Читать книгу Elżbieta II. Portret królowej - Paola Calvetti - Страница 21

Nagle wszystko się zmienia.

— Zrozumiałam, że dzieje się coś poważnego po jednym zdaniu wypowiedzianym w komunikacie radiowym: „Życie króla spokojnie zmierza ku zakończeniu”, i z telegramu, który nakazywał mi natychmiastowy powrót do Windsoru. Książę i księżna byli w mieście i zostawili dla mnie wiadomość: „Zrób wszystko, żeby się nie załamały, Crawfie, są takie małe…”.

Zatrzymałam Lilibet i Małgorzatę w Windsorze aż do czasu pogrzebu, a potem odwiozłam je do Londynu. Małgorzata była poruszona faktem, że Allah od czasu do czasu wybuchała płaczem. Lilibet, niezwykle wrażliwa, odczuwała wszystko głęboko i starała się robić wszystko, czego od niej oczekiwano¹².

Dnia 20 stycznia 1936 roku Jerzy V, król Wielkiej Brytanii, Irlandii, brytyjskich terytoriów zamorskich i cesarz Indii, umiera w pałacu w Sandringham. Już chory, czując zbliżający się koniec, zwierzył się ze swoich lęków jednemu z dworzan. „Proszę Boga, aby mój syn, Edward, nigdy się nie ożenił i żeby nic nie stanęło pomiędzy tronem, Bertim i Lilibet”.

Dwa dni później, w czarnym płaszczyku i z kapelusikiem na głowie, ulubiona wnuczka składa hołd „dziadkowi Anglii” w Westminster Hall, gdzie synowie pary królewskiej, David, Albert, Henry i George, trzymają wartę przy katafalku ojca. Po powrocie do domu Lilibet zwierza się Crawfie, że mimo tysięcy ludzi wokół nich, było cicho i spokojnie i że najbardziej wzruszył ją wujek David. „Nie poruszył się, Crawfie, nie mrugnął nawet okiem”¹³. Potem następują nieśmiałe pytania o to, jak się zachować wobec wujka i czy po tym, co się stało, ona i Małgorzata mają prawo się bawić.

Wujek David, albo raczej Edward Albert Christian George Andrew Patrick David, rozpuszczony syn, niesforny następca tronu, piękny blondyn, nienaganny elegant i mistrz stylu, który odmawia wejścia w oficjalny związek małżeński i wywołuje skandale obyczajowe z mężatkami w tle, zostaje królem Edwardem VIII.

Jego obecną kochanką jest Wallis Simpson, która ukradła go przyjaciółce Thelmie, żonie wicehrabiego Furness. Edward jest urzeczony osobowością tej mieszczki, „amerykańskiej awanturnicy absolutnie pozbawionej uroku, niezmordowanej karierowiczki, która z niezwykłą łatwością przechodzi z jednego łóżka do innego, byleby tylko należały do osób na świeczniku”¹⁴ i która jest już po dwóch małżeństwach. W wieku dwudziestu lat Wallis poślubiła Wina Spencera, lotnika, człowieka gwałtownego i uzależnionego od alkoholu. Małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1927 roku. Drugim jej mężem był Ernest Aldrich Simpson, dyrektor przedsiębiorstwa zajmującego się transportem morskim.

Już w 1935 roku Edward i Wallis są nierozłączni, lubią pokazywać się razem podczas długich wakacyjnych podroży po Europie, uczestniczą w oficjalnych spotkaniach. W końcu brytyjska policja zaczyna im deptać po piętach z powodu zachowań uważanych za skandaliczne i niebezpieczne dla monarchii. Lecz kiedy funkcjonariusze ośmielają się przyprowadzić ją do pałacu, Jerzy V i królowa Maria odmawiają udzielenia jej audiencji.

„Po mojej śmierci ten chłopak zmarnuje się w czasie krótszym niż dwanaście miesięcy” — oświadczył król. Zanim jednak Edward „się zmarnuje”, minie tylko jedenaście miesięcy, a dokładnie trzysta dwadzieścia sześć dni panowania. Edward VIII jest niecierpliwy, omija procedury formalne, ignoruje oficjalne dokumenty, które spływają do jego rezydencji, łamie zasady protokołu, obserwując proklamację swojego wstąpienia na tron z okna w towarzystwie pani Simpson.

Jak zanotuje jego prywatny sekretarz, Alan Frederick Lascelles, zwany Tommym, „powinność, godność i poświęcenie samego siebie nie mają dla niego żadnego znaczenia”¹⁵. Reporterzy natomiast polują na niego z entuzjazmem i zachwytem. Jako książę Walii i król, Edward jest jedną z najczęściej fotografowanych osób. Wallis ze swej strony pozuje na first lady, ściągając na siebie obiektywy i inaugurując epokę tych, których po dziesięcioleciach nazywać się będzie na całym świecie z włoska „paparazzi”.

Ten skandaliczny związek zajmuje całe strony zachodnich gazet, a kiedy 4 stycznia 1934 roku portret autorstwa Maryon Parham pojawia się na okładce „Timesa” i Wallis zostaje wybrana kobietą roku, amerykańskie tabloidy zaczynają widzieć ją w roli królowej.

Kilka miesięcy wcześniej Simpson się rozwiodła, a Edward VIII, oficjalny zwierzchnik Kościoła anglikańskiego, zakazującego małżeństw osób rozwiedzionych, jeżeli ich byli małżonkowie wciąż żyją, wyraził chęć poślubienia jej.

Wystarczyła tylko iskra, by wzniecić pożar.

Premier Stanley Baldwin sprzeciwia się temu małżeństwu. Na spotkaniu w pałacu Buckingham wzburzony informuje króla, że jeżeli będzie trwał w swoim postanowieniu, cały rząd poda się do dymisji. Książę i księżna Yorku, którzy nienawidzą Wallis, są na niego wściekli i niepokoją się o swoją przyszłość, ale większość poddanych nie ma pojęcia, że monarchia przechodzi tak głęboki kryzys.

W angielskiej prasie zapada konspiracyjne milczenie. Przy aprobacie rządu taktyką Fleet Street¹⁶ jest milczeć, negować, umniejszać problem. Aż do wstrząsającej wiadomości z 3 grudnia, kiedy prasa zaczyna szaleć i nagłaśniać detale romansu. Na pierwszych stronach głównych dzienników pojawia się tytuł:

KRÓL I MINISTROWIE. POWAŻNY KRYZYS KONSTYTUCYJNY.

Postawiony wobec konsekwencji swojego haniebnego postępowania, wykluczając zakończenie związku z Wallis, król podejmuje decyzję, która zmieni bieg historii. Postanawia abdykować.

Bertie, przytłoczony lękiem, stawia silny, choć bezskuteczny opór. Teraz jego kolej, by wstąpić na tron, czego tak bardzo się obawia. Wezwany przez matkę, wybucha płaczem, fakt niezwykły w tych czasach i w tej rodzinie, opowiada o swoim zagubieniu Louisowi „Dickiemu” Mountbattenowi, prawnukowi królowej Wiktorii i świetnemu doradcy, przyznając, że nigdy nie widział dokumentów wagi państwowej i że jest całkowicie nieprzygotowany do roli monarchy. Przeraża go myśl, że będzie zmuszony poddać ocenie tłumów swoje marne zdolności oratorskie i jąkanie. Wspominając te trudne chwile, historyk Andrew Roberts stwierdza, że lęki Bertiego, przynajmniej po części, były nieuzasadnione. „Kiedy nie jest pod presją, Albert jest w stanie prowadzić prywatną rozmowę bez najmniejszego zająknięcia”¹⁷.

Trochę mało jak na przyszłego króla.

A Lilibet? Ona uwielbia wujka Davida, ich zabawy w pokoju dziecięcym i książki, które razem czytają, zwłaszcza Kubusia Puchatka. Z dziecięcą niewinnością zauważa, że wszystko wokół niej się zmienia. Bezpieczna otoczka Piccadilly pęka.