Читать книгу Ключ, які нічога не адмыкае (зборнік) - Генадзь Аўласенка - Страница 7

Ён увайшоў у пярэднюю і адразу ж ноздры ягоныя казытнуў такі знаёмы пах тушанай капусты з грудзінкай. Калісьці ён вельмі любіў гэтую страву, але за некалькі апошніх месяцаў амаль зненавідзеў яе. Праўда, сказаць пра гэта жонцы ў яго не ставала духу.

– Гэта ты? – данёсся з боку кухні знаёмы высокі голас. – Ты ўжо прыйшоў?

Раней недарэчнае гэтае пытанне выклікала ў яго нязменную ўсмешку, але гэта было раней. Тады, калі ён яшчэ ўмеў усміхацца…

– Добры вечар, любая! – сказаў ён, заходзячы на кухню і цалуючы жонку ў выбеленую заўчаснай сівізной скронь. Кінуў хуткі погляд на другі бок стала і дадаў: – Прывітанне, Бобі!

Бобі ніяк не прарэагаваў на гэта. Ускудлачаная галава ягоная ледзь выглядвала з-пад края стала, проста перад ім на талерцы павольна астывала гара маннай кашы.

– Бобі – малайчына! – перахапіўшы мужаў погляд, хутка прамовіла жонка. – Ён амаль не сваволіў, калі мы гулялі па вуліцы, а потым я чытала яму казкі. І ведаеш, ён ужо амаль усё разумее!

Жанчына глядзела на мужа, і ў яе вялікіх блакітных вачах была надзея, трывога і яшчэ штосьці незразумелае. Яна быццам чагосьці чакала ад мужа, кожны вечар чакала… І кожны вечар дарэмна…

– Я пераапрануся, – прамармытаў ён, таропка пакідаючы кухню. – Не кладзі мне шмат капусты, нешта не хочацца. Лепш завары кавы.

Калі ён вярнуўся, Бобі за сталом не было, талерка з-пад маннай кашы стаяла парожняя, а другая талерка, поўная капусты з грудзінкай, ужо чакала яго. Так было заўсёды, але ён ніколі не задаваўся пытаннем, куды ж яна спадзяецца кожны раз, гэтая каша. Яшчэ ён ніколі не перапытваў жонку наконт кавы…

Уздыхнуўшы, ён проста сеў за стол і ўзяў відэлец. Жанчына села насупраць, трывожны погляд яе дзіўных вачэй літаральна застыў на мужавым твары… Гэта было не вельмі прыемна, але ён ужо звыкся і з гэтым. Ён шмат з чым паспеў звыкнуцца за апошні час…

– Я паклала Бобі спаць, – сказала жанчына ціхім стомленым голасам. – Ён, праўда, хацеў яшчэ пагуляць, але я не дазволіла. У яго ўзросце галоўнае – сон…

Трэба было хоць нешта адказаць на гэта, а ён толькі моўчкі кіўнуў галавой, згаджаючыся з тым, што, сапраўды: галоўнае – гэта сон.

– Ты дрэнна выглядаеш, – вочы жанчыны зноў трывожна заблішчэлі.– Кепска спіш, крычыш уначы. У цябе непрыемнасці на працы?

Адзіным станоўчым ва ўсіх гэтых размовах было тое, што на пытанні жонкі можна было не адказваць. Вось і зараз ён толькі паціснуў плячыма, і гэтага аказалася дастаткова, каб жонка палічыла дадзеную тэму цалкам вычарпанай. На сённяшні вечар, зразумела…

Да таго ж ён ведаў, якой будзе наступная тэма. Яны нібыта штовечар чыталі адны і тыя ж ролі ў нейкай, немаведама кім напісанай п’есе, і ён паспеў добра вывучыць сваю ролю…

– Любы! – голас жонкі быў трывожным і ўмольным адначасова. – Бобі заснуў, але не мог бы ты ўсё ж схадзіць паглядзець, як ён там?

– Вядома ж, любая! Зараз пагляджу.

Што ж, яны і сапраўды добра ведалі свае ролі…

Уздымаючыся па рыпучых прыступках на другі паверх, ён раптам злавіў сябе на думцы, што зноў, як і ўчора, як і пазаўчора, як і штовечар, ідучы сюды, ён спадзяецца на цуд. Раптам, адчыніўшы дзверы дзіцячага пакоя, ён убачыць у ложку… Бобі! Сапраўднага Бобі!

Але цуд не адбыўся. І зразумеўшы гэта, ён моўчкі падышоў да дзіцячага ложачка, і, спыніўшыся непадалёку ад яго, пачаў гэтак жа моўчкі глядзець на ляльку, якая ў ім ляжала. Вялікая зашмальцаваная лялька з цэлулоіду (такіх цяпер і не вырабляюць ужо) ляжала з заплюшчанымі вачыма і здалёк яе сапраўды можна было прыняць за жывое дзіця.

Але толькі здалёк…

Яму раптам успомніўся той жудасны вечар двухгадовай даўнасці, калі, пачуўшы адчайны крык жонкі, ён убег сюды і ўпершыню ўбачыў гэтую ляльку. Яна ляжала ў ложку іх сына, сам жа хлопчык знік, прытым абставіны яго знікнення былі самыя загадкавыя, бо вокны засталіся зачыненымі і нават заклеенымі, а праз фрамужку змог бы пралезці хіба толькі сам Бобі, калі б гадавалае немаўлятка магло гэта зрабіць…

А потым трывожныя чаканні каля тэлефона… дарэмныя чаканні, бо ніхто так і не патэлефанаваў ім. І праваахоўныя органы таксама нічым не змаглі дапамагчы… да гэтага часу лёс іх маленькага сына так і застаўся нявысветленым…

Нявысветленым для яго. А вось жонка ад гора і безвыходнасці раптам паверыла ў тое, што гэтая старая цэлулоідная лялька, якую выкрадальнік (ці выкрадальнікі) пакінулі чамусьці на месцы злачынства, і ёсць іх Бобі, іх маленькі хлопчык, якога проста хтосьці зачараваў, ператварыўшы ў ляльку… Гэта было адзіным праяўленнем яе вар’яцтва, ва ўсім жа астатнім жанчына заставалася ранейшай, дакладней, амаль ранейшай. Праўда, гэтае «амаль» дорага яму каштавала…

Адарваўшыся, нарэшце, ад невясёлых сваіх думак, ён раптам уздрыгнуў і нават зрабіў крок назад. Нечакана яму падалося, што лялька спадцішка назірае за ім праз паўзаплюшчаныя павекі.

Зразумела ж, гэта была ілюзія, аптычны падман… хапала і аднаго звар’яцелага ў гэтым доме, хапала і таго, што ён добра вывучыў сваю ролю, што ён заўсёды выконвае яе на «выдатна»… хапала і тых кашмарных сноў, якія ён бачыць амаль кожную ноч… І ўсё ж…

Хвіліну таму ён гатовы быў паклясціся, што лялька спадцішка назірала за ім…

– Хто ты? – спытаў ён тужліва і безнадзейна. – Адкуль ты ўзялася тут і дзе цяпер мой маленькі Бобі? Ці, можа, мая жонка і сапраўды мае рацыю, і ты – гэта ён? Калі ты і сапраўды – Бобі, або, калі ты ведаеш, дзе ён цяпер, перадай, што я люблю яго! І ніколі не пераставаў любіць! І ніколі не пераставаў… спадзявацца…

Не дагаварыўшы, ён павярнуўся і пайшоў прэч. Прычым, увесь той час, пакуль ішоў да дзвярэй, яго не пакідала адчуванне, што лялька, крыху павярнуўшы галаву, глядзіць яму ўслед. Са спагадай, з пагардай… а мо і з пагрозай, хто ведае…

Гэта было вельмі непрыемнае адчуванне, але ён так і не адважыўся азірнуцца, каб упэўніцца ў тым, што ўсё гэта яму толькі падалося. Убіўшы галаву ў плечы, ён міжволі паскорыў крок і, толькі выбраўшыся з пакоя і зачыніўшы за сабой дзверы, уздыхнуў, нарэшце, з палёгкай…