Читать книгу Anatomia słabości - Robert Krasowski - Страница 9

Zawsze istnieją próby porządkowania nieokiełznanej rzeczywistości. To, że podejmowano próby zachowania kontroli nad procesem utraty władzy, było oczywiste i jest udokumentowane. Jadwiga Staniszkis już wcześniej wyczuła, że kiedy imperium postanowiło „się zwinąć”, kiedy pogodziło się z koniecznością głębszej reformy, w Związku Sowieckim zaczęły powstawać różne seminaria, grupy studyjne, gdzie opracowywano scenariusze przyszłej, nieuniknionej zmiany. Komuniści byli już ze zmianą pogodzeni, nawet ze zmianą radykalną, ale tym bardziej próbowali zrobić wszystko, żeby te zmiany były jak najmniejsze, aby samemu zachować jak najwięcej. Jednak rzeczywistość te ich działania wyprzedzała. Chcieli kontrolować ten proces, ale go nie kontrolowali. Oczywiście pojawiały się nieformalne porozumienia, ale to jest zwyczajny element rzeczywistości. I równie zwyczajne jest to, że rzeczywistość opiera się tym porozumieniom, przełamuje granice kontroli, komplikuje teoretyczne scenariusze i wzajemne umowy. Dlatego nie podzielam twardej tezy o spiskach. One były, ale nic z nich nie wynikało. Nie one stały się istotą tamtych wydarzeń. Nie one nadały charakter polskim zmianom. A to, że w latach dziewięćdziesiątych postkomuniści zachowali w Polsce aż tyle wpływów, kapitału i władzy, było raczej konsekwencją nieprzygotowania, słabości i błędów drugiej strony niż dowodem na to, że komuniści przez cały czas twardo kontrolowali proces rozpoczęty przy Okrągłym Stole.