Читать книгу Die leliemoordenaar - Lerina Erasmus - Страница 9

Teen vyfuur is dit spitstyd en die verkeer op die M1 op sy ergste. Lilly Williams is verbouereerd en bestuur oorversigtig. Agter haar toeter motors ongeduldig toe sy te lank draal om by Jan Smutsrylaan in te draai. Senuweeagtig stuur sy die motor tot in die linkerkantste baan.

Dis deur Parktown en dan Westcliff voordat sy Parkview bereik, herinner sy haarself. Sy het op die kaart gekyk voordat sy by die plot weg is. Daarna moet sy net kophou, want sy moet by Onder-Parkweg indraai. Agter haar honk ’n motor weer.

“Ignoreer dit net,” beveel sy haarself en kruie aan teen ’n slakkepas. Al is dit ’n koue dag in Junie, is haar hande wat om die stuurwiel geklem is nat van die sweet.

Sy was nog net een keer by Braam en Rachel Brink se huis en toe het Adam bestuur. Sy weet die afdraai is langs die Dieretuinmeer, want hulle het Betsie soontoe geneem om die eendjies te voer. As sy die mense net ’n bietjie beter geken het . . . Daardie dag was hulle baie vriendelik, maar met haar introverte geaardheid is sy geneig om toe te skulp tussen vreemdes.

Rachel Brink is ’n wiskundeonderwyseres, onthou sy, mooi en statig, nie ’n bang muis soos syself nie. Adam het haar altyd daaroor geterg dat sy skaars boe of ba sê in ander mense se geselskap. Adam . . .

“Waar’s jy, Adam?” prewel sy. “Jy’t belowe jy sal terug wees as die Aprilbolle begin blom. Dit hét geblom en is klaar uitgeblom.”

Die lelie in ’n pot op die sitplek langs haar is in Mei geplant. Dit maak al knop en steeds is daar geen taal of tyding van Adam nie.

Voor haar sien sy die padbord wat die rigting na die Dieretuinmeer aandui. Nie meer ver nie, dink sy verlig toe sy links draai by die verkeerslig. Nou moet sy net haar senuwees kalmeer. Die Brinks sal tog nie byt nie, Braam en Rachel is beskaafde mense.

Die veertienjarige Danny Brink, nog in haar tennisklere, draf by die kombuis in. Die geur van varsgebakte melktert het haar reguit soontoe gelok.

“Wanneer is dit reg, Ma? Ek sterf van honger!”

“Jy sterf altyd van honger, Danny,” lag Rachel goedig. “Gaan stort eers. As jy klaar is, is die melktert ook gaar.”

Danny draf uit net toe Braam by die motorhuis se binnedeur inkom. Hy piksoen Rachel op die wang. “Hmmm, ruik goed! Wat’s die okkasie?”

Rachel skakel die ketel aan vir koffie. “Het jy vergeet Adam se vrou kom ons sien? Sy behoort nou-nou hier te wees.”

Hy klap met sy hand teen sy voorkop. “Og, ouderdom!”

Net toe klink die getingel van die hek se klokkie uit die sitkamer op.

“Ek sal haar inlaat,” sê Braam. “Maak jy solank die koffie.”

Lilly, met die amarillis met sy belowende ligroos knop in haar hande, volg Braam ongemaklik die huis in. Die smaakvol gemeubileerde sitkamer laat haar nog meer ontuis voel. Op die plot lewe sy en Adam maar eenvoudig, net met die basiese. Alles ekstra word in die kwekery belê.

“Maak jou tuis, Lilly,” sê Braam hartlik toe hy haar ’n sitplek aanbied.

“E . . . ja . . . Dankie.” Maar sy bly onseker staan. Sy weet nie wat om met die plant aan te vang nie.

Toe Braam vraend na haar kyk, hou sy die pot na hom uit. “Dis vir . . .”

“Welkom, Lilly!” Rachel kom die sitkamer binne met ’n gul glimlag. “Mensig, wat ’n pragtige amarillis! Kyk net, die knop is reusagtig.”

Sy loop nader en soen Lilly op die wang. So ’n skaam mens, dink sy. Lyk of sy enige oomblik op die vlug kan slaan.

Lilly druk die pot in haar hande. “Vir jou . . . Dis van Mei se blombolle. Ek is jammer as ek steur.”

“Bog, jy steur glad nie. En jy bly vir ete vanaand.”

“Nee . . . ek kan nie, Betsie is by die huis. ’n Buurvrou kyk na haar. Ek wou . . . ek het gehoop om vir Braam raad te vra. Ek sal nie lank tyd opneem nie.”

Rachel en Braam vang onderlangs na mekaar. Dis duidelik dat Adam se jong vrou uiters senuweeagtig is.

Rachel glimlag gerusstellend. “Nou toe, ek gaan julle alleen laat.”

Sy draai na Braam. “Kom haal die skinkbord, dan kan julle in vrede koffie drink. Ek het nog ’n paar dingetjies om af te handel.”

Toe sy uitstap, gaan sit Lilly ongemaklik op die rusbank. Sy weet nie hoe om te begin nie. Adam het gesê Braam is een van die beste joernaliste in die land. Wat as hy haar uitlag?

Braam kyk ondersoekend na die gespanne vrou. “Wat is dit, Lilly?”

Sy kyk af na haar saamgeklemde hande op haar skoot, en toe sy na hom opkyk, dam trane in haar oë op.

“Dis . . . dis Adam,” fluister sy skaars hoorbaar. Dan begin ’n stortvloed woorde uit haar mond tuimel.

“Hy’s weg, so lank al weg. Vroeg in April . . . dit was nadat julle op die breakfast run was. Drie dae later is hy weg. Hy’t gesê dit sal die laaste keer wees, daarna sal hy ontslag kry by sy werk.”

Sy sluk swaar. “Dit was . . . die vyfde April. Hy’t belowe hy sal terug wees binne een-en-twintig dae, as die lelies begin blom. Net twee weke, drie op die langste . . .” Trane loop oor haar wange en sy vee dit met die agterkant van haar hand weg.

Braam staan op en gaan sit langs haar op die bank, slaan sy arm vertroostend om haar skouers. “En nou’s dit al Junie?”

Sy knik. “Nege weke al . . . en ek het nog niks van hom gehoor nie.”

“Kom haal julle koffie, Braam!” roep Rachel uit die kombuis.

“Ek kom!” antwoord hy.

“Ek wil niks hê nie, dankie,” sê Lilly. “Ek kan nie eet nie. Ek dink net die hele tyd . . . iets moes met hom gebeur het. En ek weet nie wat om te doen nie, dis hoekom ek na jou toe gekom het. Adam het gesê jy . . . jy’s die beste . . .”

“Genade, Braam, wil jy die arme Lilly laat omkom . . .” Rachel sien dadelik aan die jong vrou se betraande gesig haar binnekoms was ’n fout. Sy sit die skinkbord op die tafel neer en gee haastig pad.

Braam staan op en skink vir hom koffie. Hy kyk vraend na Lilly, maar sy skud haar kop. Hy gooi vir hom twee suikers in en gaan sit weer.

“Het jy by sy werk probeer uitvind?” vra hy.

“Ja . . . Maar ek weet nie met wie om te praat nie. Ek verstaan nie Adam se werk nie. Daar’s nie net een werkplek nie en die mense met wie ek gepraat het, weet nie. Of miskien weet hulle, maar hulle wil niks sê nie. Die laaste keer toe ek probeer het, was daar ’n kolonel Van den Berg. Hy was vriendeliker en het gesê hy sal probeer uitvind. Dit was twee weke terug. Toe gister bel iemand . . . ek weet nie wie dit was nie, hy wou nie sy naam sê nie, net dat . . . dat Adam vermis word. Ek het gedink . . . gehoop jy kan miskien help.”

Braam sit sy nog ongedrinkte koffie neer. “Het jy enige idee waarheen Adam gestuur is?”

“Nee, hy wou nie sê nie. Maar . . .”

“Ja?”

“Die laaste keer toe hy lank weg was . . . dit was ’n jaar gelede, en later het hy gesê hy was in Angola. Maar hy wou niks verder daaroor praat nie.”

Daar is so ’n hulpeloosheid in haar dat dit Braam diep ontstem. Verdomp, wat dink Adam doen hy? Om so ’n weerlose vrou in soveel onsekerheid te laat!

“Lilly, ek kan nie beloftes maak nie . . . Adam en ek was eintlik net motorfietsvriende. Nes met jou het hy min teenoor my gepraat van sy werk.”

Hy onthou skielik hulle laaste gesprek in die padkafee naby Hartbeespoortdam. Maar hy kan Lilly skaars daarvan vertel, dit sal haar net meer ontstel.

Sy kyk pleitend na hom. “Asseblief, Braam! Ek weet nie watter kant toe nie.”

“Goed, ek sal probeer uitvind waar hy is. En nou gaan ek jou plot toe neem, jy’s veels te ontsteld om te bestuur. Dan tel ons vir Betsie op en julle slaap vannag hier.”

“Nee!” Sy skud haar kop heftig. “Miskien bel Adam en as ek nie daar is nie . . . En die kwekery, ek het hom belowe ek sal na die lelies omsien.”

Sy staan op. “Ek moet gaan, dit word donker. Dankie, baie dankie dat jy na my geluister het, Braam.”

Met ’n sug kom hy orent en stap saam na die voordeur. “Ek sal jou laat weet as ek enigiets uitvind,” sê hy toe hulle buite by haar motor groet.

Vir die soveelste keer kyk Lilly op haar horlosie. Dis nou al langer as ’n uur wat sy wag om die kolonel te sien. Haar parkeermeter het seker lankal uitgeloop, maar dis tot daarnatoe, besluit sy. Sy sal hier bly tot die man haar in sy kantoor toelaat, al sit sy die hele nag deur. Hierdie onsekerheid oor Adam kan sy nie langer verduur nie.

Sy staan op, strek haar rug, loop ’n paar treë in die gang af. Die vloer is groen, olyfgroen rubberteëls wat jou voetstappe verdoof. Op die mure is dieselfde teëls, tot halfpad van onder af geplak.

Dis lelik, dink sy. Dit herinner haar aan die kliniek waar sy maande lank was ná haar huwelik met Richardt opgebreek het. Nadat sy die kind wat sy verwag het verloor het. Sy haat die herinneringe. Niks van haar vorige lewe wil sy onthou nie, dis ’n boek wat sy vir goed toegemaak het nadat sy Adam ontmoet het. Groot, sterk Adam wat met soveel teerheid en liefde al die pynlike insidente uit haar kop help verdryf het . . .

By hom het sy altyd veilig gevoel, maar waar is hy nou? Sonder hom is haar lewe sinneloos en kom dit terug, die donker gedagtes wat haar vroeër amper tot waansin gedryf het. Sy het nou vir Betsie, maar hoe sal hulle vorentoe regkom sonder Adam?

Nee! betig sy haarself. Nie nou daaraan dink nie. Sy moet positief bly. Adam sal terugkom. Hy hou altyd sy woord, hy sál terugkom.

Sy herhaal dit prewelend soos ’n mantra soos sy in die gang af loop. Dertig treë tot by die toe deur, waar sy gaan staan. Sy het haar voetstappe al ’n hele paar keer getel. Sy huiwer voor die deur. Wat sal gebeur as sy eenvoudig die deur oopmaak, inloop en sê: “Ek het nou lank genoeg gewag”? Die kolonel sal haar tog sekerlik nie skiet nie?

Sy sit haar hand op die handvatsel, maar bedink haar. Sy het gekom om inligting oor Adam te kry. Sy sal nie haar saak bevorder as sy die man die harnas in jaag nie. Sy draai om en loop terug na haar sitplek. Dertig treë tot by die regop houtbank.

Aan die bopunt van die gang gaan ’n hysbak se deure oop. Twee mans in uniform verskyn om die hoek. Hulle praat, lag oor iets wat gesê is, loop verby haar sonder om eens in haar rigting te kyk. Onsigbaar en onbeduidend, dink Lilly, dit was sy nog altyd.

Sy kyk op haar horlosie. Dis kwart voor vyf. Een of ander tyd moet die kolonel tog seker uit sy kantoor kom om huis toe te gaan. Sy sal hom inwag, hom voorkeer, agter hom aan hardloop soos ’n hond as dit moet.

Die laaste deur in die gang gaan skielik oop. Sy kom vervaard orent. ’n Man in siviele klere stap uit, maak die deur agter hom toe en sluit dit. Sy hou hom dop soos hy nader kom, maar hy loop ook by haar verby asof sy nie bestaan nie.

“Meneer . . . meneer, asseblief!” roep sy agter hom aan.

Hy steek vas en draai om, kyk haar vraend aan.

“Ek’s jammer, ek wil net weet . . . is die kolonel nog daar? Ek wag al so lank.”

Hy antwoord nie, maar lag dan. “Kolonel? Watter kolonel?”

Bloed stoot warm in Lilly se wange op, en daarmee saam ’n brandende woede. “Kolonel Van den Berg, uit wie se kantoor u pas gekom het.”

“Dis mý kantoor, dame. Kolonel Van den Berg is verplaas.”

Vrees laat trek haar keel toe. “Waarnatoe?” vra sy skor.

Die man haal sy skouers op. “Dis geklassifiseerde inligting. Ons verkeer in ’n staat van oorlog, indien u nie weet nie.”

“Asseblief, meneer, help my!” pleit sy. “Ek móét weet wat met my man gebeur het. Dis al drie maande wat ek niks van hom hoor nie en hy sou hoogstens drie weke weg wees. Kolonel Van den Berg was sy bevelvoerder, hoe kan ek hom kontak?”

Die man se oë vernou. “En wie is u, mevrou?”

“Lilly Williams. My man is kaptein Adam Williams.”

Hy kyk stip na haar. Weer kry sy die gevoel dat sy blik deur klere en weefsel skroei. Yskoue blou oë. Sy mondhoeke trek op in ’n soort glimlag, maar die ysigheid in sy kykers smelt nie.

“Laat u kontakbesonderhede by ontvangs, mevrou Williams. Ek sal navraag doen en u laat weet. Maar as die vrou van ’n soldaat behoort u beter te weet as om die militêre owerhede lastig te val in ’n moeilike tyd soos dié.” Met ’n stywe knik as groet draai hy weg.

Lilly gee ’n tree vorentoe. “Asseblief, meneer!”

Hy kyk haar aan asof sy ’n ongehoorsame kind is. “Daar’s niks meer wat ek . . .”

“U naam, sê my net wie is u.”

“Die naam is Hasslau, Harm Hasslau. Nou moet u my regtig verskoon.”

Hy stap vinnig weg en verdwyn om die hoek na die hysbak. Lilly se bene voel lam. Harm Hasslau! Sy het hom nie herken nie, maar sy herken die naam. Daar is ’n foto by die huis waarop hy saam met Adam en ’n paar ander mans is. Hulle het jare gelede glo saam gewerk, en die foto is geneem op ’n visvangekspedisie in Sodwana, waar Hasslau ’n huis het. Hoekom maak hy nou asof hy nog nooit van Adam gehoor het nie?

Toe sy in die straat by die kwekery se gehawende afleweringsbussie kom, wapper ’n pienk strokie van die verkeersdepartement koggelend teen die ruit. Sy ruk dit af en voel die trane opwel. Sy móét met iemand praat, iemand wat sal verstaan . . .

Braam Brink, dink sy. Dis al ná vyf, maar hopelik is hy nog op kantoor. Die Mail is hier naby.

Braam sit die polistireenkoppie met masjienkoffie langs die huilende Lilly neer. Sy het onsamehangend haar kommer teenoor hom uitgestort en hy weet skaars hoe om haar te antwoord. Al sy versigtige navrae die afgelope weke het niks opgelewer nie.

“Die koffie is nie waffers nie, maar die suiker sal jou goed doen,” sê hy sag.

Sy vee haar trane af en sluk gedwee ’n paar slukke. “Jammer dat ek jou hier by jou werk kom steur.”

“Bog, ons joernaliste gaan nie so vroeg huis toe nie.”

Hy gaan sit weer agter sy lessenaar. “Die hele ding met Adam klink vir my al meer verdag, maar jy’s reg, navrae by die owerhede sal ons niks verder bring nie. Ek het ’n goeie kontak by die Rooi Kruis. Ek sal môreoggend soontoe gaan en hoor of hulle iets op rekord het.” Hy huiwer ’n oomblik. “Hulle het toegang tot hospitale sowel as tronke in die operasionele gebied.”

Sy kyk op na hom. “En as hy . . . dood is?”

“Dan sou die owerhede jou al laat weet het, dis die standaardprosedure,” sê hy beslis. “Vertel my meer omtrent hierdie ander man . . . Hasslau?”

“Ek weet net hy en Adam het op ’n tyd saam gewerk. Hulle is al twee op ’n foto van ’n visvangnaweek.”

“Hmmm . . .” sê Braam ingedagte. Die naam lui iewers ’n klokkie, maar hy kry dit nie geplaas nie. Hy sal definitief môre meer oor dié man moet uitvind.

Lilly staan op. “Ek moet gaan.”

Braam knik. “Ek stap saam met jou ondertoe. Waar het jy geparkeer?”

“Amper voor die gebou, ek was gelukkig.”

Hy sit sy hand op haar skouer toe hulle uitstap. “Moenie moed verloor nie. Ek sal my bes doen om uit te vind wat aangaan. Ek sal jou dadelik laat weet, dit belowe ek jou.”

Rachel pak ná aandete die skottelgoedwasser en skakel dit aan. ’n Huisvrou se vreugde, dink sy, hoe het sy ooit daarsonder klaargekom?

Agter haar gaan die yskas oop. Sy hoef nie om te kyk om te weet wie dit is nie. Braam is vanaand besonder rusteloos, sy ken hom nie só nie.

“Wat is die geleentheid?” vra sy toe hy ’n bottel wyn uithaal.

“Niks fout met ’n laaste glasie ná ete nie,” sê hy bot.

Sy kyk hom ondersoekend aan.

“Komaan, Ragie, moenie ’n spoilsport wees nie,” protesteer hy. “Ons gaan sit lekker binne en hou nabetragting oor die dag.”

“En wat word van my nasienwerk?”

“Ag, my slim vrou sal twee keer vinniger werk met so ’n bietjie versterking.”

Sy glimlag toe sy hom sitkamer toe volg. Vir haar is dit die beste tyd van die dag as hulle so kan sit en ontspan, maar dit gebeur nie dikwels nie. As sy nie vas is met skoolwerk nie, is hy met ’n storie besig. Nie dat hy haar eintlik vertel waaraan hy werk nie.

“Jy was later as gewoonlik,” sê sy toe sy langs hom gaan sit.

Hy knik, proe aan sy wyn. “Ek het gewag vir ’n verslag, daar’s glo onrus in die Oos-Kaap. Ook maar goed ek het agtergebly, want Lilly Williams het my kom sien. Die arme mens.”

Hy vertel haar kortliks van die gesprek. Rachel moet haar onrus onderdruk. As ondersoekende joernalis steek Braam reeds sy nek te ver uit. As hy nou boonop betrokke raak by die SAW se doen en late . . .

“Kan jy haar help?” vra sy so ongeërg moontlik.

“Ek weet eerlik nie, Ragie,” erken hy met ’n bekommerde frons. “Maar die ding krap my om. Adam en ek het gepraat destyds voor hy weg is. Hy was nie gelukkig . . .”

Die telefoon se gelui onderbreek hom. “Ek sal dit kry,” sê Braam.

Rachel sug. Sy weet maar te goed wat ’n oproep hierdie tyd van die aand beteken: die nagredakteur is op soek na Braam.

Sy is reg. ’n Paar minute later kom hy in, besig om sy jas aan te trek. “Jammer, ek moet gaan. Die verslag is by die kantoor.”

Sy sit haar glas neer en staan op. “Nou ja toe, dit gee my kans om my nasienwerk te doen.”

Sy loop tot by hom en gee hom ’n soen. “Wees versigtig.”

Sy motor staan nog in die straat geparkeer en sy loop saam met hom voordeur toe, sluit dit nadat hy uit is. Luister hoe hy die motor aanskakel en wegtrek. Teen dié tyd behoort sy al gewoond te wees aan haar man se vreemde werksure, maar vanaand wil die onrus haar nie los nie.

Tom Waters se kantoor is mistig gerook. Hy sit saam met die nagnuusredakteur by die konferensietafel waar getikte bladsye voor hulle oopgesprei lê. Braam gaan sit op die stoel tussen hulle.

Sonder om te vra, skink Waters ’n stywe skeut whiskey in ’n glas. “Jy sal dit nodig hê,” sê hy kortaf toe hy die glas voor Braam neersit.

Hy knik na Stanley Berkovitch. “Gee hom die feite.”

“Hierdie dokument is anoniem afgelewer net ná sewe,” begin die nagnuusredakteur. “Ek het gedink: anonieme verslag, dit kan wag tot môre. Teen halfnege het ons die Black Sash se bevestiging van dieselfde gebeure ontvang.”

Hy versamel die bladsye en sit dit in ’n slordige hopie voor Braam neer. Die opskrif vang dadelik Braam se oog: Brutale moord. Vier halfverkoolde lyke gevind. Veelvuldige meswonde.

“Cradock,” rasper Waters se growwe sigaretstem. “Vier aktiviste het die nag van 27 Junie spoorloos verdwyn. Hulle oorskot is gister buite Port Elizabeth gevind.”

Toe Braam opkyk, knik die witkopman vir hom. “Die informasie wat jy drie maande gelede verskaf het, blyk korrek te wees. Wie was jou informant? Kan jy meer uitvind by hom?”

Braam skud sy kop, glimlag wrang. “Nee, dis te laat. Adam Williams is net daarna op ’n hoogs geheime sending gestuur en het toe spoorloos verdwyn. Geen inligting beskikbaar by die owerhede nie. Sy vrou is rasend van kommer.”

“Die dokumentasie wat hy jou gegee het en wat jy vir my gewys het, het jy dit nog?”

“Ja, maar dis by die huis.”

“Wat het jou informant gesê?” vra Berkovitch.

“Dat Die Sein gegee sal word op aktiviste van Cradock – die bevel dat ‘ongewenste persone permanent uit die samelewing verwyder word’.”

Braam lees vlugtig die teks voor hom, kry die name van die vermoorde mans: Matthew Goniwe, Fort Calata, Sparrow Mkhonto, Sicelo Mhlauli. Adam was reg. Die Sein het hierdie vier se vonnis voltrek.

Waters maak keel skoon. “Jy vlieg môre Port Elizabeth toe. Ons soek feite, en vinnig ook. Onder geen omstandighede kan ons iets publiseer waarvan ons nie seker is nie. Die moorde kon immers ook die werk van die UDF gewees het. Ons sal ons regsverteenwoordiger moet raadpleeg.”

Braam lag ongelowig. “Kom nou, Tom, probeer jy sê perdedrolle is vye?”

Hy staan op. “Ek gaan hierdie fotostateer.” By die deur draai hy om. “Ek’s al te lank ’n nuushond om jou net ’n klomp los feite te gee. Jy behoort dit te weet.”

Waters knik. “En dis waarom jy die storie sal breek. Maar jy weet so goed soos ek dat die Mail onder die valbyl sit. Net met klinkklare feite kan ons dit waag om ’n storie oor die sogenaamde Derde Mag te publiseer.”

Berkovitch sit agteroor, vee oor sy oë. “Auschwitz en Dachau . . . van my familie het in daardie helkampe omgekom. Wat nou in hierdie land gebeur . . . koelbloedige, gewettigde moord.”

Waters staan op en trek sy baadjie aan. “Ek gaan huis toe, Stanley. Jammer ek kan jou nie daardie voorreg gun nie.”