Читать книгу Үһүйээннэр, номохтор - - Страница 126

Быырта икки ойохтоох. Тус-туһунан дьиэлээн олорбут. Улахан ойоҕуттан икки уоллаах: Муҥур Илии Буолкап, Сантаҥа диэн. Оччугуй ойоҕуттан биир уоллаах – Уоһа Суох Уоһарап. Бу уол үөһэ уоһа сиирэҕэс эбит.

Былыр куһаҕан дии санаабыт оҕолорун, ыаҕаска уган, ыйаан кэбиһэллэр эбит. Ол курдук Уоһа Суоҕу ийэтэ: «Ыаҕаска уган кэбиһиэххэ», – диэбит.

Тас эмээхсин киирэн кэлбитигэр: «Эдьиэй, ити оҕону ыаҕаска уктарыахпын баҕарабын», – диэбит. Ону туран: «Аҕал эрэ, хотуй, ыаҕаска угар оҕоҕун», – диэн баран, оҕону ньилбэгэр ууран олорон, арыынан уҥунуохтаабыт уонна: «Лик курдук. Киһи ньилбэгэр биллэр. Хойут киһи төрдө буолсу. Ыаҕаска уктарыма», – диэбит.

БАСКАРДЫЫР УЙБААН

Баскардыыр Уйбаан кылгас киһи эбит. Үс ынахтаах ыалга аҥаардаан үлэлиир эбит. Үлэлиир киһитин аата Гоморов диэн. Гоморов баай киһитэ үһү. Бөтүрүөптэн хотуур ортотугар диэри аҥаарыгар 8 былас оту оттонон, кээһэн бүтэрэн кэбиһэр. Хотуур ортотуттан (атырдьах ыйын 19 күнэ билиҥҥи стилинэн) күһүҥҥү өттүгэр, дьэ, ардах да ардах бугул барыта ууга барбыт. Ону, дьэ, кээһэн, куурдан, маска-окко ыйаан, сүгэнэн кэрдэр кэриэтэ сүөһүлэригэр сиэтэн кыстаабыттар.

Күһүөрү кыһын, Бокуруоп саҕана (билиҥҥилиинэн алтынньы 14 күнүгэр), эмээхсин туран ыалга сорукка ыытар (урут ынахтарбытын туттуох диирин сөбүлээбэт эбит) уонна үс ынаҕын сүүскэ биэрэн кээһэр. Хаанын сүүрдээри сырыттаҕына ойоҕо тиийэн кэлэр. «Хайа, бу иирдиҥ дуо? Туох буолан сүөһүгүн кыдыйдыҥ?» – диир.

Маныаха оҕонньоро күлэр: «Хата, бу тоноҕун сиэҥҥин, аны кыһын дьыл кыстыаҕыҥ», – диэн.

Инньэ гынан баран, кыһыҥҥытын аҥаарын Гоморовка үлэлиир, аҥаарыгар бэйэтигэр от-мас булунар.

Дьыллара эрдэ соҕус, Дьөгүөрүйэп саҕана (билиҥҥилиинэн ыам ыйын 6 күнүгэр) кэлэн, үрэх хаайар, онтон Ньукуолун саҕана (ыам ыйын 22 күнэ) күөх от үүнэн, сүөһү лаппа кирэр буолар. Маныаха туран, үс харыс хаар түһэн 12 хонукка турбут. Кыһын курдук. Ыал-ыал сүөһүтэ бу мантан элбэхтик сутаан өлөр. Маны буус сут диэбиттэр эбит. Ити 148 сыллааҕыта буолбут.

Бу сукка Баскардыыр Уйбаан үс ынаҕын көҥдөйүн үс талыы сөбүлээбит ынаҕар биэрэр уонна отун, биэс гынан баран, 4 ынахха биэрэр. Отун биэс гыммыт биирин 7 ынаҕар сиэтэр. Гоморов сүөһүтэ имидиэр (туох да орпокко) өлбүт уонна Уйбаан 7 ынахтааҕын (барылара төрөөбүттэр) истэн, суорат сии кэлэр. Дагдалаах суорат сиир. Дьиэтигэр кэлэн иһэн, дүлүҥ үөһэ олорон, ытаабыта үһү: «Басхардыыр Уйбаан курдук, оппор кэмнээн сүөһүм сороҕун ордорбут буолуум», – диэн.

Ити сут дьыл кэнниттэн улам үчүгэй буолан испит эбит Баскардыыр Уйбаан.