Читать книгу Proces kształtowania kobiecej podmiotowości - Aneta Ostaszewska - Страница 10

Czytając tę książkę, można odnieść wrażenie, że nie piszę inaczej o bell hooks jak wyłącznie: bell hooks lub GJW, względnie: autorka omawianych tekstów. Ani razu nie pojawia się określenie „moja bohaterka”. To mój świadomy i celowy zabieg. Uznałam za niewłaściwe używanie zaimka „moja” w odniesieniu do podmiotu-przedmiotu moich badań. (B)ell hooks, autorka publikacji na temat dyskryminacji rasowej i seksualnej, świadomie i krytycznie posługuje się językiem w swoich tekstach. O jej postawie wobec własnej osoby i pisarstwa świadczy używanie pseudonimu pisanego od małej litery. Dlatego też starałam się zachować oryginalną pisownię pseudonimu, nawet rozpoczynając zdanie.

Praca nad biografią i tekstami bell hooks była lekcją uważności zarówno dotyczącej pisania o innych osobach, jak i pisania w ogóle. Choć badania naukowe wymuszają uprzedmiotowienie osób uczestniczących w badaniu, to jednak nie musi to jednocześnie prowadzić do unieważnienia odpowiedzialności i refleksyjności badawczej. Przyjęcie osobistej i zaangażowanej postawy, którą deklaruję w książce i którą określam mianem feministyczno-pedagogicznej, sprawia, że zarówno praca badawcza, jak i pisanie nakłada na mnie pewne zobowiązania, głównie moralne. Stosowanie wobec bell hooks zaimka „moja” mogłoby świadczyć o próbie zawłaszczenia jej osoby. Z kolei używanie wyrażenia „moja bohaterka” mogłoby zostać potraktowane jako zbyt bliska identyfikacja z autorką omawianych tekstów. Ponieważ taka identyfikacja nie zachodzi, posługuję się w książce wyłącznie określeniami imiennymi: bell hooks lub GJW oraz względnie: autorka omawianych tekstów.

Inna ważna kwestia jest związana ze stosowaniem określeń „Czarna”, „Czarni”. W celu zachowania spójności pomiędzy tekstami bell hooks a moją narracją o tych tekstach zdecydowałam się posługiwać określeniami, którymi posługuje się sama autorka. Jeżeli więc pisała o sobie black woman, ja również używałam określenia „Czarna kobieta”. Przyjmuję bowiem, że nie ma uzasadnienia do wprowadzania innych określeń, co ostatecznie mogłyby wydawać się sztuczne[19]. Posługuję się również terminami: „Afroamerykanka” i „Afroamerykanie”, kiedy charakteryzuję grupę i środowisko życia bell hooks. Pisząc jednak „Afroamerykanie”, mam świadomość, że odwołuję się do konkretnej grupy Amerykanów[20].

W tekstach bell hooks wyrażenia black woman lub black people są często pisane małą literą, natomiast ja stosuję wielką literę w pisowni tych słów („Czarny”/„Czarni”). Wynika to nie tylko z potrzeby podkreślenia podmiotowości osób, o których piszę, ale również wiąże się z kwestiami językowymi. Pisząc wielką literą „Czarna”/„Czarni”, odwołuję się nie do „czerni” jako koloru, ale do „Czerni” jako atrybutu tożsamościowego. Używam zatem tych wyrażeń nie w znaczeniu stricte przymiotnikowym, lecz raczej odprzymiotnikowym (zachowując jednak ich formę przymiotnikową). Choć określenie black („Czarna”) odnosi się do koloru skóry bell hooks, to jednocześnie jest znaczącą cechą jej tożsamości i wynika z konkretnego kontekstu społeczno-politycznego. Społeczeństwo amerykańskie, w przeciwieństwie do polskiego, nie jest homogeniczne pod względem etnicznym. Kolor skóry jest więc „czymś” więcej niż kolorem skóry – staje się znacznikiem tożsamości.

Ostatnia uwaga dotyczy tłumaczeń analizowanych tekstów z języka angielskiego na język polski. Wszystkie przytoczone fragmenty omawianych książek bell hooks są moim tłumaczeniem. Powstały wyłącznie dla celów naukowo-badawczych, nie mają więc walorów estetycznych i literackich. W niektórych przypadkach praca nad tłumaczeniem stanowiła wyzwanie – pojawiały się bowiem sformułowania, które mogłam przetłumaczyć tylko w sposób opisowy, wtedy też pojawia się odpowiednia adnotacja w przypisie. Choć starałam się dbać o poprawność tłumaczonych fragmentów zarówno w sensie gramatycznym, jak i stylistycznym, to zarazem mam świadomość „bycia” częścią tych tłumaczeń. Jak pisze Aleksandra Derra:

Tłumaczenie jest grą z własnymi intuicjami językowymi, z wrażliwością, której nabyliśmy w świadomie wybranym procesie edukacji w języku obcym i w pouczających doświadczeniach, które przytrafiły się nam przygodnie[21].