Читать книгу Zmiany klimatu - Mark Maslin - Страница 13

Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) została przyjęta w celu stworzenia międzynarodowego porozumienia dotyczącego globalnej redukcji emisji gazów cieplarnianych. Zadanie to jest jednak bardziej skomplikowane niż wstępnie sądzono. Emisje nie są bowiem produkowane przez wszystkie kraje na tym samym poziomie. Według Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (ramka 1) podstawowym źródłem CO₂ jest spalanie paliw kopalnych, gdyż ⁴/₅ globalnych emisji pochodzi z produkcji energii, procesów przemysłowych i transportu. Nie są one równomiernie rozmieszczone z powodu niejednolitego rozlokowania przemysłu i zamożności społeczeństwa: Ameryka Północna, Europa i Azja emitują 90% globalnego CO₂ pochodzącego ze źródeł przemysłowych (rysunek 4). Ponadto, państwa o wysokim poziomie gospodarczym wyemitowały więcej niż państwa mniej rozwinięte.

Drugim źródłem zanieczyszczeń, odpowiadającym za ¹/₅ globalnych emisji CO₂, są zmiany w wykorzystaniu powierzchni ziemi. Emisje w tym przypadku pochodzą przede wszystkim z wycinki lasów na rzecz upraw, urbanizacji lub budowy dróg. Kiedy dochodzi do znacznej wycinki lasów tropikalnych, ziemia z tych terenów przekształca się w mniej produktywną łąkę o mniejszych możliwościach absorpcji CO₂. Z takim właśnie zjawiskiem mamy do czynienia w Ameryce Południowej, Afryce i Azji odpowiadających za 90% zmian emisji związanych z wykorzystaniem powierzchni ziemi. Rodzi to ważne pytanie etyczne o to, czy można zakazać tym państwom wylesiania, skoro proces ten dotknął jeszcze przed początkiem XX wieku większą część Ameryki Północnej i Europy. W dodatku działalność przemysłowa powoduje wciąż większe emisje niż zmiany wykorzystania gruntów.

4. Emisja dwutlenku węgla w ujęciu historycznym według regionów

Kto więc powoduje wzrost zawartości CO₂ w powietrzu? Są to oczywiście państwa rozwinięte, które od początku rewolucji przemysłowej w drugiej połowie XVIII w. wyemitowały najwięcej antropogenicznych (wytworzonych przez człowieka) gazów cieplarnianych. Według ocen Międzynarodowej Agencji Energii emisje już są wysokie i jeszcze wzrosną. Pomiędzy rokiem 2015 i rokiem 2044 świat wyemituje do atmosfery pół biliona ton CO₂, co stanowi taką samą ilość, jaka została wyemitowana pomiędzy 1750 i 2015 rokiem. Będzie to konsekwencją szybkiego wzrostu państw rozwijających się takich jak Chiny, Indie, Republika Południowej Afryki, Brazylia itd., które dla rozwoju gospodarczego konsumować będą mnóstwo energii. Przykładowo w 2007 r. najwięcej CO₂ na świecie wyemitowały do atmosfery Chiny, prześcigając Stany Zjednoczone. Jednak, jeżeli uwzględnimy czynnik per capita chińskie emisje są cztery razy mniejsze od amerykańskich, które pod względem per capita zajmują pierwsze miejsce.

Pół biliona ton CO₂, które trafiła do atmosfery od początku rewolucji przemysłowej, stanowi tylko połowę całkowitych emisji ludzkości. Wynika z tego, że aż połowa naszych emisji została zaabsorbowana przez planetę, z czego 25% trafiło do oceanów, i kolejne 25% do biosfery. Naukowcy zwracają jednak uwagę, że w przyszłości to swoiste usuwanie zanieczyszczeń nie będzie przebiegało w podobnym tempie. Podnoszenie się globalnej temperatury sprawi, że oceany będą mogły przyswoić mniej CO₂. Ponadto wylesianie i zmiana wykorzystania gruntów na cele rolnicze i urbanizacyjne spowoduje, że mniej roślin będzie absorbować CO₂.

Ramka 1. Czym jest Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu?

Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) został powołany w 1988 r. wspólnie przez Program Środowiskowy ONZ i Światową Organizację Meteorologiczną, aby rozwiązać problemy związane z możliwością wystąpienia globalnego ocieplenia. Zadaniem IPCC jest ciągła ocena stanu wiedzy o różnych aspektach globalnego ocieplenia, włączając jego naukowy, środowiskowy i socjoekonomiczny wpływ i strategie reakcji. IPCC nie podejmuje samodzielnych badań naukowych, lecz raczej na bazie konsensusu łączy główne opublikowane doniesienia naukowe. Do tej pory IPCC opublikował pięć głównych raportów w latach 1990, 1996, 2001, 2007, 2013/2014 oraz wiele raportów szczegółowych nt. scenariuszy emisji węglowych, alternatywnych źródeł energii oraz ekstremalnych zjawisk pogodowych.

IPCC jest więc uznawany za najbardziej autorytatywny głos naukowy i techniczny z kwestii zmian klimatu, którego oceny mają zasadniczy wpływ na negocjacje Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). IPCC podzielony jest na trzy grupy robocze oraz komórkę odpowiedzialną za ocenę ilości gazów cieplarnianych wytwarzanych przez każde państwo. Każde z tych czterech ciał ma dwóch wiceprzewodniczących (jednego z państwa rozwiniętego i jednego z państwa rozwijającego się) oraz wsparcie jednostki technicznej. Grupa Robocza I ocenia naukowe aspekty systemu klimatycznego i zmian klimatu; Grupa Robocza II zajmuje się podatnością ludzi i systemu naturalnego na zmiany klimatu, pozytywnymi i negatywnymi konsekwencjami zmian klimatu oraz możliwościami adaptacji do nich; Grupa Robocza III zajmuje się możliwościami zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i tym samym ograniczeniem zmian klimatu, jak również kwestiami ekonomicznymi. Ponadto IPCC przekazuje rządom informacje naukowe, techniczne i socjoekonomiczne niezbędne dla oceny zagrożeń i przygotowania strategii odpowiedzi na globalne zmiany klimatu. Ostatnie raporty tych trzech grup roboczych zostały opublikowane w 2013 r. i 2014 r. przy udziale ok. 500 ekspertów z blisko 120 państw, którzy byli bezpośrednio zaangażowani w przygotowanie, korektę i podsumowanie raportów oraz ponad 2 tys. ekspertów biorących udział w procesie recenzowania. Autorzy IPCC zawsze delegowani są przez rządy i organizacje międzynarodowe. Raporty IPCC stanowią podstawę dla wszystkich osób zainteresowanych globalnym ociepleniem, dlatego też zostały wymienione w sekcji Dalsza lektura na końcu tej książki. W 2008 r. w dowód uznania za ponad 20 lat pracy, IPCC wraz z Alem Gorem, byłym wiceprezydentem USA, wspólnie otrzymali Pokojową Nagrodę Nobla.