Читать книгу Terapia zajęciowa - Группа авторов - Страница 17

Umiejętność przeprowadzenia analizy zajęcia jest nieodzownym elementem procesu terapeutycznego. Bez analizy praktycznie niemożliwe jest dobre zaplanowanie i przeprowadzenie interwencji terapeutycznej w zakresie terapii zajęciowej. Szczegółowa analiza pozwala na określenie i przeanalizowanie czynników wewnętrznych związanych z osobą pacjenta oraz zewnętrznych – środowiskowych, jakie wpływają na możliwości i sposób wykonania danej czynności. Analiza dostarcza wielu informacji o zajęciu, jego potencjale terapeutycznym, pozwala lepiej zrozumieć sytuację pacjenta, ustalić racjonalny i realny cel terapii.

Przeprowadzając analizę, należy zwrócić uwagę na czynniki wpływające na wykonanie zajęcia, takie jak:

→ czynniki kulturowe – przekonania, standardy zachowań charakterystyczne dla danej grupy,

→ czynniki środowiskowe – związane ze środowiskiem fizycznym, w jakim zajęcie jest wykonywane,

→ czynniki społeczne – związane ze środowiskiem społecznym,

→ czynniki osobowe – wiek, płeć, wykształcenie,

→ czynniki duchowe – związane z motywacją do wykonywania różnych zajęć,

→ czynnik czasowy – związany z porą dnia, porą roku, w jakim dane zajęcie jest wykonywane,

→ czynniki finansowe.

W wyniku procesu analizy aktywności możemy:

→ zidentyfikować rzeczy, materiały potrzebne do wykonania danego zajęcia,

→ zdobyć informacje o kolejnych etapach, jakie muszą być wykonane, aby zajęcie mogło być zrealizowane,

→ uzyskać informacje o potencjale terapeutycznym zajęcia,

→ lepiej zaadaptować zajęcie, aby pacjent mógł się w nie zaangażować,

→ uzyskać odpowiedź na pytanie o wpływ kontekstu na zajęcie i sposób jego wykonania,

→ zidentyfikować etapy zajęcia, w których pacjent potrzebuje pomocy lub adaptacji,

→ dokumentować proces terapeutyczny.

Ze względu na to, że zajęcie w procesie terapii zajęciowej jest postrzegane nie tylko jako cel terapii, ale również jako środek do osiągnięcia celu, analiza aktywności może przybierać dwie formy:

→ analiza aktywności zajęcia wybranego przez pacjenta jako ważne i istotne dla niego – analiza aktywności w kontekście konkretnej osoby (occupation based activity analysis),

→ analiza aktywności obejmująca typowy sposób wykonywania czynności, którą chcemy wykorzystać jako narzędzie w procesie terapii – analiza aktywności bez kontekstu konkretnej osoby (activity analysis).

Jeżeli chodzi o wykorzystanie zajęcia jako celu terapii, dobrze przeprowadzona analiza pozwala terapeucie zajęciowemu zebrać niezbędne informacje, jak dostosować warunki, w jakich zajęcie jest wykonywane lub zmienić sposób wykonania, aby pacjent mógł samodzielnie na miarę swoich możliwości wykonywać czynność, która jest dla niego istotna. Tę formę analizy najlepiej przeprowadzić obserwując, w jaki sposób pacjent wykonuje lub podejmuje próby wykonania konkretnej czynności w warunkach środowiska, w jakich będzie czynność wykonywał po zakończeniu terapii.

Jeżeli chodzi o wykorzystanie zajęcia jako narzędzia terapeutycznego, przeprowadzenie analizy aktywności pozwala terapeucie na właściwy dobór zajęć, które przybliżą go do osiągnięcia założonego celu terapii. Dobrze przeprowadzona analiza ułatwia terapeucie wybranie odpowiednich zajęć, które ułatwią uzyskanie założonego celu terapii, będą odpowiednio dobrane do możliwości funkcjonalnych i warunków środowiska, w jakich pacjent będzie je wykonywał. W przypadku analizy aktywności bez kontekstu konkretnej osoby analizujemy zajęcie w sposób, jaki zazwyczaj jest ono wykonywane przez większość osób. Taka analiza pozwala nam na spojrzenie na zajęcie pod kątem jego możliwości terapeutycznych. Daje odpowiedź na pytanie, w jakim przypadku mogę wykorzystać to zajęcie i jaki efekt terapeutyczny mogę dzięki niemu uzyskać.

Zastanów się

Którą z wymienionych wcześniej form analizy aktywności wykona terapeuta zajęciowy w podanych niżej przykładach?

1. 67-letnia pacjentka z reumatoidalnym zapaleniem stawów określiła jako cel terapii chęć samodzielnego przygotowania posiłków na obiad.

2. 83-letni pacjent, mieszkaniec Domu Pomocy Społecznej, porusza się na wózku, spędzający czas wolny jedynie na wyglądaniu przez okno w swoim pokoju. Celem terapii jest zaktywowanie pacjenta, poprawa jego samopoczucia, uspołecznienie.

3. Analiza czynności układania puzzli.