Читать книгу Gorączka - Mehmet Dicle - Страница 8

W opowiadaniach Mehmeta Dicle od czasu do czasu pojawiają się przedstawiciele mniejszości religijnych, a także wiele ciekawych wierzeń i praktyk związanych z samym islamem (np. w utworze Lepsi od nas). Dlatego warto pokrótce przybliżyć etniczno-religijną mozaikę Kurdystanu.

Większość Kurdów to muzułmanie sunnici, szkoły szafi’ickiej. Odróżnia ich to od szyickich Persów, ale również nieco od Turków, którzy reprezentują sunnizm w wydaniu hanafickim. Kurdowie zamieszkujący okolice miasta Kermanszah w Kurdystanie irańskim wyznają szyizm. Różnice między szkołami prawnymi nie są tak bardzo zauważalne, gdyż rzadko który ze zwykłych wyznawców potrafi je dokładnie wskazać i zinterpretować. Sam fakt istnienia różnic bywa jednak podkreślany jako element wyróżniający tę grupę spośród ich sąsiadów.

Kurdowie przyjęli islam w VII wieku, w czasach najazdu Arabów na ich terytorium. Wcześniej ich religijność związana była prawdopodobnie z religiami indoirańskimi, jak kult boga Mithry, w znacznie mniejszym stopniu zaratusztrianizm. Prawdopodobnie to właśnie te przedmuzułmańskie wątki złożyły się na powstanie w XII wieku sekty, która z czasem przekształciła się w odrębną religię znaną dziś jako jezydyzm. Za jej założyciela uznaje się przybyłego z Damaszku mistyka szecha Adiego. Powstała ona najprawdopodobniej w ramach islamskich nurtów mistycznych, ale z czasem zaczęły w niej dominować wątki przedislamskie, związane z kultem ognia i postacią Tawûsî Meleka (Anioła Pawia). Z czasem Jezydzi zupełnie wyodrębnili się z islamu. W przeciwieństwie do chrześcijan uznawani byli jednak przez muzułmanów za heretyków, określano ich nawet mianem „czcicieli szatana”, co stało się przyczyną licznych prześladowań. Posądzenie o kult diabła związane jest z faktem, że Tawûsî Melek to „zbuntowany Anioł”, który odmówił złożenia pokłonu człowiekowi. W przeciwieństwie do chrześcijan i muzułmanów, Jezydzi interpretują ten czyn odmiennie. Ich zdaniem był on dowodem wierności anioła wobec Boga, a nie zaś braku pokory. Dlatego Bóg mu wybaczył i to jemu powierzył władzę nad światem. Prześladujący Jezydów muzułmanie nigdy nie wdawali się w takie niuanse teologiczne. Do dziś między przedstawicielami obu wyznań panuje co najmniej nieufność, a często i wrogość. W 2014 roku Jezydzi padli ofiarami ludobójstw dokonywanych przez bojowników Państwa Islamskiego w Iraku i Syrii.

Na jezydyzm nie można się nawrócić, do wyznawców tej religii należą tylko ludzie, którzy urodzili się w tej społeczności. Część z nich uznaje się dziś za Kurdów, inni uważają się po prostu za „Jezydów” – grupę etniczno-religijną niemającą z muzułmańskimi Kurdami nic wspólnego. W ostatnich latach pewną popularność zyskała także idea odrębnego jezydzkiego narodu1. Jezydzi zamieszkują dziś Syrię, Irak, Kaukaz i Rosję, i wiele krajów Europy Zachodniej (zwłaszcza Niemcy), do której uciekali przed prześladowaniami.

Oprócz islamu i jezydyzmu, Kurdowie wyznają też alewizm (Turcja), są i tacy, którzy przynależą do grupy zwanej Ludem Prawdy (Ahl-e Haqq lub Kakai) i zamieszkują Kurdystan irański i iracki). Jezydyzm, Ahl-e Haqq i alewizm mają kilka podobieństw i być może wszystkie trzy religie zrodziły się z rozpowszechnionych w minionych wiekach na terytorium Kurdystanu synkretycznych prądów mistycznych reprezentowanych przez różne bractwa, tzw. tarikaty. Do wyznawców alewizmu i Ahl-e Haqq mogą należeć nie tylko Kurdowie, ale i przedstawiciele innych narodowości. Trzeba mieć również świadomość, że kontakt z nowoczesnością w zachodnim kształcie powoduje dużo zmian zarówno w podejściu do roli religii w życiu każdego człowieka, jak i do wielu religijnych praktyk i rytuałów.

Do mniejszości religijnych bez wątpienia zaliczyć należy także chrześcijan przynależących do bardzo wielu różnych kościołów i reprezentujących rozmaite grupy etniczne, jak ludność chaldeoasyryjska (tj. posługująca się językiem neoaramejskim) i ormiańska. Ludność asyryjska/aramejska (zwana Asyryjczykami, Aramejczykami, Chaldejczykami lub Chaldo-Asyryjczykami) przynależy do Asyryjskiego Kościoła Wschodu, Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego, Chaldejskiego Kościoła Katolickiego oraz Syryjskiego Kościoła Katolickiego. Ormianie reprezentować mogą Apostolski Kościół Ormiański, Ormiański Kościół Katolicki, jak i Ormiański Kościół Ewangeliczny. Kościoły, a raczej ich poukrywane w górach ruiny, są tłem w kilku opowiadaniach Mehmeta Dicle (Gorączka, Maria). Najczęściej przypominają o tragicznych wydarzeniach z przeszłości i utraconym w ich wyniku bogactwie kulturowym.