Читать книгу Kosmetologia t. 1 - Группа авторов - Страница 32

Nerw twarzowy (VII), podobnie jak nerw trójdzielny (V), jest nerwem mieszanym, jednak w odróżnieniu od trójdzielnego stosunek włókien ruchowych do czuciowych jest w nim odwrotny. Włókna ruchowe przebiegające w nerwie twarzowym zaopatrują głównie mięśniówkę szyi i twarzy. Włókna czuciowe zaopatrują przednie²/₃ części błony śluzowej języka. Nerw twarzowy posiada także włókna przywspółczulne (wydzielnicze) głównie dla gruczołu łzowego, ślinianki podjęzykowej i ślinianki podżuchwowej.

Nerw twarzowy wychodzi z jamy czaszki przez przewód słuchowy wewnętrzny. Następnie, przebiegając w kości skroniowej, oddaje szereg gałęzi (kolejno):

• nerw skalisty większy,

• nerw strzemiączkowy,

• strunę bębenkową.

Nerw twarzowy po wyjściu na podstawie czaszki (przez otwór rylcowo-sutkowy) oddaje nerw uszny tylny (zaopatruje brzusiec potyliczny mięśnia potyliczno-czołowego i mięsień uszny tylny). Następnie przebiega ku dołowi i do przodu, dochodząc do wewnętrznej powierzchni ślinianki przyusznej (ryc. 4.4). Przechodząc przez miąższ ślinianki przyusznej, dzieli się na gałąź górną (skroniowo-twarzową) oraz gałąź dolną (szyjno-twarzową), które dzielą się na kolejne gałęzie, tworząc sieć zespoleń zwanych splotem przyuszniczym. Do gałęzi grupy górnej należą gałęzie skroniowe, gałęzie jarzmowe i gałęzie policzkowe. Do gałęzi grupy dolnej należą gałąź brzeżna żuchwy i gałąź szyjna. Ponieważ gałęzie te, odchodząc od splotu przyuszniczego. przyjmują charakterystyczny wachlarzowaty kształt rozgałęzień, zostały nazwane gęsią stopką większą (ryc. 4.4). Gałęzie splotu przyuszniczego zespalają się z gałęziami nerwu trójdzielnego, zaopatrując komplementarnie ruchowo-czuciowo dane struktury twarzy.

Ze względu na obszerność tematu dokładne omówienie wszystkich gałęzi nerwu twarzowego przekraczałoby zakres rozdziału, w związku z czym będzie on dotyczył tylko gałęzi, które unerwiają okolice twarzy.

■ Gałęzie skroniowe (temporal branches)

Przebiegają ku górze nad łukiem jarzmowym w kierunku łuku brwiowego (ryc. 4.4). Unerwiają ruchowo mięsień uszny przedni, mięsień uszny górny (część przednią), mięsień okrężny oka (głównie część górną), mięsień podłużny i brzusiec czołowy mięśnia potyliczno-czołowego.

■ Gałęzie jarzmowe (zygomatic branches)

Zwykle przebiegają nieznacznie ku górze, dalej wzdłuż i poniżej łuku jarzmowego w kierunku nosa zewnętrznego (ryc. 4.4). Unerwiają ruchowo mięsień okrężny oka (część boczną i dolną), mięsień jarzmowy mniejszy, mięsień jarzmowy większy.

Rycina 4.4.

Unerwienie głowy, strona lewa. Nerw twarzowy i układ gęsiej stopki większej (pes anserinus major) oznaczono cyframi czerwonymi. 1 – pień nerwu twarzowego (nervus facialis) po wyjściu z otworu rylcowo-sutkowego, 2 – nerw uszny tylny (nervus auricularis posterior), 3 – pień górny (truncus superior), 4 – pień dolny (truncus inferior), 5 – głęboka warstwa ślinianki przyusznej (glandula parotis), 6 – gałęzie skroniowe (rami temporales), 7 – gałęzie jarzmowe (rami zygomatici), 8 – gałęzie policzkowe (rami buccales), 9 – gałąź brzeżna żuchwy (ramus marginalis mandibularis), 10 – gałąź szyi (ramus colli), 11 – nerw uszno-skroniowy (nervus auriculotemporalis), 12 – nerw nadoczodołowy (nervus supraorbitalis), 13 – nerw podoczodołowy (nervus infraorbitalis), którego końcowe rozgałęzienia zwane są gęsią stopką mniejszą (pes anserinus minor), 14 – nerw bródkowy (nervus mentalis), 15 – nerw potyliczny większy (nervus occipitalis major), 16 – nerw potyliczny mniejszy (nervus occipitalis minor), 17 – nerw uszny wielki (nervus auricularis magnus), 18 – nerw poprzeczny szyi (nervus transversus colli), 19 – punkt nerwowy (punctum nervosum, Erba).

Źródło: według L. Hirszfeld, Névrologie ou description et iconographie du systé, me nerveux et des organes des sens de l’homme avec leur mode de préparation. Chez J.-B. Baillière, Paris 1853; R. Aleksandrowicz, B. Ciszek, Anatomia kliniczna głowy i szyi. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.

■ Gałęzie policzkowe (buccal branches)

Przebiegają na mięśniu żwaczu, poniżej przewodu ślinianki przyusznej, w kierunku kąta ust (ryc. 4.4). Unerwiają ruchowo mięsień policzkowy, mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa, mięsień dźwigacz wargi górnej, mięsień dźwigacz kąta ust, mięsień nosowy, mięsień obniżacz przegrody oraz mięsień śmiechowy.

■ Gałąź brzeżna żuchwy (marginal mandibular branch)

Przebiega ku dołowi na mięśniu żwaczu, wzdłuż trzonu żuchwy w kierunku bródki (ryc. 4.4). Unerwia ruchowo mięsień bródkowy, mięsień obniżacz kąta ust oraz mięsień obniżający wargę dolną.

■ Gałąź szyjna (cervical branch)

Przebiega stromo ku dołowi, pod kątem żuchwy, zstępując w kierunku szyi (ryc. 4.4). Zespala się z nerwem poprzecznym szyi odchodzącym ze splotu szyjnego. Gałąź szyjna unerwia ruchowo mięsień szeroki szyi.

UWAGA!

Porażenie nerwu twarzowego objawia się początkowo bólami zlokalizowanymi za małżowiną uszną. Pacjent nie może zmarszczyć czoła, zamknąć oka (objaw Bella), wyszczerzyć zębów, zagwizdać ani wydąć policzka/policzków. Może wystąpić też zaburzenie odczuwania smaku w 2/3 przednich języka (jeżeli uszkodzenie nerwu twarzowego wystąpiło powyżej odejścia struny bębenkowej).

Objaw Bella – w wyniku niedowładu mięśnia okrężnego oka nie jest możliwe całkowite zamknięcie szpary powiek, dlatego widoczny jest fizjologiczny ruch gałki ocznej ku górze i na zewnątrz.