Читать книгу 100 przebojów muzyki klasycznej - Robert Ginalski - Страница 12

Nazwę Koncerty brandenburskie wprowadził pierwszy biograf Bacha. Jest to sześć całkowicie różnych koncertów, których nie łączy nic poza tym, że kompozytor podarował je margrabiemu Brandenburgii z nadzieją na posadę. Posady nie dostał, nuty przeleżały się w kufrze i odnaleziono je dopiero po latach. Honorarium też nie było… W końcu jak prezent, to prezent.

Sławę, która zapewnia tym utworom miejsce wśród przebojów, zyskały koncerty numer 3, 4 i 5. Wszystkie cechuje nowatorstwo formalne (piąty uważany jest nawet za zalążek przyszłych koncertów fortepianowych), ale przecież nie stąd wynika ich popularność, tylko z niebywałej żywiołowości, wirtuozerii i najzwyczajniejszego w świecie piękna.

Wymagania techniczne, jakie Bach postawił przed wykonawcami partii solowych, najlepiej świadczą o mistrzowskiej technice niektórych muzyków w czasach baroku. Dotyczy to szczególnie skrzypiec w skrajnych częściach koncertu numer 4 oraz wszystkich instrumentów solowych w koncercie piątym, zwłaszcza koncertującego klawesynu.

Kompozytor Max Reger dokonał fortepianowej transkrypcji Koncertów brandenburskich na cztery ręce, ale nie był to pomysł zbyt udany. Te dzieła (nie cykl, bo nie jest to spójna całość) nie nadają się do rozsądnej przeróbki.

A jednak istnieje przedziwny wyjątek – wersja na syntezatorach, trzykrotnie (za każdym razem inaczej) nagrywana przez Wendy Carlos. Genialny pianista kanadyjski Glenn Gould, niekwestionowany król interpretatorów Bacha na fortepianie, oświadczył, że elektroniczna wersja Wendy Carlos koncertu numer cztery jest najwspanialszą, jaką słyszał…

Wszystkie Koncerty brandenburskie można usłyszeć w filmach, zwłaszcza te najpopularniejsze: Trzeci w Szklanej pułapce, Uwięzionej Helenie, Hannibalu i Moll Flanders; Czwarty w Pianistce, Szkole uwodzenia i Rzeźni nr 5, gdzie na tle wesołego Presto rozgrywają się makabryczne sceny; Piąty – w Miłości w Białym Domu.

Wśród nagrań na instrumentach współczesnych niezrównana jest interpretacja Academy of St. Martin-in-the-Fields pod dyrekcją Marrinera (przy klawesynie George Malcolm). Z bardziej popularnych w ostatnich latach wersji na instrumentach dawnych polecam The English Concert pod dyrekcją (od klawesynu) Trevora Pinnocka. Jest to też okazja do porównania (zwłaszcza w kadencji w pierwszej części koncertu numer pięć) dwóch genialnych angielskich klawesynistów. Warto również posłuchać, jak Koncertami brandenburskimi dyryguje (od fortepianu, nie od klawesynu) Glenn Gould.

Linki:

III Koncert brandenburski (Alessandrini): http://www.youtube.com/watch?v=g9obY3GVAJw

IV Koncert brandenburski (Abbado): https://www.youtube.com/watch?v=Wi9tDgPNHMU

V Koncert brandenburski (Abbado): https://www.youtube.com/watch?v=rnAcRm7IL74