Читать книгу Gorączka - Mehmet Dicle - Страница 6

Kurdowie, których liczba na świecie określana jest dziś na około 30–40 milionów, są jednym z największych narodów nieposiadających własnego państwa. Zamieszkują krainę o nazwie Kurdystan, wchodzącą dziś w skład Turcji, Iranu, Iraku i Syrii. Jego powierzchnię określa się do około 550 tys. km2 (Lalik 2009, 19). Do niedawna żadne z wymienionych wyżej państw nie chciało uznać politycznego ani prawnego statusu ludności kurdyjskiej. Każde z nich, w różnym stopniu i w różnej formie stosowało brutalną politykę wynaradawiania i opresji względem Kurdów. Dziś szeroko znane są ludobójstwa dokonywane na Kurdach przez reżim Saddama Husajna. W ostatnich latach odnajdywano też zbiorowe groby w Turcji. Jednak w każdej z czterech części Kurdystanu sytuacja społeczno-polityczna Kurdów wygląda nieco inaczej.

Przeciwstawiając się podziałom, Kurdowie nie tylko tworzą liczne wyobrażone mapy swojego kraju, które w postaci wirtualnej można dziś łatwo znaleźć w Internecie. Używają również rozmaitego nazewnictwa, które ma na celu podważyć istniejący podział. W ostatnich latach sporą popularność zyskały nazwy wszystkich czterech części Kurdystanu, pochodzące od kierunków świata. I tak, mianem Bakur (północ) – określa się Kurdystan turecki, Başûr (południe) – Kurdystan iracki, Rojava (zachód) – Kurdystan syryjski i Rojhilat (wschód) – Kurdystan irański. Nazwy te pozwalają uniknąć przymiotników określających przynależność terytorium do danego państwa (np. Kurdystan turecki). Proces eksperymentowania z nazwami geograficznymi i tworzenie literackich map określonego terytorium to zabieg popularny w dzisiejszej literaturze kurdyjskiej, o czym będzie mowa w dalszej części niniejszego wstępu.

Oprócz terytorium Kurdystanu, Kurdowie stanowią dziś również składową dużych bliskowschodnich miast, takich jak Stambuł, Teheran, Damaszek, Bagdad, dokąd emigrowali na przestrzeni dziesięcioleci. Zamieszkują również w Chorasanie, tj. w północno-wschodniej prowincji Iranu, dokąd zostali przesiedleni w XVII wieku przez szacha Abbasa I.

Od połowy XX wieku zauważalna jest też obecność Kurdów w Europie, dokąd przyjeżdżali jako tzw. gastarbeiterzy i uchodźcy polityczni. Poza tym są mieszkańcami krajów kaukaskich (Armenia, Gruzja, Azerbejdżan), a także Rosji. Oprócz Kurdów, terytorium Kurdystanu zamieszkuje też do dziś ludność chrześcijańska (głównie asyryjska i ormiańska), a także inne mniejszości etniczno-religijne, takie jak Jezydzi, alewici czy lud Ahl-e Haqq.

Kurdowie są ludem irańskim, indoeuropejskim, sami wywodzą swoje pochodzenie od starożytnych Medów, ludu indoeuropejskiego, który wraz z Babilończykami w latach 614–610 p.n.e. obalił imperium asyryjskie, a następnie uległ Persom, stając się częścią monarchii Achemenidów. Starożytna inskrypcja sumeryjska z II wieku p.n.e. wspomina o ludzie Kardaka, a grecki historyk Ksenofont pisał o ludzie zwanym Karduchoi, z którymi Kurdowie lubią się dziś utożsamiać. Trzeba jednak pamiętać, że zarówno starożytna Mezopotamia, jak i wspominany w dokumentach średniowiecznych Kurdystan były miejscem wielu wędrówek ludów, dlatego trudno dziś wskazywać na bezpośrednie pochodzenie Kurdów od starożytnych Medów lub Kardaków.

Najbardziej znana legenda opowiadająca o pochodzeniu Kurdów związana jest z mitycznymi postaciami: potworem Zuhhakiem i kowalem Kawą. Zuhhakowi co dzień wysyłano w ofierze dwóch młodzieńców i dwie młode kobiety. Królewski kucharz litując się nad nimi, ratował co dzień po parze młodych ludzi. Następnie wysyłał ich w góry, a zamiast ludzkich mózgów dodawał do potrawy mózg owcy. To właśnie z owych uratowanych dziewcząt i chłopców miał, według legendy, zrodzić się naród kurdyjski. W końcu jeden z Kurdów, kowal Kawa, zabił strasznego Zuhhaka, uwalniając świat od ciemiężyciela. Aby poinformować o swoim zwycięstwie, rozpalił na szczytach gór ogniska. Działo się to w czas wiosennego przesilenia przypadającego na okres 19–21 marca. Do dziś Kurdowie czczą pamięć o kowalu Kawa, a Newroz, czyli Nowy Dzień, pierwszy dzień wiosny i kurdyjskiego Nowego Roku, stał się dla nich symbolem zwycięstwa nad złem i obchodzony jest dziś jako kurdyjskie święto narodowe. W XX wieku stało się ono symbolem nadziei na wyzwolenie i uzyskanie przez Kurdystan niepodległości. Z tego też powodu jego obchody były często zabraniane lub stawały się pretekstem dla różnych prowokacji, zwłaszcza w Turcji, Syrii i Iraku.