Читать книгу Die verevrou - Jan van Tonder - Страница 10

Die toerbus hou net ná nege voor Baron’s Hotel stil. Liora klim saam met die ander passasiers af. Sy ontvang haar tasse, trek dit tot teen die gebou en kyk weer na die straatkaart van Oudtshoorn wat Moshe jare gelede vir haar gestuur het, kort ná sy uittrede.

Agterop die kaart staan geskryf: “Kom kuier wanneer jy ook al wil, my engel, ek hou van verrassings.” Sy adres is duidelik daarop aangedui, drie straatblokke van die hotel af.

Sy vind die verdiepinghuis aan die einde van ’n doodloopstraat maklik – Victoriaans, statig, maar al die vensters is toe, die gordyne dig getrek en die tuin onversorg.

Sy hou haar hart vas: Moshe het nie sy deel van hul ooreenkoms nagekom nie. Die laaste tyd het hy nie sy foon geantwoord nie. Haar briewe wel, sporadies, steeds van die oorspronklike posbusadres af, maar die laaste een meer as vier maande gelede, en daarin het hy nie ’n woord gerep dat hy sou trek nie.

Sy voel ’n rilling in haar nek en bemerk dan ’n jong vrou wat roerloos deur ’n yl heining na haar staan en staar.

Die vrou sê iets. Liora kyk haar onbegrypend aan, en sy is dankbaar toe die vrou na Engels oorslaan. “Daar bly niemand nie.”

“Hoe lank al?”

Die vrou haal haar skouers op. “Toe ons hier kom bly het, was hy al weg – glo ’n ou man. Ek weet nie waar hy heen is nie.”

Liora is verlig. Die vrou sou seker geweet het as Moshe dood is. Maar waar sal sy begin soek? Wat het haar besiel om sonder afspraak die hele ent pad hierheen te kom?

Sy vat weer die handvatsels van haar tasse, groet die vrou, en stap terug soos sy gekom het. Nou eers bemerk sy die Katolieke kerk op die hoek van Moshe se straat en Baron Van Reedestraat. Dit laat haar na Maman verlang.

Daar is ’n afgeleefdheid aan Baron’s Hotel se voorportaal, al spog dit met tekens van vroeëre swier: hoë plafonne, plankvloere, Turkse kelims, outydse muurpapier, portrette van volstruispioniers, en ’n swaar oregon-trap wat na die boonste verdieping lei.

Liora maak haar koffers langs haar staan. “Bonjour,” sê sy vir die jong ontvangsdame en skuif ’n visitekaartjie oor die toonbank. Daar is ’n klokkie op die toonbank aangebring, ’n koepeltjie van vlekvrye staal, met ’n knoppie bo-op; dit herinner haar aan die deksel waaronder Moshe Habib se onverwagte geskenk uit die Klein-Karoo destyds na die etenstafel gebring is.

Die meisie agter die toonbank is baie jonk. Sy kyk lank na die visitekaartjie: Liora Papalato. Plumassier. Dan laat sy Liora die register invul.

“Jou kamersleutel, mevrou.”

Liora moet self haar tasse by die trap op dra. Haar kamer is ruim, met ’n dubbelbed, spieëltafel met sitbankie, ’n losstaande hangkas, ’n leunstoel en ’n tafeltjie met ketel, koffie, suiker en tee. Rooibostee ook. Moshe het met elke besoek vir Maman ’n voorraad daarvan gebring.

Liora sit haar bagasie neer. Sy loer by die badkamer in. Daar is ’n bad en stort.

Voor sy haar tasse begin uitpak, kyk sy of die groot hangkas se laaie skoon is. Haar rokke en rompe, bloese en baadjies hang sy op nadat sy die ergste kreukels daaruit gevryf het, en sy lê die fyngoed versigtig in laaie: sykouse en kousgordels, onderrokke van sy en satyn, bra’s met kantwerk. Die drie pare skoene wat sy netjies onder in die hangkas staanmaak, is praktiese skoeisel, platterig van hak en gemaklik. Sy haal ’n kurkkop met houtstaander uit. Die kop is kaal, met net ’n beduidenis van oë en neus en mond. Sy neem dit na ’n tafeltjie in die badkamer, sit dit daarop neer.

Dit duur lank voor sy elke ding op sy plek het en die kamer opnuut bekyk. Dit lyk veel huisliker as toe sy hier ingestap het.

’n Goeie gastehuis sou waarskynlik beter gedeug het as ’n hotel, maar in daardie soort plek is die eienaars en personeel geneig om te eie te raak met jou, nes ander gaste wat langer as ’n nag of wat oorstaan: Waar is jy vandaan? Wat doen jy vir ’n lewe? Reis jy altyd alleen? Wat het jy hier kom doen? Dis so warm die laaste tyd – waarom gebruik jy nooit die swembad nie? Daarvoor sien Liora nie kans nie; sy wil hoogstens kopknik in die verbygaan. Méér as aan gemak is sy verknog aan haar privaatheid.

Sy gaan na die venster en steek ’n sigaret aan. Sou dit die Swartberg wees wat dynsig daar in die verte lê? Dit lyk vir haar eindeloos lank, dalk dieselfde berg wat sy duskant De Rust deur die busvenster gesien het. Jare lank het sy gewonder hoeveel van Moshe se vertellinge waar was en hoeveel bedenksels om die Klein-Karoo aanlokliker te maak as wat hy werklik is sodat sy tóg uiteindelik hierheen sou kom. Wanneer sy hom opgespoor het, sal sy self vir hom sê dis ’n wonderliker wêreld as wat sy haar voorgestel het. Sy kan nie wag om ná hoeveel jaar weer in sy bruin oë te kyk en sy handdruk te voel en die spore van Afrika aan hom te bemerk nie. Daar sal geen teken meer van sweet en stof en vere wees soos destyds in Algerië nie, daarvoor is hy nou al te lank uitgetree.

Uitgetree en in ’n ouetehuis? Is dit hoekom sy huis leeg staan?

“Waar is jy, Moshe Habib?” vra sy die dorpshuise en plase en die berg, asof die Klein-Karoo self vir haar ’n antwoord sal bring.

Teen eenuur gaan sy na die hotel se restaurant. Sy haas haar nie, kyk lank na die spyskaart, vra die kelner uit oor die disse daarop. Sy bestel, en eet langsaam. Geniet selfs nagereg. Maar haar vertwyfeling bly: Moshe. Sy vaar die strate in. Hier en daar stap sy om ’n blok, maar sy sorg dat sy Hoopstraat telkens weer kruis sodat sy maklik by die hotel kan uitkom.

Toe sy ná ’n halfuur weer by Baron’s Hotel instap, is die ontvangsdame nie meer alleen nie. Saam met haar agter die toonbank is ’n bles man met ’n groot maag. Hy groet.

Sy gaan staan. “Bonjour,” sê sy, en dan, op Engels: “My naam is Liora Papalato. Ek is op soek na Moshe Habib.”

Die man trek sy skouers op. “Ek ken hom nie. Jammer.” Maar toe Liora verder wil loop, vervolg hy: “Klink of hy ’n Jood kan wees; hier is nog ’n hele klompie van hulle op die dorp. ’n Sinagoge ook. Kom saam na my kantoor toe, dan bel ek ’n paar mense.”

“Merci,” sê sy en volg hom, vies vir haarself omdat sý nie daaraan gedink het dat Oudtshoorn se Jode mekaar sal ken nie.

In ’n japtrap is sy terug in haar kamer. Die bles man het Moshe se nuwe adres opgespoor – hy bly op ’n plaas buite die dorp – en met die eienaar, ene mevrou Rosa Olivier, gereël dat die hotel se bussie Liora ná ontbyt daar sal gaan aflaai.

Liora skop haar skoene uit, dankbaar oor die verwikkelinge, en besluit om Maman te bel.

“My kind, is jy veilig?”

“Baie veilig. Die mense van Oudtshoorn gaan met hulle lewens voort asof daar g’n probleme in Suid-Afrika is nie.”

“So was dit in 1954 ook, nè, aan die begin van die oorlog in Algerië. Nee, jy was seker te jonk om regtig te besef waarheen dit kon lei – jy was seker maar twaalf, dertien. Maar wag, ek het myself voorgeneem om nie oor sulke donker dinge te praat terwyl jy daar is nie.”

“Dankie, Maman,” sê sy, en vertel van die Klein-Karoo wat mooier is as wat Moshe dit beskryf het.

“Hoe gaan dit met hom?”

“Ek wou nie sommer net by hom aankom nie, toe het ek vir my by ’n hotel blyplek gekry. Ek sal hom môre sien.” Liora weet nie regtig waarom sy ’n leuen vertel nie.

Hulle gesels nog ’n rukkie, oor hoe hulle na mekaar verlang en die groot afstand tussen hulle, totdat Maman maan dat dit ’n alte duur oproep gaan wees. En dan: “Sê net weer vir my, doodeerlik, is daar regtig nie moeilikheid daar nie?”

“Regtig nie, Maman.”

Hulle groet en Liora strek haar op die bed uit. Dit is nog nie donker nie; agtuur, sê haar horlosie. Sy lê oop-oog, moeg soos sy is. ’n Kar ry verby. Verder weg brom ’n volstruismannetjie; as sy die geluid nie so goed geken het nie, sou sy kon dink dit is die gesteun van ’n leeu. Daar is voetstappe en stemme op die sypaadjie onder haar kamervenster. ’n Man lag en ’n meisie gil plesierig. Die volstruis brom weer. Liora se oë sak toe. Sy dommel weg, slaap onrustig, droom van verminkte lyke, ’n soldaat, die skoon stank van kordiet, gewondes wat val en vertrap word. Skote. ’n Ontploffing. Sy word wakker. Haar vensters ratel.

’n Motorbom?

Sy sit verskrik orent en sien hoe ligfakkels ’n wit rookwolk op die grond van bo af verlig en die sterre verdoof. Nog ontploffings. Rukkerige sarsies masjiengeweervuur. Sy draai op haar maag, begrawe haar kop in die kussings en druk dit teen haar ore vas. So demp sy die geweervuur, maar voel die basnoot van elke nuwe plofslag aan haar lyf. Algiers, opnuut. Moshe wat koes-koes tussen vlugtendes hardloop, ’n kind op elke skouer. Gewondes val, skree as hulle raak getrap word. ’n Vrou se gille pynig haar ore. Sy kom agter dat dit haar eie stem is en sy druk haar mond toe.

Dit word stil en sy lig haar kop uit die kussings en kyk weer buitentoe. ’n Enkele rooi fakkel draal rokend aan sy valskerm. Die stilte suis in haar ore, dreigend, asof dit té skielik gekom het en enige oomblik weer kan ophou.

Op die kassie langs haar bed lui die telefoon. Sy skrik. Die vreemde luitoon laat haar na die instrument kyk, maar sy is te benoud om daarna uit te reik. Ná ’n lang ruk verstil die gelui, maar begin ’n oomblik later weer. Nie lank nie of sy hoor voetstappe op die dun mat van die gang. ’n Klop aan haar deur.

“Mevrou Papalato?” ’n Manstem.

Sy antwoord nie.

“Die bestuurder het my gevra om te hoor of alles reg is hier. Ná die geraas, bedoel ek. Ons het vergeet om u te sê die weermag het soms nagoefeninge. Jammer, mevrou. Kan ek maar vir die baas gaan sê alles is reg?”

“Gaan weg,” sê sy.

Toe sy later ontvangs skakel, word die foon elders opgetel: daar is ’n gedruis van stemme, musiek, klappende snoekerballe, klinkende bottels en glase in die agtergrond.

“Mademoiselle Papalato hier, kamer ses,” sê sy. “Het julle pinot noir?”

“Is dit wyn, mevrou? Hou aan, laat ek gou hoor.”

’n Oomblik later weer die stem. “Jammer, ons het nie so iets nie. Maar hier is pinotáge.”

“As dit rooi is, en droog: twee bottels, asseblief. Stuur dit vir my kamer toe.” Sy wonder of dit genoeg gaan wees.

Nie lank daarna nie klop iemand aan haar deur, ’n man met ’n skinkbord op sy hand. “Alles reg, mevrou?”

“Ja.” Sy neem die skinkbord by hom, sien dat daar ’n kurktrekker is. “Goeienag,” sê sy en stoot die deur met haar elmboog toe.

Nadat sy vir haar wyn geskink het, skakel sy die ligte af en loop glas in die hand en kaalvoet deur die kamer: hak teen groottoon en weer hak teen toon. Afgemete. Sy tel haar treë. Dit hou haar gedagtes besig, weg van haar kommer oor Moshe én van dié wat deur die weermagoefening opgeroep is.

Haar treetjies bly ewe klein, maar nie die teue wyn nie. Die gekonsentreer op haar voete herinner haar aan De Rust se steltloper, en sy probeer haar indink hoe dit sou voel om so ver bo die grond te wees. Sy trap ’n toon vas, struikel, besluit dat dit beter sou wees om in die leunstoel by die venster te gaan sit, vóór sy op die mat mors.

Die steltevrou bly haar by. Noudat sy nie meer met die onthutsende nabyheid van die vrou gekonfronteer word nie, kom hierdie vrae by haar op: is sy ’n straatkunstenaar, of dalk niks meer as ’n straatsmous nie? Waarom sou iemand soos sy haar op ’n klein dorpie met een van dié bestaanswyses besig hou? Hoeveel geld kan sy tog op dié manier verdien? ’n Truuk om mense se oog te vang sodat hulle hand in die sak sal steek vir ’n vertoning met ’n verewaaier of om stoffers en ander pluimprodukte te koop? Die waaier wat sy in haar hand gehad het, was op die oog af netjies gemaak, minstens goed genoeg vir toeriste. Maar as sy geleer word hoe om verlengstukke aan puik pluime te knoop, of stolas en baadjies te maak, sal haar lewe kan verander. Sy hóórt nie in ’n klein dorpie nie. As sy self die waaier gemaak het, het sy sekerlik êrens opleiding gehad, al was dit hoe basies. En die taal van die waaier, dit kén sy. Of was die streling van haar vingers oor die bokant van die vere – ons moet gesels – ’n toevallige beweging? Maar tog, toe sy self frons en met duim en vingers ’n pratende mond namaak, het die steltloper haar waaier bevestigend teen haar regterwang laat rus. En die heel duidelikste teken, met die wegtrek van die bus, toe sy die waaier laat val het – kom ons wees vriende – was dít per ongeluk?

Liora sit die leë bottel in die snippermandjie, maar maak nie die ander een oop nie. Sy trek uit, tap water in die bad en gooi kokosneutolie daarin. Haar pruik knip sy los en haal dit af. Dan trek sy ’n mus oor haar eie hare.

Die bad is te warm – sleg vir haar borste. Eers toe sy koue water bygetap het, laat sy haarself toe om daarin weg te sak, maar net vir ’n rukkie. Dan lig sy haar bolyf op en leun terug. Sy wens sy had ’n kers en ’n ruikertjie blomme op die rand van die bad.

Lank bly sy in die water terwyl sy elke besonderheid van haar ontmoeting met die steltevrou oproep. Dan neem sy die glas wat op die wasbak staan en gooi koue water oor haar borste, weer en weer. Gewoonlik gebruik sy water uit die yskas, en wissel dit af met ’n onderdompeling in die warm badwater – terapie om die borste langer ferm te hou, iets wat Maman haar op die hart gedruk het, en self ook nog doen.

Haar tepels span daarvan. Hoendervel versprei oor haar hele lyf. Sy kyk in die spieël na haarself, draai na links en regs, lig haar arms, laat hulle sak, sien hoe haar borste die beweging namaak. Tot in haar middeltienerjare, plat soos ’n plank, was sy bang dit sou haar verbygaan, dié bevestiging van vroulikheid.