis wonderlik! Ongelooflik! Dit was nog altyd ’n droom van my om eendag daar te kom en self na die rongo-rongo te delf en hulle met my eie hande uit die aarde op te diep. En nou … Wanneer gaan ons?”

“Ek het gedink jy sou ingenome wees! Paaseiland bly nog altyd ’n groot uitdaging vir enige argeoloog en kriptograaf. Ons sal byna dadelik moet vertrek. Ek kan jou uiters veertien dae gee om jou gereed te kry en veiligheidshalwe moet jy drie maande verlof vra.”

“Maar waar kom dit so skielik vandaan?”

“Professor Islinger van New York het my gister gekontak. Van sy mense wat op die ekspedisie sou gaan, het siek geword en ’n ander het glo huislike probleme wat dit vir hom onmoontlik maak om te gaan. Die ekspedisie word geborg deur die regering van Chili, aan wie Paaseiland behoort, soos jy natuurlik self weet. Hy het onmiddellik aan my gedink as ’n moontlike plaasvervanger en ek het die kans natuurlik dadelik aangegryp. Ek het hom ook gesê dat ek hom straks die ander plaasvervanger sal kan gee, natuurlik met jou in gedagte.”

“O, Louw, ek sal jou ewig dankbaar bly,” laat doktor Zelia Meyer ekstaties hoor.

“Ek voel self opgewonde oor hierdie ekspedisie.” Die warm klank is nog steeds in die man se stem hoorbaar. “Ons sal ons nie baie bemoei met die opgrawing van die moai nie, want dié afdeling het die Thor Heyerdahl-ekspedisie van 1955 tot 1956 redelik goed gedek. Ons gaan uitsluitlik om die verborge grotte en familiegrafkelders te soek. Heyerdahl het wel tydens sy ekspedisie daarin geslaag om op ’n klompie van hierdie grotte en kelders af te kom, maar die vermoede is dat daar talle meer is waarvan selfs die eilandbewoners nie bewus is nie. Hulle is glo propvol gestapel – te oordeel na die paar waarop Heyerdahl afgekom het – met wonderlike vondste soos die rongo-rongo waaroor ’n kriptograaf soos jy in louter ekstase sal raak. Dan is die ontdekking van ’n seerowerskat natuurlik ook nie uitgesluit nie!”

Hul lag mengel en hulle klink presies soos wat hulle is, twee tevrede mense, twee mense wat dieselfde taal praat …

“Natuurlik! Dis nooit uitgesluit nie. Veral in Polinesië is dit iets wat altyd in die oog gehou moet word.”

“Ja, en in besonder op Paaseiland. Die gelaatstrekke van die mense verraai dat daar ongetwyfeld in die vorige eeu ’n vermenging tussen die oorspronklike bewoners en seilvaarders moet plaasgevind het. Hulle is beslis nie suiwer Polinesies nie; jy kry onder hulle talle met baie ligte velle en blou oë, rooi hare en baard en so meer. En die seerowerskepe was mos eens volop in die Suidsee. Die Chileense regering glo ook dat daar ’n moontlikheid van so ’n ontdekking kan bestaan. Volgens professor Islinger het hulle gestipuleer dat, indien ons op so iets afkom, alles ten volle as eiendom van Chili gekonfiskeer en dit net so oorhandig moet word …”

Pauli beweeg weg en meng haar weer ongemerk met haar gaste. Niemand wat die sjarmante gasvrou sien, sal dink dat haar aandag verdeeld is nie. Nie een van haar dansmaats vir die res van die aand sou kon droom dat sy ’n hart so swaar soos klip met haar saamsleep nie. Ook nie haar man toe hy ’n ruk later sy plig as gasheer onthou en teësinnig met die ander gaste begin meng nie.

Louw se blik rus somber op Pauli waar sy en haar dansmaat van die oomblik die jongste ritteldans aan die geamuseerde gaste demonstreer om dan stokflou en laggend onder luide toejuiging eindelik op die naaste stoel neer te sak. Hy voeg hom ’n oomblik later by haar.

“As jy iets stemmigers opsit, sal ek dalk kan byhou – dit wil sê, as jy nie nou te moeg is nie.”

“Natuurlik is ek nie te moeg nie. Ek is gewoond aan dans.”

Toe hulle op die maat van ’n stadige wals begin beweeg, kyk hy na haar af.

“Dans jy dikwels wanneer ek weg is?”

Sy kyk vinnig na hom op. Dis die eerste keer dat hy enigsins navraag doen oor wat sy doen wanneer hy weke lank weg is op ekspedisies. Sy frons nou liggies.

“Ja. Ek gaan baie uit – of verwag jy dat ek by die huis moet sit wanneer jy weke en maande lank weg is?”

“Nee. Ek verwag dit beslis nie. Maar …” Ook hy frons nou liggies.

“Ja?”

Hy aarsel en sê dan styf: “Ons laat dit daar. Ek het net uit belangstelling gevra …”

“Werklik? Jy versmoor my vanaand met jou intense belangstelling.” Sy lag kortaf. “Of is jy maar net bang dat ek dalk jou geëerde naam deur die modder sal sleep solank jy in die een of ander uithoek van die aardbol na jou dooie fossiele rondgrawe? Dan kan ek jou gerusstel. Ek het nog altyd in ’n groep uitgegaan.”

Haar man se blou oë kyk verbaas af in hare. “Pauli! Ek het nie een oomblik gedink … Wat gaan met jou aan? Waaroor is jy kwaad?”

“Kwaad?” Weer die kortaf laggie en sy moet op haar tande kners om nie hardop te lag nie. “My liewe Louw, waaroor sal ek kwaad wees? Daar was nog nooit iets tussen jou en my om my selfs net kwaad te maak nie, wat nog te sê …” Sy byt die woorde terug en hou op met dans, haar blik flits koel in sy verwarde oë. “Jy sal my moet verskoon. Ek wil die kos begin voorsit. Sal jy toesien dat jou kollegas iets te ete kry?”

Toe die laaste gaste groet, sluit Pauli haar oë dankbaar. Sy het gedink die aand gaan nooit verby nie. Sy draai vinnig om en stap die huis binne voordat Louw terugkeer van waar hy saam met gaste na hul motors toe gestap het. Sy hou haar vreeslik doenig met opruiming toe hy binnekom en gee voor dat sy hom nie opmerk nie waar hy haar ’n oomblik vanuit die deur staan en bekyk met die verwarde frons nog steeds tussen sy koperrooi wenkbroue. Toe sy dit waag om in sy rigting te kyk, sien sy hoe hy in sy studeerkamer verdwyn en haar vlytige vingers staak hul bedrywigheid onmiddellik.

Haar vingerpunte bewe terwyl sy ’n paar glase wat rondstaan tafel toe dra, en sy word van dieselfde bewing ook in haar ingewande bewus. Wat makeer my vanaand? wonder sy ontsteld. Diep in haar hart ken sy egter die antwoord, weet sy dat sy eindelik die punt bereik het waar sy nie langer kans sien om voort te gaan nie. Sy het nog altyd daarvan weggeskram, maar vanaand het dit haar ingehaal – dit het sy besef toe sy hoor hoe ’n ander vrou vertel word van nog ’n voorgenome ekspedisie, terwyl daar nog niks aan haar gesê is nie; dat die reëlings vir die volgende vertrek reeds klaar is, terwyl sy nog nie eens daarvan weet nie. Eindelik moet sy die waarheid onder oë sien. Sy beteken so min vir Louw Hattingh dat hy nie eens ter wille van goeie maniere sy vrou eerste daarvan in kennis stel nie. Hul huwelik beteken niks meer nie. Daar is geen enkele rede oor om langer met hierdie klug voort te gaan nie.

Sy sak moeg in ’n stoel neer en laat haar gedagtes teruggaan oor die jaar wat sy met Louw Hattingh getroud is.

Hy was eerder ’n vriend van haar pa as van haar. Louw was sy briljantste student en professor De Wet het die jong man dikwels na sy huis toe genooi. Hulle het ure in haar pa se studeerkamer gesit en gesels en sy – die langbeen-skoolmeisie – het soms vir hulle koffie geneem.

Die jare het gekom en gegaan en Louw was later senior lektor in argeologie aan dieselfde universiteit as haar pa. Sy het intussen grootgeword. Hulle was op die oog af goeie vriende, maar het in afsonderlike wêrelde beweeg. Louw was die fanatieke student en wetenskaplike. Sy was die enigste, moederlose dogter van ’n professor wat ook net vir sy werk en belangstelling gelewe het, en nooit daaraan gedink het dat sy dogter eensaam kon wees nie. Pauli het daardie gemis probeer aanvul met ’n groot vriendekring, waarin almal heelwat jonger was as Louw Hattingh – sy is immers twaalf jaar jonger as hy.

Pauli het ’n vrolike, sorgelose lewe gelei totdat haar pa skielik aan ’n hartaanval beswyk het. Sy was verslae, verwese en alleen, en ten spyte van haar twintig jaar, soos ’n kind verdwaal in haar smart. Dit was Louw Hattingh wat alles op hom geneem het, wat die anker was aan wie sy in hierdie tyd van smart en verwarring vasgeklou het.

Daar is ’n intense weemoed in Pauli terwyl sy daardie tyd in herinnering roep. Dit was Louw wat alles vir haar gedoen het, alle besluite geneem het … en ook Louw wat, toe sy radeloos gewonder het wat van haar gaan word, hoe sy alleen in die huis gaan aanbly en al die ander talle probleme gaan oplos, met sy huweliksaanbod gekom het. Sy het nie ’n oomblik gehuiwer nie, want Louw was soos ’n tweede pa, ’n man wat sy geweet het sy kan vertrou soos sy haar pa sou vertrou. Hy het so volkome in haar oorlede pa se plek ingestap dat dit ook net natuurlik was dat hy ook haar pa se leerstoel sou erf, om so die jongste professor aan die universiteit te word.

Hulle is getroud en Louw het sy intrek by haar in die huis geneem. Soos haar pa, het hy haar met dieselfde teerheid, gemoedelikheid en geduld behandel. Hulle is ’n maand ná haar pa se dood getroud. In die twee maande wat gevolg het, het hy geen eise aan haar gestel nie, maar, soos hy dit ook taktvol en met innige begrip gestel het, haar kans gegee om oor haar smart te kom en aan die gedagte gewoond te raak dat hulle getroud is. Hierdie optrede van hom het haar verering en respek vir hom hemelhoog laat styg en die vaderfiguur wat sy in hom gesien het, besef sy nou, nog meer versterk.

Miskien daarom kon sy hom nie as man en eggenoot aanvaar nie en het sy eerste toenadering in daardie rigting op so ’n totale mislukking uitgeloop.

Sy krimp ineen by die herinnering aan daardie weersinwekkende nag. Dit was twee maande ná hul troue dat Louw die eerste keer haar slaapkamer kom opsoek het – en sy was nie gereed om hom te ontvang nie. Dit was so goed asof dit haar pa was wat by haar slaapkamer ingestap het. Sy kon net nie reageer op sy toenadering nie. Selfs in hierdie oomblik priem sy woorde nog deur haar met dieselfde felheid en varsheid toe hy eindelik by die deur omgedraai en na haar teruggekyk het waar sy met vrees in haar oë vanaf die bed na hom gelê en staar het. Sy stem was gedemp, gespanne, maar met ’n snykant so skerp soos ’n skeermeslem.

“Ek was geduldig met jou, Pauli – besonder geduldig as jy in ag neem dat ons reeds twee maande getroud is. Ek is jammer as ek jou vanaand onverhoeds oorval het, maar … jy is darem tog seker volwasse genoeg om te besef dat ons nie vir ewig so kan voortgaan soos die afgelope twee maande nie. Ons is getroud!”

Sy kon sterf van skaamte en haar oë het by hom gepleit.

“Ek weet. Ek … is jammer, Louw. Dis net … Gee my nog ’n rukkie kans.”

Sy blik het haar op die bed vasgepen, die stil woede in sy dodelik beheerste stem erger as ’n klap deur haar gesig.

“Een ding moet jy besef, Pauli. Jou pa is dood. Niemand kan ooit sy plek inneem nie. Ek is jou man en my naam is Louw Hattingh. Jy is besig om ons twee te verwar, is jy nie? Ek het nie met jou getrou om jou pa te wees nie. Maar jy het met my getrou om van my ’n vaderfiguur te maak, jóú pa …”

“Dis nie waar nie, Louw! Asseblief, jy begryp nie …”

“Ek begryp beter as wat jy self begryp, Pauli. Daarom dat ek my nie aan jou opgedring het nie, maar jou toegelaat het om my weg te stoot. Ek sal jou kans gee soos jy vra. Ek gaan weg op ’n ekspedisie. Gelukkig het die universiteit my verlof gegee om te gaan. Ek sou nie eens daarvan gedroom het nie, maar nou … Dis miskien beter as ek ’n ruk lank weg is. Dit sal jou kans gee om sake uit te pluis.”

“Jy gaan … weg?” Sy het ontsteld regop gesit en ’n wrang glimlag het om sy mond getrek. Hy het geen illusie gehad oor die rede vir haar ontsteltenis nie.

“Ja. Daar sal seker van jou vriendinne wees wat bereid sal wees om by jou te kom inwoon. Jy sal nie alleen wees nie.” Hy het geaarsel en toe vervolg: “Net een ding, Pauli, volgende keer sal die toenadering eerste van jou kant moet kom. Sodra jy gereed is om met ons huwelik te begin, kan jy my laat weet. Jy het my woord dat ek jou nie weer sal lastig val nie.”

Louw het ’n week later saam met ’n span argeoloë vertrek en sy het agtergebly met die wete dat hy gelyk gehad het in sy beskuldigings.

In die weke terwyl hy weg was, hét sy toe dinge uitgepluis, soos hy voorgestel het. Sy het eindelik helder besef dat sy wel met Louw getrou het sodat hy haar pa se plek moes inneem. Nie een keer het sy haar afgevra of sy hom liefhet soos ’n vrou ’n man moet liefhê as sy met hom gaan trou nie. Louw was Louw, die een anker waaraan sy kon vasklou, die man wat van nou af die dinge vir haar sou doen en vir haar beteken wat haar pa vir haar gedoen en beteken het.

Sy onthou nou daardie aand toe Louw haar gevra het om met hom te trou, en weer krimp sy ineen van skaamte. Die eerste keer besef sy dat Louw Hattingh niks anders kon doen as om haar te vra om met hom te trou nie.

Sy het weer in haar pa se studeerkamer gesit en huil toe hy ingestap gekom het.

“Pauli! Pauli! Jy kan nie so voortgaan nie! Jy sal moet leer om te aanvaar …”

Sy het haar arms om sy nek gegooi en al haar vrese teen sy bors uitgesnik.

“Ek weet hy is dood, Louw, maar … Ek is so bang! Ek is so alleen! Môre gaan almal weg, terug huis toe en dan … sal ek alleen wees. Die universiteit sluit môre en jy gaan dan ook weg …”

Hy het haar ’n entjie weggehou en in haar bang oë afgekyk, teer soos haar pa altyd gedoen het.

“Wil jy hê ek moet bly?”

“Sal jy, Louw? Sal jy my nie alleen laat nie?”

Hy het haar weer vas teen hom getrek en toe gesê: “Maar dan sal ons moet trou, Pauli.”

“Trou?”

“Ja. Sal jy met my trou?”

Pauli beweeg rusteloos in haar stoel by die herinnering aan daardie oomblikke terwyl sy voel hoe ’n vlam teen haar wange opskiet. O, hoe kinderagtig en onvolwasse was sy tog nie! Dis asof sy vanaand eers werklik dinge in perspektief sien en besef dat daar nooit ’n woord oor wedersydse liefde gepraat is nie.

Haar gedagtes vat weer koers …

Terwyl Louw op die ekspedisie weg was, het sy besef dat hy gelyk gehad het en dat hulle nie vir ewig op so ’n platoniese wyse kon voortgaan nie. Weliswaar was sy nie verlief op hom nie – sy het nooit eens die moontlikheid oorweeg nie. Maar dat sy die wêreld se respek en bewondering vir Louw Hattingh gehad het, was seker. Dit is tog seker ook ’n grondslag vir ’n gelukkige huwelik? Maar toe hy terugkeer van die ekspedisie af, was Louw skielik vir haar ’n vreemdeling. Nie dat sy houding en optrede teenoor haar verander het nie. Hy het dieselfde steunpilaar en vriend gebly, altyd geduldig, altyd vol begrip.

Maar sy het nou met ander oë na hom gekyk. Sy het nie meer voor haar die man gesien wat haar pa se plek moes inneem nie, maar die man met wie sy die intiemste ervarings van die lewe moet deel … en sy het besef dat hulle op hierdie gebied volslae vreemdelinge vir mekaar is. Sy het tot hiertoe ongekende selfbewustheid in sy teenwoordigheid gevoel wat nog verder verdiep het by die wete dat hy van haar verwag om die eerste teken van toenadering te gee.

Dit het haar senuweeagtig en gespanne gemaak, want vir die eerste keer het sy besef dat sy twaalf jaar jonger as hierdie man is; dat hy reeds ’n volwasse man van twee en dertig is terwyl sy nog in baie opsigte seker jonger as haar twintig jaar is.

Hy het haar afsydigheid verkeerd vertolk en haar daardie eerste aand teen slapenstyd byna bars verseker: “Hou in hemelsnaam op om soos ’n bang haas te lyk, Pauli. Ek het jou gesê ek sal jou nie lastig val nie. Ek gee jou weer daardie versekering. Gaan slaap en slaap rustig. Jy het niks te vrees nie.”

Voordat sy nog van die stywe band om haar keel ontslae kon raak, het hy in die studeerkamer verdwyn. Sy het na haar kamer gegaan en die eerste keer sedert haar pa se dood, het sy haar om ’n ander rede aan die slaap gehuil.

Hulle was ses maande getroud toe Louw weer eens genooi is om ’n groep wetenskaplikes op ’n belangrike ekspedisie te vergesel – en hy het gegaan. Hierdie keer sou hy heelwat langer weg wees as die eerste keer.

En gister het hy teruggekeer … en weer het hulle soos twee vreemdelinge voor mekaar gestaan. Hoe sy ook al probeer het om spontaan teenoor hom op te tree, sy kon nie, want hierdie keer was dit hy wat gespanne en afsydig was. Hy het haar vlugtig op die voorkop gesoen, ’n paar beleefde vrae oor haar welstand gevra en hom toe in die studeerkamer teruggetrek.

Sy het desperaat gevoel. Sy moes iets doen. Hulle kon nie so voortgaan nie. Sy het op die gedagte gekom om vir hom ’n verwelkomingspartytjie te gee en só te toon dat sy nou gereed is om sy vrou te wees. Hy het hom die partytjie sonder veel geesdrif laat welgeval, en die hele aand het hy haar skaars raakgesien.

Haar blik rus op die toe studeerkamerdeur. En nou is hulle groter vreemdelinge as ooit tevore. Nou is hulle nie eens meer vriende nie. Die eerste keer sedert hulle mekaar ken, het hulle amper woorde gehad. En dit kan hom so min skeel dat hy hom in sy studeerkamer gaan terugtrek het en natuurlik weer in een van sy boeke sit en lees en naslaan, seker oor Paaseiland, sonder om ’n tweede gedagte aan haar te gee.

Op daardie oomblik gaan die deur oop en hy kyk haar verbaas aan.