Читать книгу Lotgevallen van een jeugdigen natuuronderzoeker - Lucien Biart - Страница 3

Inhoudsopgave

Het zij mij vergund dit werkje door eenige bemerkingen bij ouders, onderwijzers en al diegenen, welke voor de jeugd nuttige, aangename en gezonde lectuur verlangen, in te leiden.

In de laatste veertig jaren heeft er een geheele ommekeer plaats gehad in de lectuur voor de jeugd. De moraliseerende, vaak droge en weinig aantrekkelijke kinderboeken, zooals de ouderen van dagen die in hunne jeugd ter lezing kregen, hebben plaats gemaakt voor een genre, dat zeer zeker veel meer in den smaak van het jonge volkje valt. De vroegere kinderboeken, waarin bijna altijd een brave Hendrik ten tooneele werd gevoerd en als navolgenswaardig voorbeeld werd aangeprezen, konden in den regel niet bevallen en zij misten bovendien geheel en al het doel, dat de schrijvers er mede beoogden. Het beeld, dat men der jeugd in die werken voor oogen stelde, was een valsch beeld en in stede dat de knaap zich aangetrokken gevoelde tot het idealistisch wezen, dat men hem voortooverde, werkte zooveel deugd, zooveel volmaaktheid ontmoedigend. Zelfs de stijl van die boeken toonde maar al te dikwijls aan, dat de schrijvers, door het schilderen van onware en onbestaanbare personen, zichzelven een dwang hadden opgelegd, die alle frischheid, alle levendigheid van voorstelling uitsloot. Stijfheid, vervelendheid, houterigheid waren dan ook bij die persproducten schering en inslag.

Langzamerhand kwam er evenwel in de kinderliteratuur eene gunstige verandering. Het natuurlijke, het ongekunstelde kwamen in de plaats van het onnatuurlijke en het gedwongene. Gouverneur en Dr. Heije brachten in proza, zoowel als in poëzie, de kinderlectuur in geheel andere banen, en ook het buitenland bracht in goed geslaagde vertalingen, een rijk contingent van aangename uitspanning voor den geest aan.

Evenwel verviel men toch ook weer dikwijls tot het tegenovergesteld uiterste. Het droge, ongenietbare werd maar al te veel vervangen door het fantastische en evenzeer onware. Zoo werden bijv. de werken van Gustave Aimard door duizenden en duizenden verslonden en brachten misschien evenveel jeugdige hoofden in de war. De onmogelijke heldenfeiten van de hoofdpersonen uit Aimard, werkten even nadeelig op de jeugdige hersenen, als de rooverromans uit eene gelukkig lang vervlogene periode het op de oudere hersenen deden, die hun geestesvoedsel in de huur-leesbibliotheken zochten. Het zal steeds een der grootste verdiensten van den Franschen uitgever en schrijver Hetzel blijven, dat hij, zoowel door zijne pen als door zijne industrie, waaraan hij de beste auteurs wist te verbinden, aan de jeugd van zijn land in de naar hem genoemde Collection Hetzel, een rijken schat van kinderliteratuur heeft geschonken, zooals geen ander land die weet aan te wijzen. Aan zijn helder doorzicht, aan zijne nauwkeurige kennis van de eischen des tijds, hebben wij vooral eene nieuwe soort kinderliteratuur, de wetenschappelijke, te danken. Elk gebied van wetenschap is bijv. in zijne collectie vertegenwoordigd, en wel in zoo groote verscheidenheid, dat de jeugd van elken leeftijd daar iets nuttigs, iets boeiends en tevens leerrijks kan vinden. Jean Macé, met zijn Geschiedenis van een hapje brood; Viollet le Duc met de Geschiedenis van een huis; Flammarion op het gebied der Hemelkennis, Jules Verne met zijne wonderreizen, Van Bruijssel en andere op het gebied van Natuurlijke Historie, en honderden anderen hebben hunne kennis en hun talent dienstbaar gesteld aan de literatuur voor de jeugd. Wetenschap en kunst, reizen en ontdekkingen, letterkunde en geschiedenis, alles is op ruime schaal voorhanden.

Geen literatuur is dan ook, volgens mijne meening, beter voor de jeugd geschikt dan deze. Genot en kennis, uitspanning en leering gaan daar hand aan hand en terwijl de wonderen der vreemde landen, de verrassingen der wetenschap voortdurend boeien en de belangstelling gaande houden, wordt de kring der kennis steeds meer en meer uitgebreid en tevens de geest op eene niet vermoeiende en uitputtende wijze bezig gehouden en tot eene heilzame inspanning gedwongen.

Vooral wordt door dergelijke lectuur het groote kwaad vermeden wat, volgens mij, in de werken als die van Aimard schuilde, nl. dit, dat, om de ontknooping van een of ander tafereel of wel van het gansche verhaal te weten, er met zulk eene zenuwachtige, koortsachtige haast werd gelezen, neen werd verslonden, dat het langzaam, met nadenken lezen eene onmogelijkheid werd en de knaap later maar al te zeer bleek niet meer tot ernstige lectuur, tot studie, in staat te zijn.

Onder de reeds aangehaalde Fransche schrijvers voor de jeugd, neemt Lucien Biart eene goede plaats in. Ik heb met veel genoegen kennis gemaakt met het werk, waarvan ik hierbij de vertaling aanbied. Dat het in Frankrijk reeds den twaalfden druk beleefde, bewijst wel hoezeer het in den smaak van de jeugd van dat land viel.

In den aangenaamsten vorm, waar zoowel de meest vroolijke en potsierlijke, als de ernstigste en gevaarlijkste avonturen elkander afwisselen en de spanning gaande houden, leert de schrijver ons een gedeelte van Mexico kennen. Bergen en vlakten, bosschen en prairieën, de plantenwereld en het dierenrijk, de inwoners en hunne gewoonten, de voortbrengselen van den grond en het klimaat, alles wat ons een land in den uitgebreidsten zin des woords kan leeren kennen, weet de schrijver op de meest bevattelijke en toch strikt wetenschappelijke wijze mede te deelen, terwijl bovendien alles vermeden is, wat ook maar op eenigerlei wijze aanstoot aan wien dan ook, zou kunnen geven. Werken als het onderhavige kunnen dan ook niet genoeg aanbevolen worden. Zij bieden naast uitspanning, voedsel voor den geest aan, vermeerderen de kennis, verruimen den gezichteinder en brengen wezenlijk veel bij, om de studie en de opvoeding gemakkelijk te maken. De inhoudstafel van dit boek, die wij hier laten volgen, moge een denkbeeld geven van de rijke afwisseling, die er in aangeboden wordt.

Moge het velen jongelieden eene aangename en nuttige uitspanning zijn.

A. Nuyens.